سهم کمتر از یک‌درصدی ایران از بازار دارو و تجهیزات پزشکی افغانستان
علاوه‌بر این گردشگری سلامت، جایی‌که افراد برای جست‌وجوی درمان پزشکی سفر می‌کنند، هم برای بیماران و هم برای کشورهای مقصد مفید بوده و بیماران می‌توانند به درمان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها یا روش‌های تخصصی دسترسی داشته باشند که ممکن است در کشورشان در دسترس یا مقرون‌به‌صرفه نباشد. این درحالی است که کشورهای مقصد می‌توانند در کنار تقویت صنعت مراقبت‌های بهداشتی خود، درآمدزایی داشته باشند و تخصص و زیرساخت‌های پزشکی خود را ارتقا دهند. توسعه‌تجارت اقلام دارویی، تجهیزات پزشکی و ارائه خدمات در زمینه گردشگری سلامت به کشورهای همسایه از جمله افغانستان از اهمیت قابل‌توجهی برخوردار است. صنعت داروسازی به‌خوبی تثبیت‌شده ایران و تخصص کشور در ساخت و تامین تجهیزات پزشکی می‌تواند دسترسی به داروهای ضروری، رفع نیازهای بهداشت عمومی و ارائه داروهای حیاتی و مورد‌نیاز افغانستان را تضمین کند. علاوه‌بر این، امکانات پیشرفته مراقبت‌های بهداشتی و فاصله جغرافیایی ایران، می‌تواند آن را به مقصدی جذاب برای گردشگری سلامت تبدیل‌کرده و به بیماران افغان امکان دسترسی به درمان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های پزشکی تخصصی را بدهد. در گزارشی که معاونت بررسی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های اقتصادی اتاق بازرگانی تهران منتشر کرده است ضمن مروری کوتاه بر وضعیت صادرات دارو و تجهیزات پزشکی در جهان و افزایش اهمیت و اندازه بازار خدمات بهداشت و درمان در جهان، به وضعیت واردات افغانستان در اقلام مذکور و همچنین سهم ایران در بازار این کشور پرداخته شده‌است.
در سال۲۰۲۲ ارزش کل صادرات اقلام دارویی و تجهیزات پزشکی در جهان بالغ بر ۲/ ۱هزار‌میلیارد دلار بوده که سهم ۸/ ۴درصدی از کل ارزش صادرات کالاها را در این سال‌به خود اختصاص داده‌است. بازیگران اصلی بازار مذکور در سال۲۰۲۲، کشورهای آلمان، آمریکا، بلژیک، سوئیس و ایرلند هستند که بیش از نیمی از سهم بازار اقلام دارویی و تجهیزات پزشکی را از آن خود کرده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اند. در سال۲۰۲۲ حدود ۲۲۶ کشور صادرات اقلام دارویی وتجهیزات پزشکی داشته‌اند که ایران با سهم ۰۱/ ۰درصدی در جایگاه ۸۳ قرار گرفته‌است. مطابق با آمار شرکت وریفایدمارکت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ریسرچ اندازه بازار خدمات بهداشت و درمان در سال۲۰۲۱ حدود ۳/ ۱۰هزار میلیارد دلار بوده‌است و پیش‌بینی می‌شود تا سال۲۰۳۰ به ۱/ ۲۱هزار میلیارد دلار برسد.
واردات اقلام دارویی و تجهیزات پزشکی افغانستان در سال۲۰۲۲ حدود ۳۶۷میلیون دلار بوده‌است که حدود ۷۰درصد آن را دو کد تعرفه واکسن‌های پزشکی انسانی و داروهایی متشکل از محصولات مخلوط یا غیر‌مخلوط برای اهداف درمانی یا پیشگیری تشکیل می‌دهد. ۱۰ کالای عمده وارداتی در حوزه اقلام دارویی و تجهیزات پزشکی در سال، ۲۰۲۲ حدود ۹۴درصد از کل ارزش واردات این اقلام را تشکیل می‌دهند که نشان‌دهنده تنوع پایین اقلام وارداتی این کشور در این حوزه است. عمده کالاهای صادراتی ایران به افغانستان در حوزه اقلام دارویی و تجهیزات پزشکی در سال۱۴۰۱ را اقلامی تشکیل می‌دهند که جزو کالاهای وارداتی بااهمیت مورد‌نیاز این کشور محسوب نمی‌شوند. ایران تنها در دو کد تعرفه داروهای حاوی آنتیبیوتیک در دوزهای اندازه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گیری شده و داروهای حاوی پروویتامین‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها، ویتامین‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها از جمله کنسانتره طبیعی و مشتقات آن توانسته به ترتیب سهم حدود ۵/ ۶درصد و ۲/ ۱۰درصد از بازار وارداتی افغانستان را به خود اختصاص بدهد.
از کل ارزش صادرات داروی جهان در سال۲۰۲۲ به میزان ۲/ ۱هزار‌میلیارد دلار، بیش از نیمی در اختیار ۵ کشور است؛ آلمان با سهم ۱۴درصد، آمریکا با سهم ۱۲درصد، بلژیک با سهم ۱۰درصد، سوئیس ۹درصد و ایرلند با سهم ۸درصد از بازار. ارزش صادرات دارو در جهان از سال۲۰۲۰ و پیامد شیوع کرونا تا سال۲۰۲۲ نزدیک به ۲برابر شده‌است و از ۵۸/ ۰هزار‌میلیارد دلار به ۲/ ۱هزار‌میلیارد دلار رسیده است. خدمات بهداشت و درمان در جهان در حوزه گردشگری سلامت از ۳/ ۱۰هزار‌میلیارد دلار در سال۲۰۲۱ به ۱/ ۲۱هزار میلیارد دلار در سال۲۰۳۰ خواهد رسید. تعداد گردشگران سلامت ایران در سال۱۴۰۱ یک‌میلیون و ۲۰۰هزار نفر بوده‌است که در صورت هزینه حداقل هزار دلاری برای هر نفر درآمد حاصل از آن به بالای یک‌میلیارد در سال خواهد رسید. در مورد مشخص افغانستان بیشترین واردات دارو متعلق به واکسن‌های پزشکی انسانی، داروهایی متشکل از محصولات مخلوط یا غیر‌مخلوط برای اهداف درمانی یا پیشگیری، داروهای حاوی هورمون‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها یا استروئیدها که به‌عنوان هورمون استفاده می‌شوند و داروهای حاوی آنتیبیوتیک است که به‌همراه ۶ کد دیگر ارزشی بالغ بر ۳۶۷میلیون دلار دارد. کل صادرات ایران به این کشور تنها بالغ بر ۷میلیون دلار است که کمتر از یک‌درصد از کل صادرات دارویی ۴/ ۱۰۶میلیون دلاری کشور را تشکیل می‌دهد.
