داده‌های تجاری در میانه زمستان ۹۸ بررسی شد
کارنامه ایران در بازار اوراسیا
اما واردات با اندکی کاهش روبه‌رو بوده است. موافقت‌نامه موقت تجارت آزاد بین ایران و کشورهای اوراسیا از آبان ماه سال‌جاری اجرایی شده است و براساس آن ۳۸۰ ردیف کد تعرفه کالاهای قابل مبادله تحت موافقت‌نامه مذکور مورد توافق قرار گرفته است. به‌نظر می‌رسد، تاثیر اجرای توافق‌نامه تجارت آزاد در زمستان منعکس شده است. آمارهای اعلام شده از سوی سخنگوی گمرک ایران نشان می‌دهد کالاهای ایرانی توانسته‌اند در بازار جدید حضور قابل قبولی داشته باشند. چراکه بعد از گذشت ۱۱ ماه از سال ۹۸، صادرات از واردات سبقت گرفته است. اگرچه برخی انتقاداتی را درخصوص کالاهای مشمول این توافق‌نامه مطرح می‌کردند، اما به‌نظر می‌رسد در همین شرایط نیز ایرانی‌ها از حضور در بازارهای جدید استقبال کرده‌اند.
کارشناسان و صاحب نظران بر این باورند که یکی از ابزارهای لازم و ضروری برای توسعه تجارت، انعقاد توافق‌نامه تجارت ترجیحی است. اگرچه ایران چندان در این باره عملکرد قابل قبولی نداشته و تنها توافق‌نامه اجرا شده نیز مربوط به تجارت با ترکیه بوده که چندان رضایت‌بخش نبوده، اما تجربه تجارت آزاد با اوراسیا می‌تواند نقطه آغازی برای امضای توافق‌نامه‌های دیگر یا اجرایی شدن برخی از توافق‌های خاک‌خورده باشد.
رشد ۴۰ درصدی تجارت با اوراسیا
براساس آنچه از سوی سخنگوی گمرک ایران اعلام شده، میزان صادرات ایران به کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا، طی ۱۱ ماه سال‌جاری یک میلیارد و ۲۴۴میلیون و۵۳۶ هزار و ۲۱۰ دلار بوده است. سیدروح‌الله لطیفی دبیر شورای اطلاع‌رسانی گمرک ایران، اظهار کرده است این مقدار صادرات در مقایسه با مدت مشابه سال ۹۷ (ارزش صادرات ۵۵۰ میلیون و۴۱۰ هزار و ۹ دلار) رشد ۱۰۵ درصدی داشته است.
او گفته است که بیشترین صادرات ایران در بین کشورهای عضو اوراسیا، به فدراسیون روسیه با ۳۸۷ میلیون و ۷۲۱ هزار و ۴۵ دلار بوده و پس از آن کشورهای ارمنستان و قزاقستان بودند. همچنین عمده‌ترین کالاهای صادراتی ایران به اوراسیا را سیب تازه، گاز طبیعی مایع شده، پسته، کیوی، خیار و خیارشور، انگور خشک شده و پرتقال تشکیل می‌دهند.
لطیفی به واردات کالا از اوراسیا نیز اشاره کرده و گفته است: حجم واردات ایران از اوراسیا طی ۱۱ ماهه سال ۹۸ بالغ بر ۲ میلیون و ۸۱۱ هزار و ۲۲۸ تن است که این حجم کالا در مدت زمان مشابه بالغ بر یک میلیون و ۲۰۴ هزار و ۳۷۹ تن کالا بوده است. ارزش این حجم کالای وارداتی نیز یک میلیارد و ۲۰۴ میلیون و ۳۷۹ هزار و ۲۶ دلار است که این میزان در مدت زمان مشابه در سال گذشته بالغ بر یک میلیارد و۲۸۳ میلیون و۸۱ هزار و۴۷۰ دلار بوده است. بنابراین از این حیث، اندکی کاهش در واردات داشته‌ایم. همچنین عمده کالاهای وارداتی کشور از اوراسیا مشتمل بر جو، ذرت دامی، روغن آفتابگردان، مخلوط‌های گندم و گوشت بوده است.
سخنگوی گمرک ایران در مورد اهمیت تجارت با اتحادیه اوراسیا گفته است: این اتحادیه مساحتی بالغ بر ۲۰ میلیون کیلومتر مربع را دارا است و جمعیتی بالغ بر ۱۸۴ میلیون نفر در آن زندگی می‌کنند؛ بنابراین تجارت خارجی ایران با این مجموعه بزرگ می‌تواند بسیار با اهمیت باشد. سه کشور عضو اتحادیه اوراسیا از قبیل روسیه، قزاقستان و ارمنستان همسایه ایران با مرزهای دریایی (روسیه و قزاقستان) و زمینی (ارمنستان) هستند و سالانه بیش از ۴۰۰ میلیارد دلار واردات دارند که عمده این واردات مربوط به روسیه است.
لطیفی در باره شرکای اصلی تجاری اتحادیه اوراسیا و سهم ایران اظهار کرد: اصلی‌ترین کشورهای عمده صادرکننده به اوراسیا شامل چین، آلمان، آمریکا، فرانسه، ایتالیا و ترکیه هستند. همچنین کشورهای عمده واردکننده از اوراسیا درحال‌حاضر کشورهای هلند، چین، آلمان، ترکیه، ایتالیا، سوئیس و انگلستان هستند؛ در این میان سهم ایران از تجارت با مجموعه کشورهای اوراسیا طی ۱۱ ماهه سال ۹۸، بالغ بر ۲ میلیارد و ۴۴۸ میلیون و ۹۱۵ هزار و ۲۳۶ دلار است که این میزان در مدت زمان مشابه در سال ۹۷ بالغ بر یک میلیارد و ۸۳۳ میلیون و ۴۹۱ هزار و ۴۷۹ دلار بوده است. طی یک سال گذشته این میزان تجارت از حیث ارزش حدود ۴۰ درصد افزایش را نشان می‌دهد.
تجارت با اوراسیا در ۱۰ ماه
اگرچه آمار ۱۱ ماهه تجارت با اوراسیا از سوی سخنگوی گمرک اعلام شده اما جزئیات تجارت با کشورهای عضو این اتحادیه در دسترس نیست. از این‌رو بخشی از گزارش پیش‌رو به بررسی تجارت ایران با هریک از کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا در ۱۰ ماه منتهی به دی اختصاص دارد. آمار تجارت خارجی ایران با اتحادیه اقتصادی اوراسیا نشان می‌دهد در ۱۰ ماه منتهی به دی امسال، صادرات به اتحادیه اوراسیا فاصله‌ای ۲۴۵ میلیون دلاری از واردات داشته است. به این معنی که تراز تجاری ایران با این اتحادیه منفی و به نفع واردات بوده است. این درحالی است که در ۱۱ ماهه ورق به نفع صادرات برگشت و تراز تجاری مثبت شده است. آمارهای سازمان توسعه تجارت نشان می‌دهد از ابتدای سال تا پایان دی ماه، ۸۶۱ میلیون دلار کالای ایرانی به این اتحادیه فرستاده شده است که وزنی معادل ۲ میلیون و ۶۸۳ هزار تن دارد. ارزش صادرات در این بازه زمانی نسبت به مدت مشابه سال گذشته رشدی معادل ۷۱ درصد داشته و حجم کالاهای صادراتی با رشد ۱۱۴ درصدی روبه‌رو بوده است. واردات از این اتحادیه نیز در ۱۰ ماه منتهی به دی امسال یک میلیارد و ۱۰۶ میلیون دلار ارزش داشته و حجم کالاها نیز ۲ میلیون و ۵۶۴ هزار تن بوده است. اما بررسی‌ها نشان می‌دهد واردات ایران از اوراسیا به لحاظ ارزشی با افت ۵ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل روبه‌رو بوده است. این درحالی است که رشد ۴۱ درصدی را در حجم واردات شاهد هستیم. این دو آمار از صادرات و واردات بیانگر آن است که تراز تجاری ایران در این بازه زمانی منفی ۲۴۵ میلیون دلار بوده است. اما جزئیات تجارت با هریک از کشورهای عضو اوراسیا در بازه زمانی ۱۰ ماهه امسال نیز حکایت از آن دارد که بیشترین صادرات ایران به ارمنستان صورت گرفته است. ۳۵۵ میلیون دلار کالا با وزن یک میلیون و ۵۲۲ هزار تن به این کشور صادر شده است که نشان می‌دهد ۱۶۵ درصد در ارزش و ۲۲۸ درصد در وزن کالاهای صادراتی به ارمنستان، نسبت به مدت مشابه سال گذشته رشد داشته‌ایم.
در عین حال واردات از این کشور ۳۴ میلیون دلار ارزش و ۱۴ هزار تن وزن داشته است که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۶۲ درصد رشد ارزشی و ۱۹۲ درصد رشد وزنی را شاهد بوده‌ایم. در مجموع تراز تجاری ایران با این کشور مثبت ۳۲۱ میلیون دلار و به نفع صادرات است. پس از ارمنستان، صادرات ایران به فدراسیون روسیه بیشترین ارزش را به خود اختصاص داده است. ۳۲۱ میلیون دلار کالا با حجم ۶۴۵ هزار تن حاصل صدور کالاهای ایرانی از ابتدای سال تا پایان دی ماه است که به لحاظ ارزش رشد ۴۴ درصدی و به لحاظ وزن رشد ۷۲ درصدی را به ثبت رسانده است. اما فدراسیون روسیه بیشترین واردات به ایران را در میان کشورهای عضو اوراسیا به خود اختصاص داده است. این کشور در بازه زمانی مذکور ۹۶۴ میلیون دلار کالا با وزن ۲ میلیون و ۳۲۳ هزار تن به ایران فروخته است. البته ارزش واردات کالا از روسیه در این بازه نسبت به مدت مشابه سال قبل افت ۸ درصدی داشته، اما وزن کالاهای وارداتی با رشد ۴۷ درصدی روبه‌رو بوده است. تراز تجاری ایران با روسیه منفی ۶۴۳ میلیون دلار است. صادرات به قزاقستان نیز با رشد ۱۰ درصدی نسبت به ۱۰ ماهه سال قبل به ۱۲۵ میلیون دلار رسیده و واردات از این کشور نیز ارزشی معادل ۸۷ میلیون دلار داشته است که نشان از رشد ۳۰ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل دارد. تراز تجاری با این کشور مثبت ۳۸ میلیون دلار است. قرقیزستان نیز از ابتدای سال تا انتهای دی ماه ۵۱ میلیون دلار کالا از ایران خریداری کرده که ۷۶ درصد رشد داشته است. واردات از این کشور نیز با رشد ۲۹ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل به ۹ میلیون و ۷۰۰ هزار دلار رسیده است. تراز تجاری ایران با قرقیزستان معادل ۴۱ میلیون و ۳۰۰ هزار دلار مثبت است. در بازه زمانی مورد نظر، بلاروس ۸میلیون و ۷۰۰ هزار دلار کالا از ایران خریداری کرده است که نشان می‌دهد رشد ۳۳۵ درصدی ارزشی را نسبت به مدت مشابه سال قبل، شاهد هستیم. واردات از بلاروس نیز ارزشی معادل ۱۱ میلیون دلار دارد که نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش ۵۰ درصدی را ثبت کرده است. تراز تجاری با این کشور نیز منفی ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار دلار است.
