البته گفته می‌شود بخشی از این تجارت شامل تجارت کالا‌هایی است که از طریق عراق یا امارات به‌‌صورت صادرات مجدد به ‌‌سوریه وارد می‌شود. متولیان تجاری قصد دارند این سهم را به‌شدت افزایش دهد. در این میان از دید علیرضا پیمان‌پاک، معاون وزیر و رئیس سازمان توسعه تجارت، توافق‌نامه تجاری با سوریه و سپس پاکستان می‌‌تواند، ایران را در رسیدن به اهدافش کمک کند، اما مساله اینجاست که آیا توافق‌نامه‌های جدید ایران با کشورهای مختلف در راستای توافق‌نامه‌های ترجیحی پیشین است یا نه. از دید برخی فعالان اقتصادی توافق‌نامه ترجیحی ایران و ترکیه که حدود سه سال پیش بسته شده است، برد-برد نبود. از این باب این نگرانی وجود دارد که توافق‌نامه‌های جدید برچه اساسی و با چه مکانیزمی امضا خواهد شد.

علیرضا پیمان‌‌پاک روز گذشته در نشست «هم‌‌اندیشی با اعضای اتاق تعاون ایران» با ابراز امیدواری از تحقق هدف افزایش دوبرابری صادرات در افق چهار ساله گفت: قرار است به‌زودی پیمان دوجانبه و ترجیحی با سوریه و پاکستان فعال شود که ۸ آذر وزیر صمت سفری به سوریه خواهد داشت تا تجارت آزاد با سوریه را امضا کنیم؛ تعرفه‌های ترجیحی با ونزوئلا و‌ اندونزی نیز امضا خواهد شد.

پیمان‌‌پاک با اشاره به‌وجود مشکلاتی برای صادرات مستقیم دریایی به سوریه و ونزوئلا، گفت: گاهی یا بار است، کشتی نیست یا کشتی وجود دارد ولی بار نیست. وظیفه اتاق تعاون، حمایت از بنگاه‌های خرد و متوسط است تا با هماهنگی سازمان توسعه تجارت، کنسرسیوم‌‌های صادراتی برای بنگاه‌های کوچک و متوسط ایجاد کنیم تا با مشکل کمبود بار مواجه نشویم.

پیمان‌پاک درباره اولویت تجاری کشور گفت: از ۲۳ کشور اولویت اول صادراتی، ۱۲ دالان تجاری در نظر گرفته‌‌ایم که شامل ایران-روسیه، ایران-عراق، ایران-پاکستان، ایران-هند، ایران-چین، ایران-افغانستان، ایران-عمان، ایران-آسیای‌میانه، ایران-ونزوئلا، ایران-ترکیه و ایران-ارمنستان می‌شود. همچنین کانال بانکی با یکی از این کشورها ایجاد کرده‌‌ایم که امکان گشایش LC را فراهم کرده و صادرات ماهی و میگو را از محل این کانال بانکی آغاز کرده‌‌ایم. درضمن برنامه صادرات خودرو و لوازم خانگی به ونزوئلا نیز داریم.

معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت با اشاره به تاکید فاطمی‌‌امین وزیر صمت مبنی بر بهبود ارزش‌افزوده کالاهای صادراتی گفت: وقتی صادرکننده نمونه را یک صادرکننده هندوانه انتخاب می‌کنیم، اگرچه در جای خود ارزشمند است اما نمی‌‌توان آن را یک ارزش دانست چون آب کشور ارزان صادر می‌شود یا صادرات محصولات پتروشیمی نیز چنین است؛ ما باید از صادرات کالاهای فناورانه، دانش‌‌بنیان و اشتغال‌زا حمایت کنیم. پیمان‌‌پاک یادآور شد: رویکرد وزیر صمت این است که سیاست‌های تجاری بر سیاست‌های ارزی تفوق داشته باشد. همچنین بحث افزایش رقابت‌‌پذیری و زنجیره‌های ارزش باید با همکاری بخش‌خصوصی پیگیری شود.

رئیس سازمان توسعه تجارت ایران گفت: ما پتانسیل صادرات ۱۰۰میلیارد دلاری به همسایگان داریم؛ کار سختی نیست، اگر همین فرآیندهای موجود اصلاح شده و موانع را از پیش پای صادرکنندگان برداریم، می‌‌توانیم به این رقم دست یابیم. کشور به کشور، مقاصد صادراتی را مطالعه کرده‌‌ایم. مثلا در هند ظرفیت ۲۸میلیارد دلاری صادرات داریم که اگرچه در برابر واردات ۱۲۰۰‌میلیارد دلاری این کشور رقمی نیست، اما برای ما اثرگذار است. وی ادامه داد: پس از تعیین اولویت کشورهای هدف صادراتی و تعیین کالا‌هایی که باید به هر کشور صادر شود، به سراغ چالش‌های صادراتی این کشورها به‌صورت جداگانه رفتیم چون موانع صادراتی به چین، هند یا کنیا متفاوت است. مثلا در کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا با روحیه‌‌ای که از رئیس دولت و وزیر صمت سراغ داریم، این اراده وجود دارد که در چند ‌ماه موانع صادراتی برداشته شود. اگر پیمان تجاری با روسیه محقق شود، در کوتاه‌‌مدت ظرفیت صادرات ۱۰ میلیارد دلاری ایجاد خواهد شد اما آیا ما در کشور ۱۰‌میلیارد دلار کالای با استاندارد موردتقاضای روس‌‌ها داریم؟ آن‌هم قرار است با ترکیه‌‌ای رقابت کنیم که قیمت‌ها در طول سال ثابت یا قابل پیش‌‌بینی است اما قیمت تره‌‌بار ما شب تا صبح تغییر می‌کند و قابل پیش‌‌بینی نیست. رئیس سازمان توسعه تجارت ایران اظهار کرد: وقتی به اتحادیه اوراسیا ملحق شدیم، چون سیستم حمل و نقل مناسب طراحی نشده بود، خود به یک مشکل تبدیل شد اما وقتی این مشکل زیرساختی برطرف شد، توانستیم بازار ۸۰ میلیارد دلاری در اوراسیا ایجاد کنیم.

پیمان‌‌پاک در این نشست عملکرد وزارت جهادکشاورزی را در مورد ممنوعیت واردات ۴۰هزار تن نارنگی از پاکستان را به نقد کشید و گفت: با این کار جلوی صادرات ۵۰۰ هزار تن سیب گرفته شده است. آیا ممنوعیت واردات نارنگی آنقدر مهم است که اجازه صادرات در این حجم بالای سیب نمی‌دهیم؟ وزارت جهادکشاورزی جلوی تعرفه‌های ترجیحی ما را گرفته، این درحالی است که نارنگی به‌راحتی قاچاق شده و در بازار می‌توان آن را یافت.

وی درباره تمهیدات لجستیکی سازمان توسعه تجارت گفت: اتفاقات جمهوری‌آذربایجان کمک کرد تا هفت خط دریایی از خزر و بنادر آستارا، انزلی و امیرآباد به بنادر ماخاچ‌قلعه روسیه که برخلاف آستاراخان دچار یخ‌‌زدگی نمی‌شود و آکتائوی ترکمنستان ایجاد کنیم؛ مجوز خرید کشتی «رو رو» (شناور کامیون‌‌بر) دست‌دوم صادر شده است. همچنین مسیر ارمنستان-گرجستان-روسیه را با همکاری نمایندگی‌‌های ایران در این کشورها راه‌‌اندازی کرده‌‌ایم که به‌زودی فعال خواهد شد. رئیس سازمان توسعه تجارت ایران گفت: راه‌‌اندازی این مسیرها کمک به سبک‌کردن بار‌هایی که از جمهوری‌آذربایجان حمل می‌شود، خواهد شد؛ به‌ویژه که این کشور مشکل زیرساخت حمل و نقلی دارد و معطلی زیاد رانندگان در مرز آستارا به‌دلیل نبود زیرساخت‌ها در جمهوری‌آذربایجان بود.

رئیس سازمان توسعه تجارت با تاکید بر اینکه جهش ۳۵‌میلیارد دلاری صادرات را نمی‌‌توان با بنگاه‌های کوچک و متوسط انجام داد، گفت: از سوی دیگر، فضای رقابت منفی میان تجار خرد ایرانی وجود دارد که با تشکیل چنین کنسرسیوم‌‌هایی، از این فضاها دور می‌‌شویم به‌خصوص اینکه صادرکننده خرد توان انجام صادرات به سایر کشورها به دلیل آشنایی با مبانی حقوقی صادرات را ندارد. همچنین اول ژانویه هر سال هزینه کانتینرها و خودروهای حامل کانتینر دوبرابر می‌شود که تاجر خرد از پس آنها برنمی‌‌آید اما اگر کنسرسیوم تشکیل شود، این زنجیره تامین کالا تکمیل‌شده و توانایی مالی برای صادرکنندگان خرد کالا فراهم خواهد شد.

پیمان‌پاک به همکاری این سازمان با یک بانک خصوصی اشاره و اظهار کرد: این بانک ۱۵ هزار میلیارد تومان در قالب مشارکت در ایجاد مجموعه‌های بین‌‌المللی صادراتی سرمایه‌‌‌گذاری کرده است. مثلا از کشاورز گوجه‌‌فرنگی خریداری شده و به کارخانجات تولید رب داده شده است. همچنین با کارخانه‌های تولید ورق با قیمت‌های پایین‌تر برای تولید قوطی رب همکاری داشته و سپس با ایجاد فروشگاه‌های زنجیره‌‌ای در آذربایجان، اقدام به راه‌‌اندازی شبکه فروش این محصول کرده است. هیچ‌یک از اعضای این زنجیره وابسته به این بانک نیستند و همگی بخش خصوصی‌‌اند.

وی ادامه داد: مجموعه‌های دیگری نیز در حوزه تولید سنگ ساختمان، مصالح ساختمانی و صادرات میلگرد ورود کرده‌‌اند که فقط زنجیره تامین و فروش را ایجاد می‌کنند، ولی همه تولیدکننده‌ها بخش‌خصوصی هستند.

پیمان‌‌پاک به موضوع ایجاد زنجیره بین‌‌المللی اشاره کرد و گفت: اقدام دیگر ما در سازمان توسعه تجارت ایران، راه‌‌اندازی زنجیره‌‌هایی بود که کالایی را از کشوری که پول‌‌هایمان را بلوکه کرده به کشور ثالث، صادر و ما پول خود را از کشور سوم دریافت می‌کنیم. مثلا سریلانکا سال‌‌هاست که ۲۵۰ میلیون دلار ما را پس نمی‌دهد و می‌گوید به‌جای آن چای بردارید. مگر ما چقدر ظرفیت خرید چای داریم؟ این کشور سالانه ۵/ ۱میلیارد دلار پوشاک یا کائوچو تولید می‌کند ولی واردات این کالاها به ایران ممنوع است و ما نمی‌توانیم آن را وارد کنیم.

رئیس سازمان توسعه تجارت تاکید کرد: یکی دیگر از اقداماتی که در گذشته می‌‌شد، تخصیص ارز نیمایی به‌صورت دیرهنگام بود. مثلا صنایع پوشاک ما مشکل تامین پنبه داشتند؛ به پنبه ارز نیمایی تعلق می‌گیرد ولی زمانی پول به ازبکستان می‌‌رسید که فصل پنبه نبود. برای حل این مشکل پیشنهاد دادیم که سلف‌‌خری شود یا کشت فراسرزمینی در این کشورها ایجاد کنیم که ۳۰‌درصد از هزینه‌های ارزی ما می‌کاهد. یا مثلا قرار شد به‌جای دریافت ارز صادرات تراکتور به کنیا، کشت فراسرزمینی کرده و محصول را وارد کنیم.