«آنکتاد» تهدیدهای تجارت ۲۰۲۲ را معرفی کرد
صعود شکننده تجارت جهانی
آنکتاد در تازه‌‌‌‌‌‌‌ترین گزارش خود به بررسی آخرین وضعیت تجارت جهان در 2022 پرداخته است. نتایج این گزارش نشان می‌دهد که ارزش تجارت جهان در سه‌ماه نخست سال‌جاری به رکورد 7/ 7 تریلیون دلار رسیده، به‌طوری‌که یک تریلیون دلار نسبت به مدت مشابه سال‌گذشته افزایش یافته است. این رشد که نشان‌دهنده افزایش 250میلیون دلاری تجارت نسبت به سه‌ماهه چهارم2021 است، به‌دنبال افزایش در قیمت‌های جهانی کالاهای پایه اتفاق افتاده است، چراکه حجم تجارت (وزن) رشد چندانی نداشته است. براساس این گزارش تنش میان روسیه و اوکراین از طریق افزایش قیمت‌ها، تجارت‌جهانی را تحت‌تاثیر قرار داده است. با این حال انتظار می‌رود با وجود مثبت‌ماندن رشد، سرعت آن در سه‌ماهه دوم 2022 کاهش پیدا کند.
«افزایش نرخ‌های بهره» و «پایان‌یافتن بستههای محرک اقتصادی» احتمالا تا پایان سال تاثیر منفی بر حجم تجارت جهان خواهد داشت. نوسانات در قیمت کالاهای پایه و عوامل ژئوپلیتیک نیز همچنان سبب ایجاد نااطمینانی در تحولات تجاری خواهند شد. براساس این گزارش تحولات تجارت‌جهانی تا پایان 2022 احتمالا تحت‌تاثیر رشد اقتصادی کمتر از انتظار به علت «افزایش نرخ‌های بهره»، «فشارهای تورمی» و «نگرانی‌ها پیرامون پایداری بدهی» در بسیاری از اقتصادهای جهان خواهد بود. البته جنگ اوکراین نیز از طریق اعمال فشارهای افزایشی بر قیمت‌های جهانی انرژی و کالاهای پایه بر تجارت بین‌الملل تاثیرگذار خواهد بود. بررسیهای آنکتاد نشان می‌دهد نرخ رشد تجارت در سه‌ماهه نخست 2022 در تمامی مناطق جغرافیایی همچنان بالا بوده است، گرچه مناطق آسیای‌شرقی و پاسیفیک تا حدی نرخ رشد کمتری را تجربه کردند.
همچنین رشد صادرات درحالت کلی در مناطق صادرکننده کالاهای پایه بالاتر بوده است، چراکه قیمت کالاهای پایه با افزایش مواجه بوده است. در این بازه زمانی تجارت کالایی به 1/ 6 تریلیون دلار رسیده است، به‌طوری‌که 25درصد نسبت به مدت مشابه سال‌گذشته و 6/ 3درصد نسبت به سه‌ماهه چهارم 2021 افزایش داشته است.
از سوی دیگر، ارزش صادرات کالایی از سوی کشورهای درحال توسعه در سه‌ماهه نخست 2022 با حدود 25درصد افزایش نسبت به مدت مشابه سال‌گذشته روبه‌رو بوده است. این درحالی است که این نرخ رشد برای کشورهای توسعه‌یافته حدود 14درصد بوده است. تجارت کالایی میان کشورهای درحال توسعه نیز در طول فصل نخست 2022 با رشد قابل‌توجهی روبه‌رو بوده است.
تجارت خدمات نیز در سه‌ماهه نخست 2022 با افزایش حدود 22درصدی نسبت به مدت مشابه سال‌قبل روبه‌رو بوده و همچنین با رشد 7/ 1درصدی نسبت به سه‌ماهه چهارم 2021، به 6/ 1تریلیون دلار رسیده است.
براساس این گزارش بیشترین رشد تجارت کالایی در سال‌گذشته، اسمی بوده است. در سه‌ماهه نخست 2022 ارزش تجارت حدود 30درصد نسبت به سطح پیش از همه‌‌‌‌‌‌‌گیری کرونا در 2019 افزایش داشته است. بالعکس اما حجم تجارت افزایش بسیار کمتری (حدود 6درصد) را تجربه کرده است. واگرایی میان ارزش و حجم تجارت به دلیل افزایش قیمت کالاهای پایه به‌خصوص محصولات انرژی و تورم کلی بوده است.
نتایج گزارش آنکتاد همچنین نشان می‌دهد بیشتر بخش‌های اقتصادی در سه‌ماهه اول 2022 با افزایش سالانه قابل‌ملاحظه‌‌‌‌‌‌‌ای در ارزش تجارت مواجه بوده‌‌‌‌‌‌‌اند. افزایش قیمت سوخت دلیل اصلی افزایش ارزش تجارت در بخش انرژی گزارش شده است. رشد تجارت برای فلزات و مواد شیمیایی نیز در این دوره بالاتر از میانگین بوده است. بالعکس، تجارت در بخش حمل‌‌‌‌‌‌‌ونقل و تجهیزات مخابراتی نسبت به سطح آن در 2021 و 2019 پایین‌تر باقی‌مانده است و در نهایت کمبود جهانی نیمه‌هادی‌‌‌‌‌‌‌ها و اختلالات لجستیک همچنان بر تجارت وسایل نقلیه جاده‌‌‌‌‌‌‌ای و ابزارهای دقیق تاثیر منفی گذاشته است. بررسی‌ها از آینده تجارت در این گزارش حاکی از آن است که در کوتاه‌مدت، به علت بی‌‌‌‌‌‌‌کشش بودن تقاضای جهانی نسبت به مواد غذایی و محصولات انرژی، افزایش قیمت‌های غذا و انرژی احتمالا منجر به افزایش ارزش تجارت و کاهش حجم تجارت خواهد شد. ادامه چالش‌های زنجیره عرضه نیز از جمله عوامل تاثیرگذار بر تجارت‌جهانی گزارش شده است. ریسک‌‌‌‌‌‌‌ها و نااطمینانی‌‌‌‌‌‌‌ها برای زنجیره ارزش جهانی همچنان بالاست. انتظار می‌رود اقدامات کنترل‌‌‌‌‌‌‌کننده همه‌‌‌‌‌‌‌گیری کرونا همچنان در زنجیره عرضه اختلال ایجاد کرده و نااطمینانی‌‌‌‌‌‌‌های اقتصاد جهانی سرمایه‌گذاری در 2022 را پرریسک‌‌‌‌‌‌‌تر کنند. به‌علاوه روندهای بلندمدت برای کوتاه‌کردن زنجیره‌‌‌‌‌‌‌های عرضه و تنوع‌بخشی به تامین‌‌‌‌‌‌‌کنندگان نیز احتمالا بر تجارت بین‌الملل در 2022 تاثیرگذار
خواهند بود.
اما این گزارش می‌افزاید: موافقت‌نامه‌‌‌‌‌‌‌های تجاری که به‌تازگی به اجرا گذاشته شده‌‌‌‌‌‌‌اند، به تجارت درون‌منطقه‌‌‌‌‌‌‌ای شتاب بیشتری خواهند داد و انتظار می‌رود تجارت بین‌منطقه‌‌‌‌‌‌‌ای همچنان تحت‌تاثیر افزایش هزینه‌‌‌‌‌‌‌های حمل، اختلالات لجستیک و اختلافات ژئوپلیتیک قرار داشته باشد. از سوی دیگر، انتظار می‌رود روندهای تجارت نشان‌دهنده افزایش تقاضای جهانی برای کالاهایی باشند که به لحاظ زیست‌محیطی پایدار هستند. پایداری قیمت‌های بالای انرژی نیز ممکن است منجر به افزایش کلی تقاضا و تجارت محصولات موردنیاز برای حمایت از جایگزین‌‌‌‌‌‌‌های سبزتر انرژی شود.
به‌علاوه با توجه به رکوردزنی بدهی جهانی، نگرانی‌ها از پایداری بدهی احتمالا در سه‌ماه آینده تشدید خواهد شد. انتظار می‌رود ادامه شرایط انقباض مالی فشار را بر دولت‌های دارای بدهی بالا افزایش دهد، آسیب‌‌‌‌‌‌‌پذیری را تشدید کند و بر سرمایه‌گذاری و جریان‌‌‌‌‌‌‌های تجارت‌جهانی تاثیر منفی بگذارد.
اطلاعات این گزارش از تجارت روسیه و اوکراین با سه اقتصاد مهم جهان نشان می‌دهد ارزش صادرات اوکراین به چین، ایالات‌متحده و اتحادیه اروپا در طول ماه‌های مارس و آوریل 2022 به ترتیب با 10درصد، 31درصد و 10درصد کاهش نسبت به سال‌قبل مواجه بوده است. ارزش واردات اوکراین از این سه اقتصاد بزرگ نیز به ترتیب، 90درصد، 27درصد و 48درصد نسبت به سال‌قبل کاهش یافته است. از سوی دیگر، ارزش صادرات روسیه به چین، ایالات‌متحده و اتحادیه اروپا به ترتیب با 38درصد افزایش، 4درصد کاهش و 75درصد افزایش مواجه بوده است. ارزش واردات روسیه از این سه اقتصاد مهم اما به ترتیب 18 درصد، 83درصد و 59درصد کاهش داشته است.
