سیگنال اروپایی به نفع برجام

سرانجام‌ لابی اروپایی‌ها برای تحویل هواپیما به ایران جواب داد. ۵ فروند هواپیمای ATR در راستای قراردادهای برجامی و تعهدات شرکت‌های هوایی اروپایی، وارد آشیانه هواپیمایی هما در فرودگاه مهرآباد شد. یک روز قبل از آغاز رسمی فاز اول تحریم‌های آمریکا علیه ایران، اروپایی‌ها به یکی از تعهدات‌شان نسبت به ایران در دوران پساخروج عمل کردند و گامی عملی برای اجرای یکی از قراردادهای هوایی برداشتند. از سوی دیگر در کنار مذاکرات و لابی اروپایی‌ها برای تحویل هواپیمای ATR، مقامات دولتی و دیپلماتیک ایران توانستند از طریق مذاکره نسبت به تغییر فرمت قرارداد با اروپایی‌ها اقدام کنند و‌ به تحویل این هواپیماها سرعت دهند. ورود این هواپیما‌ها می‌تواند از دو منظر برای ایران حائز اهمیت باشد. ایران توانست در ادامه روند نوسازی ناوگان هوایی خود، در شرایطی که آمریکا از برجام خارج شده و قرار است تحریم‌های اقتصادی ایران را احاطه کند، گامی مهم بردارد و بخشی از گفت‌وگو‌ها و رایزنی‌های خود با اروپا را به‌ثمر برساند و از جنبه دیگر همراه با ۵ فروند هواپیما، ۵ میلیون یورو قطعات یدکی ATR که ساخت اروپا و آمریکا است را وارد کشور کند تا نسبت به بهره‌برداری این هواپیما‌ها اطمینان حاصل شود. از سوی دیگر طبق وعده وزیر راه و شهرسازی، قرار است مسیرهای پروازی و تخصیص صندلی‌های هواپیما‌های جدید براساس ملاحظات اقتصادی و بازرگانی تعیین شود تا این‌گونه، هزینه خرید هواپیما‌ها که از طریق فاینانس انجام شده، بازگردانده شود. همچنین مدیران صنعت هوایی کشور ابراز امیدواری کردند که با ادامه مذاکرات با اروپایی، باقی‌‌مانده هواپیما‌های ATR را براساس قرارداد با این شرکت، تحویل گیرند و اکنون صحبت‌هایی مبنی بر تحویل ۳ فروند هواپیمای دیگر ATR به ایران نیز مطرح شده است. خوش‌بینی به این موضوع، از آنجا قوت گرفته است که شرکت ATR به تازگی اعلام کرده است در صورتی که این شرکت نتواند تمامی هواپیما‌های برجامی را تحویل ایران دهد،‌ با ضرر و زیان قابل‌توجهی مواجه خواهد شد بنابراین برای جلوگیری از این اتفاق، تلاش‌ها و لابی‌های خود را برای انجام تعهداتش به ایران ادامه خواهد داد.

با ورود پنج فروند ATR جدید، رسما تعداد هواپیماهای برجامی ایران به عدد ۱۶ و تعداد ATR‌های وارد شده به ایران در پسا برجام به عدد ۱۳ رسید. شرکت هما و ATR که یک شرکت ایتالیایی- فرانسوی است، قرارداد نهایی برای خرید ۲۰ فروند هواپیما از سوی ایران را فروردین سال گذشته به امضا رساندند. اما پس از خروج آمریکا از برجام خریدهای هوایی ایران تحت‌تاثیر قرار گرفت و صحبت‌هایی مبنی بر اجرا نشدن تعهدات قراردادهای ایران با طرف‌های اروپایی از جمله ایرباس و ATR شنیده شد و حتی شرکت بوئینگ رسما اعلام کرد که به قرارداد خود با ایران‌ایر، به‌دلیل تحریم‌های آمریکا پایبند نخواهد بود اما مذاکرات مسوولان دولتی برای تغییر فرمت قرارداد و همچنین لابی اروپایی‌ها با آمریکا، باعث شد تا قرارداد با شرکت هوایی ATR در جهت اجرایی شدن پیش برود. مدل هواپیماهای خریداری شده ATR۷۲-۶۰۰ است که برای نخستین بار در سال ۲۰۱۰ میلادی وارد ناوگان هوایی جهان شد؛ به گفته کارشناسان این هواپیما منطبق با آخرین فناوری و جدیدترین سیستم‌های رفاهی و ایمنی در صنعت هواپیمایی جهان است.  اما عباس آخوندی، وزیر راه و شهرسازی در مراسم استقبال از هواپیماهای ATR تاکید کرد که تعیین مسیرهای پروازی هواپیماهای جدید باید براساس ملاحظات اقتصادی و محاسبات بازرگانی باشد و در این راستا از مدیر عامل شرکت هما خواست که تخصیص سیاسی به این پروازها داده نشود تا بتوان پول خرید ATR‌ها را که از محل فاینانس تامین شده است برگرداند. وزیر راه‌ و شهرسازی ورود هواپیماهای جدید را گامی مثبت از سوی اروپا عنوان کرد. به گفته آخوندی ورود هواپیماهای جدید نشانه‌ای از تدبیر، تعامل سازنده جهان و یک نشانه مثبت از اتحادیه اروپا برای پایبندی به برجام است.  وزیر راه و شهرسازی عنوان کرد: امروز جهان با پدیده جدیدی روبه‌رو است؛ قماربازی که هر لحظه جهان را با عدم قطعیت و تصمیم‌های نامشخص روبه‌رو می‌کند. بسیار مهم است که ما در این شرایط چگونه عمل کنیم و آینده‌ای پر از امید را در مقابل مردم ایران قرار دهیم. در شرایط فعلی که آمریکا با سیاست‌های درست ایران منزوی شده است، می‌توانیم با همکاری کشور‌هایی مثل چین،‌ هند، ‌ترکیه و اتحادیه اروپا از شرایط سخت فعلی عبور کنیم و لبخند را بر لب مردم بیاوریم. اگر تعامل سازنده با جهان داشته باشیم، حتی آمریکا را هم منزوی می‌کنیم؛ همچنان که این کار را کرده‌ایم.

 وی افزود: از روز نخست امضای برجام، نظرم این بود که بدون فوت وقت، از قرارداد برجام دفاع کنیم و با کشورهای متعهد به برجام، همکاری‌ها را ادامه دهیم تا ایران در موقعیت بلاتکلیف قرار نگیرد و اکنون بر من ثابت شده باید زودتر این کار را انجام می‌دادیم. وزیر راه افزود: کسانی که فضا را بلافاصله پس از خروج آمریکا از برجام گل‌آلود کردند و بیشتر به فضا تنش وارد کردند اکنون باید به مردم پاسخگو باشند. به گفته وی همان کسانی که بیشترین همراهی را در عمل از روی ناآگاهی یا برای منافع خود با اقدام یکجانبه آمریکا انجام دادند و به فضای عدم‌قطعیت و ناآگاهی بیشتر دامن زدند امروز پوستین وارونه به تن کرده و مدعی شده‌اند؛ آنهایی که پشتیبان موسسات مالی بودند و باعث شدند پول مردم حیف و میل شود، حالا در صف مدعیان قرار گرفته‌اند و به ظاهر پشتیبان ملت شده‌اند. حال آنکه خودشان به‌وجود آورنده این وضعیت هستند. آخوندی همچنین اعلام کرد که همراه با ۵ فروند ATR تازه‌وارد، معادل ۵ میلیون یورو قطعات این هواپیماها که ساخت آمریکا و اروپا هستند، وارد شده است تا نسبت به بهره‌برداری این هواپیماها اطمینان حاصل شود.  به گفته وی ورود این هواپیماها از جهت خروج آمریکا از برجام و همچنین نتیجه گفت‌وگوهای مستمر ایران با اروپایی‌ها اهمیت ویژه‌ای دارد چراکه با وجود شرایط سخت تحریم، این قرارداد به نتیجه رسید. آخوندی افزود: در همین مسیر بانک مرکزی، وزارت امورخارجه و بخش‌های دیگر همکاری کرده‌اند و من این اتفاق را گامی مثبت از سوی اتحادیه اروپا در جهت ایفای تعهداتش تلقی می‌کنم تا در آینده این همکاری‌ها تداوم یابد و فضای تنش در سطح بین‌الملل ایجاد نشود.  به گفته آخوندی، علت آنکه دنبال توسعه هوانوردی با استفاده از هواپیماهای کوچک بودیم، توسعه مناطق مختلف بود، چراکه درحال‌حاضر هواپیماها عمدتا در مراکز استان‌ها، پایتخت و مقاصد بین‌المللی پرواز دارند، درحالی‌که مایل هستیم فرودگاه‌های کوچک‌ و منطقه‌ای ما فعال شوند. ما می‌توانیم با این ناوگان به فرودگاه‌های کوچک‌تر پرواز داشته باشیم و امیدواریم شبکه پروازی هما را به همه مناطق ایران توسعه دهیم تا فضایی فراهم شود که مناطق مختلف کشور از صنعت هوانوردی استفاده کنند.

فرزانه شرف‌بافی، مدیرعامل هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران نیز از حمایت وزیر اقتصاد فرانسه در نهایی شدن قرارداد خرید ATR‌ها خبر داد و عنوان کرد: تیم حقوقی هما توانست برای تسریع در تحویل هواپیماها، فرمت قرارداد با این شرکت را اصلاح کند. به گفته وی تحویل این هواپیماها در یک فرصت بسیار کوتاه، یعنی هشت روز کاری محقق شد که این کار به جهانیان ثابت کرد ما می‌توانیم. همچنین اتحادیه اروپا نیز با تحویل این هواپیماها نشان داد که اگر بخواهد، می‌تواند از شرکت‌های اروپایی و سرمایه‌گذاران ایرانی حمایت کند.

مدیر عامل هواپیمایی هما، اظهار امیدواری کرد که مابقی ATR‌ها نیز تحویل ایران شود. شرف‌بافی در بخش دیگری از صحبت‌هایش عنوان کرد که این پنج فروند با تلاش تیم مذاکره‌کننده وزارت راه و شهرسازی، وزارت امورخارجه و هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران مستقیما از تولوز فرانسه با خلبانان ایرانی به تهران وارد شدند. وی با بیان اینکه ATRها منجر به توسعه کشور به‌ویژه مناطق کمتر برخوردار می‌شود، اظهار کرد: از ۱۸ اردیبهشت تا ۱۵ مرداد امسال، مهلت ۹۰ روزه‌ای از سوی وزارت خزانه‌داری آمریکا به شرکت‌های اروپایی داده شد تا قراردادهای خود را با ایران به نتیجه برسانند و با وجود ابطال مجوز فروش هواپیما به ایران، توانستیم با مذاکرات طولانی با مقامات اروپایی به‌ویژه مقامات ایتالیایی و فرانسوی و همچنین مدیران ATR، مجوز ورود این پنج فروند را به ناوگان هما دریافت کنیم.  این مدیر صنعت هوایی با اشاره به بهره‌برداری یکساله اخیر هما از ATR اظهار کرد: مدیران شرکت ایتالیایی ـ فرانسوی ATR از بهره‌برداری مناسب هما تمجید کرده‌اند و ما قصد داریم تا این هواپیماها را برای توسعه عدالت سفرهای هوایی به کار ببریم. اگر شرکت ATR مجوزهای لازم را دریافت کند، می‌توانیم بقیهATRهای مشمول قرارداد را نیز دریافت کنیم. در بخش دیگری از این مراسم، علی عابدزاده، رئیس سازمان هواپیمایی کشوری عنوان کرد که سازمان هواپیمایی کشوری، توسعه مسیرهای منطقه‌ای در ایران را در دستور کار خود قرار داده است که این کار به سرمایه‌گذاری در مسیرها، ناوگان و تجهیزات خاص نیاز دارد. عابد زاده به سیاست جدید هوایی ایران اشاره کرد و گفت:‌ امروز با توجه به هواپیماهای جدید و سرمایه‌گذاری‌های انجام‌شده، شرایط کاملا متفاوت شده است، ما در گذشته بیشتر به‌دنبال هواپیماهای بزرگ بودیم اما اکنون افزودن هواپیماهای منطقه‌ای با ناوگان هواپیمایی کشور را سیاست خود قرار داده‌ایم.

همچنین محمدرضا رضایی‌کوچی، رئیس کمیسیون عمران مجلس از وزیر راه و شهرسازی درخواست کرد تا برای عبور از شرایط سخت تحریم از مدیران شجاع و توانمند در بخش حمل‌ونقل استفاده کند. به گفته نماینده مردم جهرم در مجلس، باید با توجه به محدودیت صندلی هواپیماها و در مقابل بالابودن تقاضای سفر هوایی، سفرهای برون شهری را مدیریت کرد و مسیرهایی که زیر ۵ ساعت زمان می‌برد به سایر بخش‌های حمل‌ونقل منتقل شود و ناوگان هوایی به سفرهای بالای ۲۰ ساعت اختصاص یابد.