نقش و حضور جوانان در ساختار اتاق بازرگانی در گفت‌وگو با نسل جدید بررسی شد
موانع جوان‌‌‌‌‌‌‌گرایی در بافت سنتی
نمی‌توان مانع حضور جوانان شد
مرتضی میری، عضو هیات نمایندگان اتاق ایران در زمینه فعالیت جوانان در اتاق بازرگانی می‌گوید: جوانان مثل هر نهاد دیگری در کشور، در اتاق بازرگانی هم حضور چندان مناسبی ندارند. اصولا در ایران جانشین‌‌‌‌‌‌‌پروری اتفاق نیفتاده و افراد در اغلب موارد تمایلی به این کار ندارند. به گفته میری دلیل دیگر حضور نامتناسب جوانان این است که پیشکسوتان عموما از حضور جوانان استقبال نمی‌کنند و تصور می‌کنند این حضور در جهت تضعیف موقعیت آنها است، مگر اینکه جوانی خودش را به مجموعه تحمیل کند. او اضافه می‌کند: روند کنونی مطلوب نیست، در بسیاری از موارد از جمله بخش‌هایی مثل اقتصاد دیجیتال به‌ناچار به جوانان میدان داده‌اند، چون عرصه را خود جوانان ایجاد کرده‌‌‌‌‌‌‌اند. با وضعیتی که تجارت جدید و اقتصاد نوآوری دارد جلوی این روند را نمی‌شود گرفت. او با اشاره به اصلاح قانون اتاق بازرگانی خبر می‌دهد که در نسخه‌‌‌‌‌‌‌های اولیه آن در برابر حضور جوانان در صحنه به‌شدت ایستادگی شده بود، اما با مقاومت جریانات ترقی‌‌‌‌‌‌‌خواه این موانع حذف شد. به بیان این فعال اقتصادی در بخش عمده‌‌‌‌‌‌‌ای از اتاق بازرگانی مساله جانشین‌‌‌‌‌‌‌پروری مطرح نیست، جز قسمت کوچکی. او برای نمونه معاونت بین‌الملل اتاق تهران را ذکر می‌کند که یک جوان در آن به‌کار مشغول شد، اما این بخش اجرایی اتاق است. به باور میری تغییرات در آینده قطعی است و نسل جوان امروز با اصول تجارت جدید آشنا است، با جهان جدید آشنا است و نوع تفکر متفاوتی دارد و حضورش ایده‌آل است و این نافی حضور پیشکسوتان هم نیست.
میری تاکید می‌کند: به‌نوعی شاید بتوان گفت رقابت جوانان در انتخابات پیش‌روی اتاق، در ترکیب هیات‌نمایندگان آینده موثر خواهد بود. حتما موانع جدی سر راهشان خواهد بود، حتما در ابتدا نادیده گرفته می‌شوند، ولی با استمرار باید خودشان را تحمیل کنند، اما نه به این شکل که پیشکسوتان احساس کنند که قرار است حذف شوند؛ این حضور باید همدلانه باشد. منزلت و کرامت پیشکسوتان حفظ شود و این بستگی زیادی به شکل فعالیت جوانان دارد.
اتفاقات مثبتی پیش رو است
احسان ناصر، عضو هیات نمایندگان اتاق ایران معتقد است به شکل نسبی قطعا پس از ۱۰، ۱۲ سال‌پیش که اتاق از کنترل سنتی‌‌‌‌‌‌‌ها خارج شد، برای اولین‌بار جوانان توانستند به‌صورت جدی‌‌‌‌‌‌‌تری وارد فعالیت‌های اتاق شوند، اما به شکل مطلق قطعا همیشه ضعف وجود دارد. در اتاق امروز جایگاه جوانان بهبود پیدا کرده‌است، اما انتظار از اتاق این است که به‌عنوان پارلمان بخش‌خصوصی مقداری در این قضیه عملگراتر ورود کند تا سبب تسهیل همین کار در ارگان‌های حاکمیتی نیز بشود. او سپس ادامه می‌دهد: با توجه به ترکیب‌‌‌‌‌‌‌های کنونی می‌توان گفت جوانه‌‌‌‌‌‌‌هایی قابل‌مشاهده است، اما همه‌جا یکسان نیست. برخی از اتاق‌ها کاملا به شکل سنتی اداره می‌شوند و برخی پیشرفت کرده‌‌‌‌‌‌‌اند. در برخی موارد این اصلاحات قابل‌مشاهده است و برخی موارد گرچه در ظاهر قابل‌مشاهده نیست اما نشانه‌‌‌‌‌‌‌های تغییر در بطن آن وجود دارد.
برخی اتاق‌ها در این زمینه مقاومت می‌کنند که آنها هم طولی نخواهد کشید که تسلیم این روند می‌شوند. او اضافه می‌کند: من فکر می‌کنم در انتخابات پیش‌رو شاهد اتفاقات مثبتی در این زمینه باشیم، اما نباید از نظر دور داشت که انتخابات اتاق‌ها تحت‌تاثیر عوامل دیگری از جمله شرایط کلی کشور و اقتصاد نیز قرار دارد. امیدواری به آینده از جمله این عوامل است که اکنون حالت مطلوبی ندارد، اما در همین فضا نیز به اعتقاد من حاصل فعالیت‌های پیشین خود را نشان خواهد داد. همیشه نهاد دولت در کشورهای توسعه‌نیافته تمایل به تمامیت‌‌‌‌‌‌‌خواه‌کردن تمامی ساختارها دارد و این فشار بیرونی ممکن است اثری نامطلوب بر روند امور بخش‌خصوصی و اتاق نیز داشته باشد. او در نهایت به همکاران خود در اتاق خطاب می‌کند و می‌گوید: سخن من با همکاران خود در اتاق بازرگانی این است که چنانچه جوانان به شکل شایسته و با عزت پذیرفته نشوند، به هرحال این اتفاق به‌صورت دیگری خواهد افتاد و بعضی مراجع که حاضر به‌دست کشیدن از جایگاه خود نیستند بهتر است این مساله را مدنظر داشته باشند.
تسهیل تکنوکراسی؛ راه ورود جوانان به عرصه
توحید صدرنژاد، عضو هیات نمایندگان اتاق ایران باور دارد که حضور جوانان نه‌تنها در عرضه اتاق بازرگانی بلکه در هر حالتی اگر به شکل تکلیفی و دستوری و تدارک‌دیدن سهمیه باشد، معمولا روشی است که به نتیجه نمی‌رسد. همان‌طور که باید در همه بخش‌های دیگر حضور جوانان را تمهید کرد، اتاق بازرگانی نیز از این قاعده مستثنی نیست و حضور جوانان در عرضه تکنوکراسی و مدیریتی باید به شکل اساسی تسهیل شود. به بیان او تسهیل صدور مجوزهای کسب‌وکار و رفع موانع تولید و امور کلی از این دست خود به خود این مشکل را حل می‌کند. او می‌‌‌‌‌‌‌افزاید: سخن من این است که اتاق، جزیره‌‌‌‌‌‌‌ای جدا از اکوسیستم کلی اقتصاد کشور نیست و راه‌‌‌‌‌‌‌حل آن ایجاد سهمیه و کریدورهای مخصوص نیست.
موانع کلی اگر رفع شود جوانان وارد عرصه خواهند شد و طبیعتا در اتاق نیز فعالیت بیشتری خواهند داشت، ولی واقعیت این است که در اقتصاد ایران جوانان نقش موثری ندارند.
او درباره انتخابات و مشکلات تشکلی می‌گوید: مشکلی که درباره تشکل‌ها و منع حضور موثر آنها در انتخابات وجود دارد، مشکل آیین‌‌‌‌‌‌‌نامه‌‌‌‌‌‌‌ای است که ظرف مدت کمی در همین ۲، ۳ ماه برطرف می‌شود و هیات‌رئیسه قول مساعدت داده‌اند. در آیین‌‌‌‌‌‌‌نامه فعلی بندی هست که اعضای هیات‌نمایندگان باید از میان روسای اتاق‌های شهرستان نسبت به انتخاب اعضای هیات‌رئیسه اقدام کنند، لذا با توجه به این قید، منع ورود تشکل‌ها در هیات‌رئیسه وجود دارد که قابل‌رفع است. او به ترکیب اتاق تهران اشاره می‌کند و می‌‌‌‌‌‌‌افزاید: در اتاق تهران که خود یکی از اتاق‌های شهرستان است و از شاخص ایجاد توسعه کسب‌وکار بالاتر است، شاهد حضور موثرتر جوانان نیز هستیم. اتاق البرز نیز خود نمونه واضحی از این مساله است که نشان می‌دهد هرچه فضا سنتی‌‌‌‌‌‌‌تر باشد، نتیجه نیز سنتی‌‌‌‌‌‌‌تر خواهد بود و بالعکس.
موانع ساختار شبه‌دولتی برای جوان‌‌‌‌‌‌‌گرایی
آرش علوی، عضو هیات‌نمایندگان اتاق ایران با بیان اینکه اتاق‌های بازرگانی در سال‌های اخیر چندین مرحله را پشت‌سر گذاشته‌‌‌‌‌‌‌اند تا به وضعیت امروز رسیده‌‌‌‌‌‌‌اند می‌گوید: برآیند کلی این مسیر را رو به پیشرفت ارزیابی می‌کنم، اما آیا این پیشرفت‌ها در حد قابل‌قبول بوده؟ قطعا نه.
به عقیده او یکی از دلایل این مساله ایرادات جدی در روند و عرف انتخاب هیات‌رئیسه در اتاق‌های شهرستان‌ها و اتاق ایران است. یکی از بزرگ‌ترین این ایرادات در اتاق بازرگانی جایگاه مبهم و تبعیض‌آمیز تشکل‌ها در اتاق ایران است. این تشکل‌ها نقش مهم و موثری در اتاق ایران و هیات‌نمایندگان دارند و فارغ از اینکه چه تعداد عضو هیات‌نمایندگان باشند، متاسفانه در حال‌حاضر حضور آنها در اتاق ایران به شکلی است که می‌توان از آن به عنوان شهروند درجه دوم یاد کرد و متاسفانه با وجود حق رای، امکان کاندیدا و انتخاب‌شدن در هیات‌رئیسه اتاق ایران از آنها سلب شده‌است. این یک تبعیض آشکار و غیر‌مفید است.
این عضو اتاق بازرگانی در بخش دیگر به سازوکارهای کنونی اتاق اشاره می‌کند و معضلات آن را برمی‌‌‌‌‌‌‌شمرد؛ از جمله یکی از این سازوکارهای تعبیه‌شده مربوط به شورای روسای اتاق‌های بازرگانی شهرستان‌ها است که در آن روسای اتاق‌های بازرگانی شهرستان‌ها جلسات منظمی با هیات‌رئیسه اتاق ایران دارند. این شورا هرچند مزایایی دارد، اما باعث شده‌است حلقه‌ای کوچک تشکیل شود به گونه‌ای که افراد خارج از این حلقه به مراکز تصمیم‌ساز و از همه مهم‌تر هیات‌رئیسه اتاق ایران راه پیدا نکنند. به‌عبارت دیگر اگر ۵۰۰ نفر در هیات‌نمایندگان اتاق ایران حضور داشته باشند، عملا از آن جمع صرفا ۳۵، ۳۶ نفر عضو شورای روسا شانس انتخاب‌شدن به‌عنوان عضو هیات‌رئیسه اتاق ایران را دارند.
علوی درباره بحث جانشین‌‌‌‌‌‌‌پروری بیان می‌کند: به‌نظر من هیچ نیت ساختاریافته‌‌‌‌‌‌‌ای مبنی‌بر عدم‌تمایل به جوان‌‌‌‌‌‌‌گرایی یا شایسته سالاری در اتاق وجود ندارد اما بد نیست به دو، سه مورد اشاره شود. ساختار فعلی اتاق بازرگانی به دلایل مختلف بسیار نزدیک به ساختار سازمان‌های دولتی شده‌است. بخشی از این اتفاق قابل جلوگیری و بخش دیگری غیرقابل‌اجتناب بوده‌است. به هرحال وقتی وارد اتاق ایران می‌شوید حقیقتا احساس نمی‌‌‌‌‌‌‌کنید که اینجا سازمانی خصوصی است. حراست دارد، گیروبندهای دولتی دارد، کندی در پیشبرد امور و بوروکراسی سنگین حضور دارد.
به باور او طبیعتا ورود افراد جدید باید با همراهی بدنه باشد و اگر به شکل دستوری هم نیروی جدید یا جوانی وارد این چرخه کنید، کارآیی لازم را ندارد وحتی مطلوب نیست. در دنیای واقعی باید جوان یا نیروی جدیدی که برای مثال عضو هیات‌رئیسه می‌شود مورد وثوق بدنه هیات‌نمایندگان باشد اما ساختار اتاق بازرگانی به دلیل شکل شبه‌دولتی خود امکان فراهم‌کردن زمینه کار برای جوانی که علاقه‌‌‌‌‌‌‌مند به فعالیت در اتاق باشد را اگر نه به کلی فاقد باشد، اما بسیار اندک دارد.
او در توضیح این مطلب می‌‌‌‌‌‌‌افزاید: تصور کنید جوانی که می‌تواند سالی یک میلیارد‌تومان تولید ثروت کند، دلیل و انگیزه ویژه‌ای برای حضور در اتاق بازرگانی ندارد، زیرا با شرکت در امور اتاق که داوطلبانه و بدون مزد است؛ نه عایدی حاصل می‌کند و نه منفعتی خواهد برد، اما اشخاصی که تاحدی به ثبات مالی رسیده‌‌‌‌‌‌‌اند و تحمل تعامل با بدنه ساختار دولتی را دارند طبیعتا غالب خواهند شد. برای نمونه تصور کنید یک مدیر جوان و قابل درشرایط فعلی انتظار دریافت حقوقی معادل ۳۰ یا ۴۰میلیون را دارد که متناسب با شرایط بازار کار باشد، اما در ساختار شبه‌دولتی کنونی همچنان با اعتراض‌‌‌‌‌‌‌هایی مانند حقوق نجومی و این قبیل مسائل روبه‌‌‌‌‌‌‌رو می‌شود.
