شرکت غیرعقدی یا شرکت به‌طور مطلق عبارت است از: «اجتماع حقوق مالکین متعدد در شیء واحد به‌نحو اشاعه»، به‌طوری که ذره ذره مال یا همان شیء واحد، ملک مالکین مشاع است. مانند عین خانه و باغ و اتومبیل یا منفعت آنها که در اثر اجاره دادن به‌دست می‌آید یا حتی حق خیار (اختیار) فسخ و حق شفعه. شرکت نتیجه پیدایش اسبابی است که بر دو دسته شرکت اختیاری و شرکت قهری است. شرکت اختیاری در نتیجه، الف) عقدی از عقود مانند آنکه چند نفر به‌نحو اشاعه ملکی را خریداری کنند و البته لازم به ذکر است شرکت حاصل از عقد، متفاوت از شرکت عقدی است، ب) عمل شرکا مانند آنکه چند کشاورز محصول گندم برداشت شده خود را در یک سیلو انبار کنند، حاصل می‌شود.

شرکت قهری در نتیجه، الف) ارث به‌نحوی‌که مالک مالی فوت کرده و دارای ورثه متعدد باشد که همه وراث در مال باقی مانده از متوفی شریک می‌شوند. ب) امتزاج به معنای درهم آمیخته شدن به‌نحوی که شخصی با سرقت گندم انبار شده چند کشاورز، آنها را در انبار خود بریزد، بدین سبب که گندم‌ها بدون اراده کشاورزان در هم آمیخته و مخلوط شوند، حاصل می‌شود. شرکت عقدی، عبارت از عقدی است بین دو یا چند نفر برای معامله کردن مالی که بین آنها مشترک است که آن را شرکت مدنی می‌نامند. اثر این شراکت این است که هر یک از شرکا به نمایندگی از طرف دیگران می‌تواند از طریق کاسبی و معامله، در مال مورد مشارکت تصرف کند.

 شرکت عقد جایز است و هر یک از شرکا هر زمان بخواهد می‌تواند آن را فسخ کند، اما چون شرکت در اموال که اجتماع حقوق مالکان متعدد به‌نحو اشاعه در شیء واحد است تا وقتی که مال مشترک تقسیم و تمامی آن تلف نشده باشد، باقی است. شرکت عقدی اقتضاء دارد سود و زیان به نسبت سرمایه بین شرکا تقسیم شود، مگر آنکه بر میزان سهم هریک، بین شرکا توافقی به‌عمل آمده باشد. در صورتی که شراکت به هر جهتی باطل باشد، معاملاتی که انجام شده صحیح است و سود و زیان به نسبت سهم‌الشرکه، بین شرکا تقسیم می‌شود. شرکت مدنی دارای شخصیت حقوقی همانند شخصیت افراد شرکا است و آنان مشاعا مالک مال‌الشرکه هستند، لذا اقامه دعوی از طرف شرکت یا علیه شرکت نمی‌توان کرد و دعوی باید به نام شرکا به‌عنوان مالکین مشاع طرح شود و هرگاه عملیات تجاری، توسط مدیر مجاز، انجام شود و در اثر آن شرکا مدیون شوند، دعوی به طرفیت شرکا اقامه می‌شود. این شرکت متفاوت از شرکت‌های مذکور در قانون تجارت است.

اخبار مرتبط