«دنیای‌اقتصاد» در گفتوگو با تشکل‌ها بررسی کرد
اتاق و تشکل‌ها؛ دو مکمل در جریان اقتصاد
عبارت آخر، به این اشاره دارد که اتاق بازرگانی، مسائل و معضلات تشکل‌های مختلف را از طریق نمایندگان خود در اتاق، به گوش دولتیها می‌رساند. یکی از محوری‌‌‌‌‌‌ترین ماموریت‌‌‌‌‌‌های اتاق بازرگانی، ارائه مشورت به قوای سه‌‌‌‌‌‌گانه یا ایجاد یک حلقه واسط، میان بنگاه‌های اقتصادی و حاکمیت است.
اگر به برخی از قوانین مانند قانون بهبود محیط کسب‌وکار نگاه کنیم، متوجه می‌شویم که نقشی مجزا برای اتاق در آن قانون پیش‌بینی شده‌‌‌‌‌‌است. اتاق باید از مسیر تشکل‌ها، قابلیت خود را اعمال کند؛ در ماده‌‌‌‌‌‌دوم و سوم بخشخصوصی و در قانون بهبود فضای کسب‌وکار، مقرر شده دستگاه‌های اجرایی، وزارتخانه‌‌‌‌‌‌ها و نهادها، مکلف هستند در فرآیند تدوین بخشنامه‌‌‌‌‌‌ها حتما نظر بخشخصوصی را بپرسند و از بخشخصوصی مشورت بگیرند. این مهم نیز جز از راه تشکل‌ها ممکن نیست، چراکه اتاق بازرگانی نمی‌تواند به تمامی فعالان اقتصادی در حوزه‌های مختلف دسترسی داشته باشد، در نتیجه شبکه‌سازی از طریق تشکل‌ها می‌تواند به ارائه نظرات اتاق به‌صورت تخصصی کمک‌کند.
در ماده‌پنجم قانون بهبود مستمر محیط کسب‌وکار، یکپارچه‌سازی بر عهده اتاق گذاشته‌شده که در حال‌‌‌‌‌‌حاضر هم این اقدام، درست در حال انجام و اجراست؛ لذا اتاق نمی‌تواند در اقتصاد ملی نقش‌آفرینی کند مگر از طریق همیاری و همکاری با تشکل‌ها. اساسا تشکل‌ها، واجد شرایط‌‌‌‌‌‌ترین نهاد برای اظهارنظر در موضوعات تخصصی خواهند بود، لذا اتاق نیز باید اهتمام ویژه‌‌‌‌‌‌ای به آنها داشته باشد.
بازی برد-برد مردم، اقتصاد و حاکمیت
تشکل‌های اقتصادی، در حقیقت واسطه‌ای بین فعالان اقتصادی و مجموعه اتاق هستند که همیاری میان آنها می‌تواند منجر به نتایج بسیار خوبی شود. محمدرضا نجفی‌منش در همین مورد می‌گوید: اتاق واسطه میان بخشخصوصی و دولت است و تشکل‌ها هم حلقه میان فعالان اقتصادی و نهاد اتاق هستند. همان‌گونه که در برنامه اتاق آمده، این نهاد مشاور هر سه قوه است که کمک می‌کند بهبود شرایط اقتصادی تسریع شود تا این مهم در نهایت هم به نفع مردم و هم حاکمیت تمام شود؛ یعنی هم باید مردم برنده شوند و هم دولت و فعالان اقتصادی.
رئیس انجمن تخصصی صنایع همگن نیروی‌محرکه و قطعه‌سازان خودروی کشور ادامه می‌دهد: نمی‌توان به‌عنوان فعال اقتصادی یا دولت کاری انجام داد که نهایتا به‌ضرر مردم است یا کاری کرد که به ضرر دولت تمام شود. فعالان اقتصادی تعداد بسیار زیادی در کشور دارند، به‌همین‌دلیل هم باید معضلات مهم از طریق تشکل‌ها بررسی و پالایش‌شده و سپس به‌دست اتاق برسد، پس از آن، اتاق نیز مشکلات را در کمیسیون‌های تخصصی خود بررسی کرده و سپس در صورتی‌که حل شدنی نبود، به گوش مسوولان برسانند.
این فعال اقتصادی بیان می‌کند: باید پیشنهادهایی ارائه شود که به‌نفع همه است. اگر چنین پیشنهادهایی ارائه شود، تقریبا همه موارد از سوی دولت نیز قبول می‌شود. فعالان اقتصادی مشکلات را از طریق تشکل‌ها منعکس می‌کنند و تشکل‌ها نیز این مشکلات را به اتاق ارائه می‌دهند.
نجفی‌منش بیان می‌کند: اقدام خوبی که مرکز پژوهش‌های اتاق می‌تواند انجام دهد، بررسی مشکلات صنعت و الگوبرداری از روش‌های حل مساله مشکلات از کشورهای صنعتی دنیاست. البته باید توجه کنیم که در همه دنیا، تجربه کشورهای دیگر را با توجه به شرایط همان کشور پیاده می‌کنند.
این فعال اقتصادی همچنین عنوان می‌کند: در حوزه بین‌الملل، نمی‌توان بدون ارتباط با دنیا کاری از پیش‌برد. این ارتباط می‌تواند در خود اتاق‌ها صورت بگیرد؛ نه صرفا از طریق مراجع دولتی. او می‌افزاید: خود مجموعه اتاق نیز می‌تواند رایزن‌های اقتصادی خود را به کشورهای منطقه بفرستد. رایزن‌های بازرگانی و ارتباطاتی که اتاق‌های بازرگانی با کشورهای دیگر دارند، می‌تواند برای تجارت با دنیا بسیار تاثیرگذار باشد. همچنین با فرستادن نماینده‌های تشکل‌ها به کشورهای دیگر می‌توان بسیار تاثیرگذار ظاهر شد.
اتاق علل عقب‌ماندگی را بررسی کند
برخی از صنایع که مواد اولیه آنها در داخل کشور وجود ندارد، انتظارات دیگری نیز از اتاق دارند. هوشنگ گودرزی، رئیس انجمن آلومینیوم درباره تشکل‌ها در اتاق بازرگانی یادآوری می‌کند: اتاق می‌تواند از همه ظرفیت تشکل‌ها استفاده کند اما تا زمانی‌که این نهاد، تنها نقش مشورتی دارد و نه نقش قانون‌گذاری باید منتظر دولتیها باشد تا مسائل و مشکلات را آنها برایش حل کنند.
البته اگر رابطه بهتری با نمایندگان مجلس یا اعضای کابینه دولت داشته باشد، بهتر می‌تواند مشکلات خودرا حل کند.
او یادآوری می‌کند: عموما تشکل‌ها در راستای کار تخصصی خود ارتباطات مناسبی با نماینده‌های شهرستان‌های مربوط به خودشان یا اعضای زنجیره‌های خود دارند. آنها همچنین مجبور به ارتباط با دولت یا ارگان‌های دیگر نیز هستند. تشکل‌ها مرکز اطلاعات واقعی و درست صنعتی هستند که اتاق با استفاده از آنها عملکرد بسیار بهتری خواهد داشت.
گودرزی اظهار می‌کند: بخش پژوهشی اتاق باید راهکارهای مناسبی برای رسیدن به اهداف تعیین‌شده را بررسی کند و همچنین علل عقب‌ماندن صنایع از اهداف را مورد ارزیابی قرار دهد. این مسائل و مشکلات به‌خصوص در انجمنی مانند صنعت آلومینیوم بسیار مهم است؛ زیرا بسیاری از مواد اولیه ما از خارج کشور تامین می‌شود و در داخل موجود نیست. ما در صنعت آلومینیوم نیاز به سرمایه‌گذاری بخشخصوصی داریم. همین مشکل است که روابط بین‌المللی برای بومی‌سازی را برای ما مهم می‌کند.
تشکل‌های قوی، اتاق قوی می‌سازند
تشکل‌های قوی، موجب می‌شوند که چانه‌زنی اتاق در بین دولتیها نیز افزایش یابد. مهرداد اکبریان، رئیس انجمن سنگ‌آهن یادآوری می‌کند: یکی از وظایف اتاق آینده درک درست از مباحث سیاسی است؛ زیرا این مباحت بر اقتصاد، قدرت و توان معیشت مردم تاثیر مستقیم دارد. اکنون در شرایط بیم و امید هستیم؛ یعنی هر خبری می‌تواند شرایط را بدتر یا بهتر کند. از سوی دیگر نیز دولت بیشتر درگیر مسائل سیاست خارجه و از این قبیل است و فرصت رسیدگی به شرایط داخلی را ندارد.
او ادامه می‌دهد: ایران متعلق به نسل‌های آینده است. بخشخصوصی می‌تواند با حضور خود نقش تاریخی را عملی کند؛ اتاق به‌عنوان بازویی که در ارتباط با دولت، مردم، بخش تولید و تجارت و دانشگاه هاست، می‌تواند روابطی بهتر از سیاسیون با کشورهای خارج و شرکت‌های خارجی داشته باشد.
اکبریان بیان می‌کند: در ارتباط با بخش دولت نباید تنها منتقد بود و باید بتوان راهکارهای صحیحی به دولت ارائه داد. مجلس به‌واسطه نوع تفکر و اینکه از رای شهرستان‌های مختلف اعتبار می‌گیرد، گاهی تصمیم‌هایی می‌گیرد که تنها برای یک شهرستان مناسب است و گاهی می‌بینیم که اشتباه هم می‌کند، به‌همین‌دلیل هم ارتباط اتاق و تشکل‌ها با مجلسی‌ها باید بسیار قوی‌تر باشد.
اکبریان بیان می‌کند: هنگامی که اتاق‌ها رزومه خود را به نمایش می‌گذارند، می‌بینیم که قوی‌ترین بخش آنها تشکل‌ها هستند. اتاق‌ها کارهای سیستمی و اداری را انجام می‌دهند و این تشکل‌ها هستند که با تولید و بازار در ارتباط هستند.
او اظهار می‌کند: تشکل‌های قوی بدنه اتاق می‌توانند راهکارهای مناسبی به اتاق و حاکمیت ارائه دهند و همچنان با جامعه هم ارتباط داشته باشند. اتاقی که تشکل‌ها را جدی بگیرد، اتاق قدرتمندی است اما اگر اتاق از تشکل‌ها هراس داشته باشد و آنها را رقیب بداند، به بیراهه رفته‌است. او انتقاد می‌کند: من متوجه نیستم که چرا نقش تشکل‌ها به‌خصوص در قانون جدید اتاق در حال تغییر و تنزل است.
این فعال اقتصادی اظهار می‌کند: ما تشکل‌ها باید اطلاعات کاربردی خود را به مرکز پژوهش‌های اتاق بدهیم تا آنها بتوانند موارد را ارزیابی کرده و نتایج را به کمیسیون‌های مختلف تحویل دهند. اکبریان درباره انتظارات تشکل در بخش بین‌الملل می‌گوید: سال‌هاست که ما از نعمت ارتباط با خارج بی‌بهره هستیم؛ یعنی نه سرمایه خارجی به سمت صنعت ما می‌آید و نه از علوم و ماشین‌آلات جدید می‌توانیم استفاده کنیم. آنها با پیشرفت خود رقابت را برای ما سخت‌تر می‌کنند. او اضافه می‌کند: اتاق به‌جز محدودیت‌هایی که دارد، می‌تواند در چارچوب قوانین اولین نهادی باشد که امکانات را وارد کشور کند، برای همین امر، راه‌های زیادی هم وجود دارد. برای مثال، در زمان تحریم‌ها، ایران با کشورها در ارتباط بود و بخش عظیمی از آن توسط بخشخصوصی انجام شد. همین ارتباط با کشورهای آسیای‌شرقی نیز از بخشخصوصی آغاز شد.
رابط بین تشکل و دولت
تشکل‌ها از جامعه هستند و درد جامعه را می‌دانند. اکبر پازوکی، رئیس انجمن لوازم‌خانگی می‌گوید: تشکل‌ها و انجمن‌ها به‌عنوان مشاوران رایگان برای دولت هستند. ما مشاور رایگان دولت هستیم چون خودمان در بطن جامعه بوده و کاسب هستیم. ما درد جامعه، مشکلات و کمبودهای آن را می‌‌‌‌‌‌فهمیم، بنابراین اگر دولت به ما کمک کند، انتقادهای ما سازنده است. دولت باید از انتقادات ما در جهت بهبود امور استفاده کند. پشت میز نشستن با در بطن بازار‌بودن متفاوت است و ما دقیقا در بطن بازار هستیم. او ادامه داد: اتاق رابط بین ما و دستگاه‌های دولتی است. در حوزه بین‌الملل نیز ما معتقدیم باید صادرات لوازم‌خانگی انجام شود. قوانین صادراتی مشکلات زیادی دارد. این قوانین باید تسهیل شوند تا فعالیت ما بدون مشکل انجام بگیرد و بتوانیم به حیات خود ادامه دهیم. صادرات هم برای ما ارزآوری زیادی دارد و هم دانش کشور را افزایش می‌دهد و هم سبب شناخته‌شدن ایران و تولیدات آن می‌شود. صادرات ارزش پول ما را افزایش خواهد داد و چه سودی بالاتر از افزایش ارزش پول ملی؟
او ادامه داد: در حوزه بین‌الملل نیز ما معتقدیم باید صادرات لوازم‌خانگی انجام شود. قوانین صادراتی مشکلات زیادی دارد. این قوانین باید تسهیل شوند تا فعالیت ما بدون‌مشکل انجام بگیرد و بتوانیم به حیات خود ادامه دهیم. تسهیلگر این مسیر نیز رایزنی اتاق با دستگاه‌های دولتی است.
تشکل‌ها زبان اتاق‌ها هستند
عباس اختراعی، رئیس هیات‌مدیره ستصا نیز می‌گوید: اتاق کنفدراسیون بخشخصوصی است و برخی دیگر آن را پارلمان بخشخصوصی می‌دانند. پارلمان بخشخصوصی باید برای آنکه منافع بنگاه‌های شخصی مطرح نشود، منافع همه بخش‌های اقتصادی کشور را دربر گرفته و در تضاد با جامعه و بخشخصوصی نباشد و تشکل‌ها را درنظر بگیرد، زیرا تشکل‌ها بهترین زبان اتاق‌ها هستند.
او ادامه می‌دهد: تشکل‌ها زبان پویای بخشخصوصی برای ارائه پیشنهادهای بخشخصوصی به دولت هستند. آنها همچنین تعامل بین دولت و بخشخصوصی را ایجاد می‌کنند. اختراعی یادآوری می‌کند: واقعیتی که متاسفانه با آن روبه‌رو هستیم این است که تشکل‌ها جایگاه شایسته‌ای در اتاق ندارند. اگر درخواست‌های تشکل‌ها در اتاق به‌خوبی بررسی شود، منافع اساسی و درست بخشخصوصی واقعی تامین می‌شود.
او ادامه می‌دهد: پیشنهادهای بخشخصوصی برای ایجاد شرایط مناسب مشارکت با دولت می‌تواند در اتاق مطرح شود و مشکلاتی که امروز داریم مثل سیاست‌های ارزی، بخشنامه‌های خلق‌الساعه، نگاه‌های جزیره‌ای یا فشارهای مختلفی که به بخشخصوصی وارد می‌شود همه در تعامل مثبت بین اتاق و تشکل‌ها حل می‌شوند. او بیان می‌کند: یکی از مشکلاتی که ما در سطح کشور داریم عدم ارائه آمارهای درست و کاربردی است. اتاق به‌عنوان نماینده بخشخصوصی می‌تواند به مراکز آماری دولت دسترسی داشته باشد و اگر این آمارها کاربردی و درست باشند، بسیار تسهیل‌کننده خواهند‌بود.
اختراعی می‌گوید: ما تجربه‌ای که در ادوار مختلف با سیاستگذاران داشته‌ایم به ما می‌فهماند که دستگاه سیاست خارجی ما معطوف به مناسبات سیاسی بوده و نه اقتصادی. البته در ۱۰سال گذشته این مساله بهبود یافته‌است. اگر بتوانیم با مدیریت مناسب‌تر برنامه‌های تعامل با دنیا را شکل دهیم یا گاهی همراه با هیات‌های سیاسی ما نیز به سفرهای خارجی که انجام‌می‌شود، برویم، اتفاقات مثبتی رخ می‌دهد. گاهی افراد موثر از طریق اتاق به‌عنوان نمایندگان بخشخصوصی به کشورها مختلف سفر می‌کنند و این ارتباط می‌تواند شرایط خوبی اجرا کند.
