همه‌گیری کرونا چه اثری بر سفره خانوارها گذاشت؟
سایه گرانی بر قیمت جهانی غذا
بر اساس گزارش فایننشال تایمز، طبق معاملات در بازار آتی ایالات متحده قیمت قراردادهای فله قهوه، شیر، شکر، گندم، جو و آب‌پرتقال به طور متوسط 28درصد نسبت به سطوح قیمتی سال 2019 افزایش داشته‌اند. هزینه مواد خام اولیه تنها بخشی از قیمت کلی است که برای محصولات غذایی در سوپرمارکت‌ها یا رستوران‌ها پرداخت می‌شود، ولی به عقیده تحلیلگران افزایش‌های قابل ملاحظه در هزینه‌ها احتمالا به مصرف‌کنندگان منتقل می‌شود. در طول چندماه گذشته تعداد زیادی از شرکت‌ها شامل شرکت سوئیسی نستله و شرکت انگلیسی-هلندی یونیلیور، اعلام کرده‌اند قیمت محصولات خود را به دلیل رشد قیمت مواد اولیه افزایش می‌دهند. افزایش قیمت غذا یکی از دغدغه‌های سیاسی در برخی کشورهای در حال توسعه چون اتیوپی و نیجریه بوده و در حال رخنه کردن به قیمت‌های مصرف‌کننده در اقتصادهای پیشرفته نیز است.
عبدالرضا عباسیان، اقتصاددان ارشد سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) می‌گوید تورم غذا در بسیاری نقاط واقعی است و به این زودی‌ها هم قصد رفتن ندارد. در ماه آوریل شاخص قیمت مواد غذایی فائو، که طیف گسترده‌ای از محصولات را در برمی‌گیرد، به بالاترین میزان خود در طول یک دهه گذشته رسید.
تقاضای بالا از جانب چین، انباشته کردن غلات از سوی دولت‌ها از زمان شروع همه‌گیری «کووید-19» و آب و هوای خشک در کشورهای اصلی صادرکننده، همگی از عوامل تاثیرگذار بر افزایش قیمت محصولات کشاورزی بوده‌اند. قیمت گندم از ابتدای سال گذشته 16درصد افزایش یافته است، در حالی که قیمت‌های جهانی ذرت بیش از 60 درصد افزایش داشته‌اند؛ قیمت ذرت نیز به دنبال افزایش خریدها از جانب چینی‌ها رشد کرده و سبب شده قیمت‌های غلات جایگزین چون گندم نیز افزایش پیدا کند.
به گفته کارلوس مرا، تحلیلگر رابوبنک، تقلا برای انباشت مواد غذایی که در ماه‌های ابتدایی وقوع همه‌گیری کرونا در سال گذشته مشهود بود، کاهش یافته، با این وجود تقاضا برای انبارها همچنان بالاست. قیمت کره نیز افزایش یافته است. به گفته کمیسیون اروپا قیمت‌های جهانی صادرات در طول سال گذشته بیش از 30 درصد افزایش یافته است.
برای کشورهایی که سهم زیادی از غذای خود را وارد می‌کنند، چون مصر و پاکستان، رشد بالا در هزینه‌های حمل‌ونقل دریایی به هزینه مواد اولیه افزوده است. شاخص بالتیک BDI، معیاری برای هزینه حمل‌ونقل دریایی فله، به دنبال افزایش ناگهانی در تقاضای کالا و تنگناهای ناشی از همه‌گیری افزایش یافته و به بیشترین میزان خود در طول بیش از یک دهه گذشته صعود کرده است.
تاخیر کشتی‌ها دسترسی به دانه‌های قهوه را محدود کرده و هزینه برشته‌کاری قهوه را افزایش داده است. از سویی خشکسالی در برزیل عرضه قهوه را از جانب بزرگ‌ترین تولیدکننده قهوه جهان کاهش داده و قیمت‌های آتی قهوه عربیکا به بالاترین میزان خود در طول چهار سال گذشته رسیده‌اند.
قیمت‌های آتی شیر اما در طول 18 ماه گذشته در نوسان بوده‌اند؛ در حال حاضر قیمت‌های جهانی شیر 12درصد نسبت به میانگین قیمت‌های سال 2019 بیشتر هستند. به گفته یکی از کارگزاران کالا در استون اکس، اشتهای چین برای لبنیات در طول سال گذشته بسیار زیاد بوده است.
شرکت فونترا، بزرگ‌ترین شرکت صادرات محصولات لبنی در جهان، در اوایل این هفته اعلام کرد قیمت‌های جهانی شیر ممکن است در طول سال آینده به بالاترین میزان خود برسد.
انباشت شکر در اوایل وقوع همه‌گیری کرونا قیمت‌های آتی شکر را از ابتدای سال 2020 حدود 25 درصد افزایش داده و قیمت‌های آتی آب‌پرتقال در طول همین دوره حدود 20 درصد افزایش داشته‌اند. افزایش قیمت روغن‌های نباتی می‌تواند قیمت غذاهای سرخ کردنی صبحانه را نیز افزایش دهد. قیمت‌های آتی روغن سویا نسبت به ابتدای سال گذشته حدود 90 درصد بالاتر است، در حالی که قیمت دانه سویا حدود 60 درصد افزایش قیمت داشته است. در کشورهای در حال توسعه که غذاها کمتر فرآوری می‌شوند و مردم سهم بیشتری از درآمدشان را صرف خرید مواد غذایی اصلی می‌کنند، افزایش در قیمت محصولات کشاورزی بسیار بیشتر احساس می‌شود؛ این مساله برای آن دسته از مردمی که در فقر زندگی می‌کنند بسیار حادتر است؛ گروهی که طبق اعلام بانک جهانی در طول همه‌گیری کرونا 90 میلیون نفر به تعدادشان افزوده شده است. به گفته عباسیان، این مساله در کشورهای در حال توسعه از حساسیت بالاتری برخوردار است، ممکن است کار خود را از دست داده باشید و از شبکه امنیتی که در کشورهای غربی وجود دارد بهره‌مند نباشید؛ هر جا دولت‌های شکننده وجود داشته باشند این مساله به مساله‌ای سیاسی تبدیل می‌شود. قیمت‌های آتی ذرت سفید نیز که برای حریره استفاده می‌شود و در بسیاری از نقاط آفریقا مصرف می‌شود، در طول 18 ماه گذشته حدود 16 درصد افزایش قیمت داشته است. در مورد برنج هم که از اجزای اصلی کانجی (شله برنج) است، که در بسیاری از کشورهای آسیایی طبخ می‌شود، قیمت‌های آتی بیش از 30 درصد افزایش داشته‌اند. عباسیان می‌گوید بزرگ‌ترین ترس‌اش صبحانه امروز نیست، بلکه صبحانه آینده است.
