حجم کالاهای دپو شده در گمرک اعلام شد
امتیاز گمرکی به کالاهای اساسی
«علاوه‌بر ۵/ ۳ میلیون تن کالای اساسی، همین میزان هم کالای غیراساسی در بنادر جنوبی کشور وجود دارد». این خبر در حالی از سوی معاون فنی و امور گمرکی اعلام شده که خبرهای دیگر حکایت از تسهیلات جدید برای ترخیص کالا از گمرکات دارد. بر این اساس کالاهای ضروری این امکان را پیدا کرده‌اند که بدون کد رهگیری از گمرکات ترخیص شوند. آنچه پیش از این مهدی میراشرفی، رئیس گمرک ایران اعلام کرد، حاکی از آن بود که به تازگی و با تصمیم دولت، واردکنندگان کالاهای اساسی که ارزشان تامین نشده باشد و کد رهگیری هم دریافت نکرده باشند، در صورتی که کالایشان به مبادی ورودی و گمرک رسیده باشد، می‌توانند بدون کد رهگیری ترخیص شوند، البته مشروط بر آنکه سایر اسناد و مدارک آنها آماده باشد. پس از آن در جدیدترین اظهار نظر مهرداد جمال ارونقی معاون فنی و امور گمرکی، درخصوص ترخیص بدون کد رهگیری کالاهای اساسی و دارای مجوز خروج از گمرک، پنج قلم کالا شامل ذرت، جو، سویا، روغن و دانه‌های روغنی به چشم می‌خورد.
البته در مورد کالاهای غیراساسی نیز اظهاراتی مطرح شده که نشان می‌دهد بیشتر این کالاها مواد اولیه و ماشین آلات خط تولید هستند و برای ترخیص این گروه کالایی نیز تدابیری اندیشیده شده است. این تدابیر نیز حکایت از آن دارد که کالاهایی که تا ۲۰ تیر امسال قبض انبار ورود دارند باید بتوانند با ارز متقاضی و بدون نیاز به کدرهگیری ترخیص شوند که به گفته متولیان این موضوع درحال طی کردن مراحل قانونی است و هنوز عملیاتی نشده است، اما رئیس کل گمرک اظهار امیدواری کرده است که در روزها و هفته‌های آینده این موضوع نیز عملیاتی شود.
اما در سمت دیگر تصمیمات گمرکی آن‌طور که اخیرا معاون فنی و امور گمرکی اعلام کرده است کالاهای گروه ۲۷ موجود در گمرکات می‌توانند با سه شرط ترخیص شوند. «بررسی و تایید اصالت بارنامه و قبض انبار مربوطه»،«مطابقت با مفاد یکی از بندهای مرتبط با ماده ۱۱ آیین نامه اجرایی قانون مقررات صادرات و واردات» و«تایید منشأ ارز مربوطه توسط بانک مرکزی» سه شرطی است که برای ترخیص این گروه کالایی عنوان شده است.
دپوی ۷ میلیون تنی کالا
معاون فنی و امور گمرکی گمرک کشور از دپوی ۷میلیون تن کالا در بنادر جنوبی کشور خبر داد و گفت: قطعات خودرو با توجه به درخواست سرپرست وزارت صمت، بدون تخصیص ارز ترجیحی و بدون ارائه کد رهگیری کالا، ترخیص شده‌اند. مهرداد جمال ارونقی در یک برنامه تلویزیونی اعلام کرده است: علاوه بر ۵/ ۳ میلیون کالای اساسی، همین میزان هم کالای غیراساسی در بنادر جنوبی کشور وجود دارد. او از وجود ۲۵ هزار کانتینر حاوی کالاهای اساسی و غیراساسی دیگر نیز در بنادر جنوبی کشور خبر داد. ارونقی گفت: درخصوص ترخیص بدون کد رهگیری کالاهای اساسی و دارای مجوز خروج از گمرک، پنج قلم کالا شامل ذرت، جو، سویا، روغن و دانه‌های روغنی به چشم می‌خورد. معاون فنی و امور گمرکی گمرک کشور افزود: از میزان کل ۵/ ۳ میلیون تن کالای اساسی، ۵/ ۱ میلیون تن ذرت، ۲۳۹ هزار تن جو، ۲۳۶ هزار تن سویا، ۴۰۰ هزار تن روغن و ۵۵ هزار تن دانه‌های روغنی در بنادر کشور دپو و نگهداری می‌شود. او تصریح کرد: در فضای گمرکی کشور، تایید کد رهگیری کالا از سوی بانک مرکزی الزامی است، اما تسهیلاتی در این خصوص اتخاذ شده است که طی آن، این پنج قلم کالا می‌توانند فقط با داشتن مدارک مالکیت و شناسایی ترخیص شوند.
ارونقی درخصوص ارزش مالی این پنج قلم کالای اساسی گفت: تاکنون ۱۱ میلیون تن کالای اساسی به ارزش ۶ میلیارد دلار ترخیص کرده‌ایم که ارزش ریالی این پنج قلم کالا باید طبق این اعداد و ارقام محاسبه شود. معاون فنی و امور گمرکی گمرک کشور گفت: تاکنون صاحبان ۲۵هزار تن کالا برای ترخیص کالاهای خود اقدام و نامه‌نگاری کرده‌اند، اما عده‌ای هم به‌دلیل عدم تامین ارز مورد نیاز از ترخیص کالا سر باز می‌زنند و ترجیح می‌دهند اول تکلیف ارز ترجیحی کالاها معین شود و سپس اقدام به ترخیص کنند. او درخصوص کالاهای غیراساسی موجود در گمرک بنادر گفت: ۸۵ درصد از ۵/ ۳ میلیون تن کالای غیراساسی موجود در انبار‌های بنادر شامل مواد اولیه تولیدی‌ها و مربوط به پروژه‌های ملی مانند قطعات خودرو می‌شود که این دسته از کالاها هم در انتظار تعیین تکلیف ارز‌های ترجیحی هستند. البته درخصوص قطعات خودرو باید گفت؛ با توجه به درخواست سرپرست وزارت صمت، این اقلام بدون تخصیص ارز ترجیحی و بدون ارائه کد رهگیری کالا، ترخیص شده‌اند.
اما پیش از این، رئیس کل گمرک ایران ارزش کالاهای دپو شده در گمرک را ۶ میلیارد دلار اعلام کرده و گفته بود: این کالاها شامل مواداولیه، واسط و ماشین آلات خط تولید هستند. مهدی میراشرفی، عنوان کرده بود: کالاهای اساسی بدون کدرهگیری از گمرک ترخیص می‌شود. از دو هفته قبل و با تصمیم دولت، واردکنندگان کالاهای اساسی که ارز آنها تامین نشده و کد رهگیری دریافت نکرده‌اند اما کالایشان به مبادی ورودی و گمرکات رسیده باشد، در صورتی که سایر اسناد و مدارک آنها آماده باشد کالاهای اساسی‌شان بدون کدرهگیری از گمرک ترخیص می‌شود. به گفته رئیس کل گمرک ایران، بخشنامه این تصمیم هم ناظر بر کالاهایی است که در گمرکات است و هم کالاهایی که وارد می‌شوند، بنابراین درخصوص کالاهای اساسی چنانچه واردکننده مایل باشد بدون کد رهگیری بانک کالایش ترخیص شود، گمرک کالا را ترخیص می‌کند و معطل کد رهگیری بانک نمی‌ماند. او گفته بود: درخصوص کالاهای غیراساسی که بیشتر مواد اولیه و ماشین آلات خط تولید است با آخرین تصمیمی که در دولت گرفته شد کالاهایی که تا ۲۰ تیر امسال قبض انبار ورود دارند، باید بتوانند با ارز متقاضی و بدون نیاز به کدرهگیری ترخیص شوند که این موضوع درحال طی کردن مراحل قانونی است و هنوز عملیاتی نشده است که امیدواریم در روزها و هفته‌های آینده این موضوع نیز عملیاتی شود. میراشرفی اظهار کرده بود: از آنجا که ترخیص کالاهای غیراساسی مانند مواداولیه و ماشین آلات خط تولید بدون کد رهگیری اجرایی نشده همچنان با دپوی بیش از ۵/ ۳ میلیون تن مواداولیه، واسط و ماشین آلات خط تولید در گمرکات و مبادی ورودی به ارزش بیش از ۶ میلیارد دلار مواجه هستیم که اگر مصوبه یاد شده دراین‌باره هم اجرایی شود حجم قابل‌توجهی از این کالاها ترخیص خواهد شد. رئیس کل گمرک ایران درباره حقوق ورودی نیز افزود: امسال حقوق ورودی نه‌تنها افزایش پیدا نکرده بلکه کاهش یافته است، طوری که در ۵ ماه نخست سال گذشته حقوق ورودی یا همان تعرفه موثر گمرک ۶/ ۹ درصد بوده، اما امسال با کاهش ۳/ ۱ درصدی در مقایسه با سال گذشته به ۳/ ۸ درصد رسیده است. همچنین در ۵ ماه نخست امسال ۱۳ میلیون و ۷۰۰ هزار تن کالا وارد کشور شده که از این میزان، ۱۰ میلیون تن یعنی برابر سال گذشته، کالای اساسی است ضمن اینکه در کالاهایی مانند ذرت در مقایسه با مدت مشابه قبل افزایش واردات هم داشته‌ایم.
اقدامات پیشین
اما پیش از این درخصوص خواب کالا در گمرکات مقامات مختلف دولتی و بخش خصوصی ملاحظاتی را مورد تاکید قرار داده بودند. در این راستا و در ماه‌های اخیر رئیس اتاق بازرگانی تهران از دولت درخواست کرد که اقدام عاجلی را برای ترخیص کالاهای رسوب کرده در دستور کار قرار دهد، در عین حال بخش خصوصی مکاتباتی را با متولیان دولتی از جمله معاون اول رئیس‌جمهوری و برخی وزرا انجام داد. به‌عنوان نمونه مسعود خوانساری، رئیس اتاق تهران به ۲۰۰ کانتینر محصولات آرایشی و بهداشتی اشاره کرد که بیش از ۹ ماه در گمرکات رسوب کرده است. این اتفاقات سبب شد که رئیس‌جمهور به‌طور ویژه به مساله رسوب کالا ورود و دستور رفع موانع برای انباشت کالا در گمرکات را خطاب به متولیان اقتصادی و گمرکی صادر کند. پس از آنکه طی ماه‌ها و هفته‌های گذشته جلسات متعددی در این رابطه برگزار شد، در این جلسات بر لزوم تعیین‌تکلیف و ترخیص کالاهای انباشت شده در بنادر و گمرکات به‌ویژه کالاهای اساسی سازماندهی لازم جهت تسهیل در روند ترخیص کالا و تامین نیازهای اساسی کشور در مقطع زمانی فعلی تاکیدات لازم به‌عمل آمد. با وجود انجام برخی اقدامات و سیاست‌ها در مسیر کاهش رسوب کالا، این مشکل همچنان ادامه پیدا کرده و کالاهای مختلف اعم از کالاهای اساسی و غیراساسی در بنادر و گمرکات باقی مانده‌اند. هرچند که معاون فنی گمرک ایران تاکید دارد در حال‌‌حاضر ۸۰ درصد از کالاهای رسوبی شامل اقلام غیراساسی سرمایه‌ای و تولیدی است. بر همین اساس، عوامل مختلفی مانند «الزامات قبل از اظهار کالاها به گمرک»، «اقدامات صاحبان کالا در راستای اظهارکالا به گمرک و ترخیص آن»،«فرآیند تشریفات گمرکی و ترخیص کالا از گمرک» و «سیستم حمل‌و‌نقل کشور» در میزان ایستایی یا ماندگاری کالاها در بنادر، مناطق ویژه اقتصادی و مناطق آزاد تجاری، تاثیرگذار است. در این خصوص مقرر شده است که سیاست‌گذار تجاری برنامه‌ریزی‌های لازم را انجام دهد و با اتخاذ تصمیمات تسهیل‌کننده، جریان واردات کالا را تسهیل کند تا به این ترتیب کالاهای ضروری در اختیار مردم قرار بگیرد.
