طرح نو در انتخابات رئیس اتاق

سیدرسول رنجبران
عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران

با کناره‌گیری رئیس اتاق بازرگانی ایران، بار دیگر نام اتاق بازرگانی در رسانه‌ها و محافل اقتصادی کشور مورد توجه قرار گرفته است. انتخابات اتاق‌های بازرگانی در هر 4 سال یک‌بار که نتیجه آن انتخاب هیات رئیسه اتاق ایران است، چیزی نیست که از منظر فعالان اقتصادی و سیاسی دور بماند. جایگاه و پایگاه اتاق‌های بازرگانی در کشورهای توسعه‌یافته و حتی در حال توسعه، به‌عنوان کانون هم‌اندیشی و هم‌افزایی دانایی‌ها و توانایی‌های فعالان بخش خصوصی مطرح است و در مقاطع متعددی اتاق‌ها نقش‌آفرین صحنه‌های اقتصادی بوده‌اند.

قدمت اتاق‌های بازرگانی در کشور ما به بیش از 170 سال می‌رسد که طی این دوران افت و خیزهای متعددی را تجربه کرده‌اند. شکوفایی و بالندگی اتاق‌ها مرهون حضور و فعالیت متفکران اقتصادی کشور بوده است، بزرگ مردانی که هنوز آثار به‌جا مانده اقتصادیشان محل امرار معاش ده‌ها هزار انسان جویای کار و تلاش است. در نظامات کشورها همیشه موفقیت‌ها و عدم توفیقات به‌دست تدبیر افراد و گروه‌ها رقم خورده است و هر چقدر منابع مدیریتی کامل‌تر و توانمندتر بوده، منشأ آثار و برکات بیشتری شده است. کشور ما به‌عنوان یک کشور در حال توسعه این پدیده را در سال‌های متمادی به‌ویژه پس از انقلاب بسیار تجربه کرده است. مقایسه رفتار و عملکرد دولت‌های پس از انقلاب چه در سطح کلان مدیریت کشور و چه در سطح مدیریت بنگاه‌ها قبل از اینکه نظام‌مند و سیستم‌پذیر باشند، شخص محور بوده‌اند. این پدیده ناصواب بسیار آسیب‌پذیر بوده چنانچه با اندک جابه‌جایی اشخاص، کل فعالیت‌ها و رفتارها تحت تاثیر قرار گرفته‌اند، به شکلی که از یک سازمان، بنگاه یا موسسه موفق، تبدیل به ناموفق یا برعکس شده‌اند.

ساختار و سازمان اتاق‌های بازرگانی کشور نیز از این رویکرد مبرا و مجزا نبوده و نیست. وجود و حضور انسان‌های توانمند در هیات رئیسه اتاق ایران به‌ویژه در مصدر ریاست آن می‌تواند مبدا و منشأ ارائه خدمات و توفیقات اتاق شود و کارنامه‌ای قابل قبول برای آن به ثبت برساند. عدم توانمندی و نبود انسجام در هیات رئیسه و عدم درک و استفاده نکردن از ظرفیت‌های بی‌حد و حصر در اتاق‌ها و اعضای آنها توفیقات چندانی را برای اتاق ایران به ارمغان نیاورده است.

بسیار روشن است که شرایط امروز کشور با شرایط سال‌های گذشته بسیار متفاوت و ناهمگون است به‌طوری‌که به جرات می‌توان از شرایط بحران اقتصادی نام برد. این شرایط به شکلی است که هرگونه فرصت‌سوزی در آن، بار منفی مضاعفی را بر دوش و گرده اقتصاد کشور سوار می‌کند. متاسفانه مدیریت سعی و خطا در کشور ما نهادینه شده است و در همه دولت‌ها کم و بیش اعمال می‌شود. یکی از اشکالات دولت‌های پس از انقلاب عدم توجه جدی به رشد و توسعه بخش خصوصی بوده و هست. جالب توجه است که با تغییر دولت‌ها عده‌ای از دولتمردان که از کار دولتی باز می‌مانند به جرگه بخش خصوصی می‌پیوندند و ندای وامصیبتا برای این بخش سر می‌دهند و به‌عبارتی منتقد جدی دولت می‌شوند! ولی همین آدم‌های با انصاف! دو مرتبه وقتی شانس برگشت به دولت را پیدا می‌کنند، همان راهی را می‌روند که گذشتگانشان می‌پیمودند و به‌طور کلی حرف و حدیث‌هایی را که سروده‌اند، فراموش می‌کنند. به عبارتی به اصل خویش رجعت می‌کنند.

این عملکردها حکایت از آن دارد که در کشور ما اراده و عزم جدی برای توسعه بخش خصوصی وجود ندارد! آنهایی که هم در دولت‌ها شعارش را می‌دهند بیشتر به طنز شبیه است تا به یک حقیقت و واقعیت؟!

نمونه بارز این راستی آزمایی می‌تواند در عدم دخالت دولتمردان در انتخاب رئیس اتاق ایران در روزهای آتی محک زده شود! اگر چه در انتخاب رئیس مستعفی اتاق ایران دولتمردان در این راستی‌آزمایی مردود شدند ولی اجازه داده شود در این انتخاب پیش رو، بخش خصوصی با همه ضعف‌ها و قوت‌هایی که دارد، خودش تصمیم‌گیرنده باشد! البته ناگفته نماند که عده‌ای خصوصی نما هم در اتاق‌ها طالب دخالت دولتمردان هستند و فکر می‌کنند از این طریق به جاهی، منالی و رانتی دست پیدا می‌کنند! برای برون‌رفت از شرایط بحران اقتصادی کشور لازم است همه ارکان کشور و از جمله اتاق‌های بازرگانی در صف واحد و با درک واحد از موضوع، همکاری و تلاش کنند تا به توفیقات دست پیدا کنند. برای چنین شرایطی که غیرمتعارف است، اتاق ایران نیاز به رئیس و هیات رئیسه فوق‌العاده‌ای دارد که توان و دانایی مقابله با این شرایط را در خود داشته باشند. امروز رئیس عادی و متعارف نمی‌تواند به این کشتی به گل نشسته کمک کند، بلکه امروز در راس اتاق ایران به شخصیتی باید فکر کرد که علاوه بر دانایی، هوشیاری، زیرکی، تحلیلگری، افق‌شناسی، تعامل‌گرایی و فرصت‌شناسی دارای تجربه مدیریت کردن بحران‌های اقتصادی، حداقل در سطح بنگاه‌های متوسط بوده باشد. کسی که در زندگی کاری خویش حتی کوچک‌ترین بحران کاری و اقتصادی را تجربه نکرده! و بعضا هم تجربه وادادگی را در کارنامه خویش دارد! امروز نمی‌تواند ناجی اتاق و بخش خصوصی شود؟! اتاق امروز به رئیسی نیاز دارد که علاوه بر توانمندی‌های مدیریتی و اجرایی که باید در کارنامه کاری وی بدرخشد، قدرت و توان فهم امورات و جریانات سیاسی را نیز داشته باشد تا اتاق را از آسیب‌های سیاسی و حتی اجتماعی محفوظ و مصون بدارد.

هیات رئیسه محترم اتاق و اعضای هیات نمایندگان نیک می‌دانند که با روش‌های ساری و جاری انتخابات هیات رئیسه، کشف و شناسایی چنین انسان‌هایی مقدور نبوده و نخواهد بود! بنابراین جا دارد که طرح نویی در انداخته شود و اجازه و فرصت دهیم در فضایی آرام و رقابتی نامزدهای ریاست، برنامه‌ها، دیدگاه‌ها و کارنامه کاری خویش را ارائه کنند و سپس خودشان را در معرض انتخاب قرار دهند. اطمینان دارم با این روش انتخاب اصلح انجام خواهد گرفت. اگر به روش دوره قبل انتخاب رئیس اتاق انجام پذیرد، نباید انتظارات جدی از اتاق ایران داشت.