توییت ترامپ بازارهای جهانی را غافلگیر کرد
حمله تمام عیار به اقتصاد چین
دونالد ترامپ اعلام کرد از روز یکم سپتامبر (۱۰ شهریور) ۳۰۰ میلیارد دلار از واردات محصولات چینی را هدف تعرفه ۱۰ درصدی قرار خواهد داد. رئیس‌جمهوری آمریکا در ادامه تهدید کرد در صورتی که همتای چینی او نتواند تلاش‌های خود را برای دستیابی به توافق تجاری تسریع کند، نرخ این تعرفه‌ها بیشتر افزایش خواهد یافت. هفته گذشته همزمان با آغاز دور جدید گفت‌وگوهای تجاری دو کشور در شانگهای، ترامپ با متهم کردن چینی‌ها به تعلل در مذاکرات در پیامی توییتری نوشت: «مشکل معطل کردن آنها این است در صورتی که من در انتخابات پیروز شوم، توافقی که به‌دست خواهند آورد بسیار سختگیرانه‌تر از توافق احتمالی مذاکرات فعلی خواهد بود و شاید اصلا توافقی در کار نباشد.» به گزارش گروه اقتصاد بین‌الملل روزنامه «دنیای اقتصاد»، با توجه به اینکه دولت ترامپ تاکنون ۲۵۰ میلیارد دلار از واردات چینی را هدف تعرفه ۲۵ درصدی قرار داده، با این اقدام که بزرگ‌ترین تهدید تعرفه‌ای او تاکنون است عملا تمام حجم واردات آمریکا از چین مشمول افزایش تعرفه، و تنش‌های تجاری غول‌های اقتصادی دنیا به جنگی تمام‌عیار تبدیل می‌شود. به‌دنبال تهدید تعرفه‌ای ترامپ، تابلوی ارزش عمده بازارهای اصلی جهانی به رنگ قرمز درآمد.
جنگ‌تجاری تمام‌عیار
روز پنج‌شنبه، رئیس‌جمهوری آمریکا در رشته‌ای از پیام‌های توییتری، چین را تهدید تعرفه‌ای کرد. ترامپ در پیام‌های خود نوشت: «نمایندگان ما تازه از چین بازگشته‌اند، جایی که آنها مذاکرات سازنده‌ای برای توافق تجاری آینده داشتند. سه ماه پیش فکر می‌کردیم یک توافق با چین داریم، اما متاسفانه چینی‌ها پیش از امضای آن، تصمیم گرفتند دوباره مذاکره کنند. به تازگی آنها برای خرید مقدار زیادی از محصولات کشاورزی آمریکا توافق کردند، هر چند تاکنون این کار را انجام نداده‌اند.» در ادامه پیام‌های او آمده است: «مذاکرات تجاری ادامه دارد، و طی مذاکرات دولت آمریکا از تاریخ اول سپتامبر مقدار کم تعرفه ۱۰ درصدی را بر باقی مانده ۳۰۰ میلیارد دلاری کالاها و محصولاتی که از چین به کشور می‌آید اعمال خواهد کرد. البته این تعرفه‌ها شامل ۲۵۰ میلیارد دلاری که تاکنون هدف تعرفه ۲۵ درصدی قرار گرفته‌اند نمی‌شود. ما چشم انتظار ادامه گفت‌وگوهای مثبت برای دستیابی به توافق تجاری جامع با چین هستیم و احساس می‌کنیم روابط دو کشور آینده بسیار مثبتی دارد.»
به‌دنبال این تهدید تعرفه‌ای ترامپ، وانگ یی، وزیرخارجه چین، اعلام کرد اعمال تعرفه‌های اضافی راه‌حل تنش‌های تجاری میان پکن و واشنگتن نیست. او در جمع خبرنگاران حاضر در حاشیه نشست کشورهای جنوب‌شرقی آسیا در تایلند اظهار کرد: «من از این خبر اطلاع دارم. به‌طور قطع تعرفه‌های اضافی راه‌حل سازنده برای حل تنش‌های تجاری و اقتصادی دو کشور نیست. این راه درستی نیست.»
مایک پمپئو، وزیرخارجه آمریکا نیز که در نشست کشورهای جنوب‌شرقی آسیا حاضر بود، روز جمعه به‌خاطر آنچه سیاست‌های تجاری غارتگرانه و سوءاستفاده از حقوق‌بشر که مانع از توسعه اقتصادی است خواند، چینی‌ها را به‌شدت مورد انتقاد قرار داد. پمپئو که در جمع مدیران کسب‌وکارها و سایر مقامات در بانکوک سخن می‌گفت اظهار کرد: «برای دهه‌ها، چین از تجارت مزیت کسب کرده و اکنون زمان توقف این است. مشکلات چین ساخته داخل این کشور هستند. مقابله رئیس‌جمهور ترامپ با سیاست‌های تجاری ناعادلانه این کشور تنها کمک کرد این مشکلات نمایان شوند.» او در ادامه صحبت‌های خود افزود: «ما می‌خواهیم موضوعات تجاری هر چه زودتر حل شوند. تمام چیزی که ما می‌خواهیم این است چینی‌ها در زمینی برابر با سایر رقابت کنند. این نه تنها به نفع ما است، بلکه شما و نظام تجارت بین‌المللی نیز منتفع می‌شوند.» به گفته وزیرخارجه آمریکا، اقتصاد چین در حال ورود به دور جدیدی از کندی رشد اقتصاد است، امری که برای کشورهایی که به‌دنبال کپی‌برداری و رساندن خود به این کشور، یا پذیرای سرمایه‌گذاری این کشور هستند زنگ هشدار است.
با این حال برخی از مدیران کسب‌وکارهای آمریکایی از تهدید تعرفه‌ای ترامپ ابراز نگرانی کرده‌اند. کریگ آلن، رئیس شورای کسب‌وکار آمریکا-چین در بیانیه‌ای می‌نویسد: «ما نگرانیم تصمیم امروز، چینی‌ها را از پای میز مذاکره فراری دهد، و امیدهایی که در مذاکرات آخر هفته گذشته در شانگهای زنده شد کاهش یابد. ما نگرانیم این تعرفه‌های اضافی شهرت ما را به‌عنوان عرضه‌کننده، کشاورزان و نیروی‌کار قابل اطمینان خدشه‌دار کند، و مصرف‌کنندگان ما از این تصمیم متضرر شوند.» به گفته این صاحب‌نظر، هر نوع تلافی احتمالی از جانب چین می‌تواند اثرات نامتناسبی بر شرکت‌های آمریکایی که خارج از کشور فعالیت می‌کنند به همراه داشته باشد.»
به‌دنبال تهدید تعرفه‌ای ترامپ، «رویترز» در گزارشی به تحلیل پرداخت‌کنندگان واقعی تعرفه‌ها پرداخته است. براساس این گزارش، ترامپ مدعی است تعرفه‌هایی که بر واردات چین اعمال کرده میلیاردها دلار از جیب چشم‌بادامی وارد خزانه‌داری کشورش می‌کند. به عقیده کارشناسان، اما تعرفه‌ها این‌گونه عمل نمی‌کنند. دولت چین و شرکت‌های فعال در این کشور به‌طور مستقیم تعرفه‌های آمریکا را نمی‌پردازند. تعرفه‌ها مالیات‌هایی هستند که بر محصولات وارداتی وضع می‌شوند و شرکت‌هایی که هنگام وارد کردن کالاها در گمرک آمریکا ثبت می‌شوند آنها را پرداخت می‌کنند. واردکنندگان نیز اغلب هزینه تعرفه‌ها را به‌صورت افزایش قیمت محصولات به مشتریان خود در داخل آمریکا – چه مصرف‌کنندگان و چه تولیدکنندگان – منتقل می‌کنند. در این رابطه رهبران کسب‌وکارهای آمریکایی و اقتصاددانان معتقدند عمده بار هزینه تعرفه‌ها به دوش مصرف‌کنندگان این کشور است. به همین خاطر بود به محض اعلام خبر افزایش تعرفه، خرده‌فروشان آمریکایی با آن مخالفت کردند. به اعتقاد آنها این تصمیم ترامپ افزایش مالیاتی دیگر برای کسب‌وکارها و مصرف‌کنندگان آمریکایی خواهد بود. این فعالان اقتصادی پیش از این نیز هشدار داده بودند تعرفه‌های ترامپ تهدیدی برای مشاغل آمریکایی است و هزینه خانوار را افزایش می‌دهد. استیفن لامار، معاون اجرایی رئیس انجمن «پوشاک و کفش آمریکا» در این خصوص می‌گوید تعرفه‌های جدید به مصرف‌کنندگان آمریکایی بیش از تولیدکنندگان چینی آسیب می‌زند، تولیدکنندگانی که بیش از ۴۲ درصد از پوشاک و ۶۹ درصد از کفش‌های خریداری شده در آمریکا را تولید می‌کنند. سرمایه‌گذاران نیز نگرانند افزایش قیمت‌های خرده‌فروشی به مخارج مصرف‌کنندگان آمریکایی که یکی از عوامل حمایتی اقتصاد این کشور است صدمه می‌زند و نااطمینانی‌های تجاری مانع از مخارج سرمایه‌ای کسب‌وکارهای این کشور می‌شود. اما واقعا تعرفه‌ها چطور عمل می‌کنند؟ بنا بر تحلیل کارشناسان، «اداره گمرک و حفاظت مرزی آمریکا» تعرفه‌ها (یا همان مالیات‌ها) را از واردکنندگان دریافت می‌کند. این سازمان به‌طور معمول واردکنندگان را ملزم می‌کند طی ۱۰ روز کاری از زمان ترخیص محموله در گمرک، هزینه تعرفه‌ها را بپردازند. براساس آمارهای این سازمان، ارزش تعرفه‌ها از اوایل ۲۰۱۸ تا ماه مه امسال بالغ بر ۷/ ۲۳ میلیارد دلار بود. براساس گزارش وزارت خزانه‌داری آمریکا نیز درآمدهای مالیاتی دولت این کشور در نیمه نخست ۲۰۱۹ با رشد ۷۳ درصدی به سطح مجموع ۹/ ۳۳ میلیارد دلار رسیده است.
اما آیا عرضه‌کنندگان چینی، هزینه تعرفه‌ها را متحمل می‌شوند؟ برخی از هزینه تعرفه‌ها به‌طور غیرمستقیم به دوش عرضه‌کنندگان چینی می‌افتد. برای مثال، گاهی اوقات صادرکنندگان این کشور به منظور حفظ قراردادها و ارزش بازار خود به واردکنندگان آمریکایی پیشنهاد می‌کنند در پرداخت هزینه تعرفه‌ها آنها را کمک کنند، چرا که از آنجا که واردکنندگان آمریکایی محصولاتی ارزان‌تر و معاف از تعرفه را در خارج از چین جست‌وجو می‌کنند، شرکت‌های چینی ممکن است موقعیت خود را از دست بدهند.
جنگ‌تجاری؛ از آغاز تاکنون
ترامپ که علاوه بر چین، منتقد روابط تجاری کشورش با سایر شرکا نظیر اتحادیه اروپا، مکزیک، کانادا و... بود، در آغاز سال ۲۰۱۸ فرمان اولین حمله تجاری خود را داد و تمام واردات ماشین‌های لباسشویی و پنل‌های خورشیدی از تمامی شرکا را به ترتیب هدف تعرفه ۲۰ و ۳۰ درصد قرار داد، که البته چین به‌عنوان بزرگ‌ترین صادرکننده این اقلام به آمریکا، اصلی‌ترین قربانی این تعرفه‌ها محسوب می‌شد. افزایش تعرفه فولاد و آلومینیوم وارداتی به ترتیب به ۲۵ و ۱۰ درصد (البته به جز معافیت برخی کشورها) در مارس ۲۰۱۸ اقدام تجاری حمایت‌گرایانه بعدی ترامپ بود که چینی‌ها آن را با اعمال تعرفه ۱۵ تا ۲۵ درصدی بر ۱۲۸ قلم کالای آمریکایی (به ارزش ۳ میلیارد دلار) تلافی کردند. در اقدام بعدی، دولت ترامپ ۵۰ میلیارد دلار از واردات محصولات چینی را هدف تعرفه ۲۵ درصدی قرار داد (در دو مرحله ۳۴ و ۱۶ میلیارد دلار که به ترتیب در جولای و آگوست ۲۰۱۸ اجرایی شدند). در مقابل چینی‌ها نیز مقادیر مشابهی از واردات محصولات آمریکایی را با نرخ‌های یکسان تلافی کردند.
با احتساب چهار اقدام قبلی، سناریوی پنجمین حمله تجاری ترامپ وضع تعرفه بر ۲۰۰ میلیارد دلار از کالاهای چینی بود. در مرحله اول این سناریو، سپتامبر ۲۰۱۸ دولت آمریکا ۲۰۰ میلیارد دلار از واردات چینی را هدف تعرفه ۱۰ درصدی قرار داد و اعلام کرد از آغاز سال ۲۰۱۹ نرخ را به ۲۵ درصد افزایش خواهد داد. هرچند پس از دیدار حاشیه «گروه ۲۰» روسای جمهور آمریکا و چین در نوامبر ۲۰۱۸ و به‌دنبال آتش‌بس موقتی که حاصل شد، ترامپ تهدید اعمال تعرفه ۲۵ درصدی بر ۲۰۰ میلیارد دلار را تعلیق کرد، اما ماه مه امسال با بی‌نتیجه ماندن مذاکرات تجاری دو کشور، این دور از تعرفه‌ها نیز اجرایی شد. البته باز هم چینی‌ها هر دو این اقدام آمریکا را با تعرفه‌های مشابه تلافی کردند.
ارسال نظر