سه ویژگی رئیس اتاق ایران

سیدحامد واحدی
عضو هیات رئیسه اتاق تهران

موقعیت امروز بخش خصوصی از هر دوره دیگری حساس‌تر است. از سویی اقتصاد ایران دل به خروج از رکود بسته و از طرف دیگر الزامات بنیادین برای تحقق این خواسته هنوز محقق نشده است. دولت بزرگ، نظام بوروکراتیک پر از مانع برای بخش خصوصی، ارز چند نرخی، نظام مالیاتی مساله‌دار، نظام تامین اجتماعی و از همه مهم‌تر عدم آمادگی دستگاه فکری دولتی برای پذیرش بخش خصوصی، موجب شده لیست بلندبالایی برای اصلاح در مقابل فعالان اقتصادی قرار گیرد. مساله اقتصاد ایران سهل و ممتنع است. از سویی می‌توان گفت که با اصلاح این رویه‌های اداری، وضعیت اقتصادی کشور به سمت توسعه حرکت می‌کند و شاید در افق بلندمدت شبیه کشورهایی همچون مالزی و سنگاپور شود و از طرف دیگر هیچ عزم و اراده جدی برای اصلاح این رویه‌ها به چشم نمی‌خورد. همه آنچه به آنها اشاره شد، موضوعاتی است که با اصلاح مدیریت و البته تغییر رویکردهای فکری و نظری قابل بهبود است. متاسفانه اقتصاد ایران بنیان‌های «فکری-نظری» درستی ندارد. به این معنا که در کلان مدیریت کشور، هنوز باور به توسعه بخش خصوصی، نهادینه نشده و حداقل اینکه در مورد آن مناقشه وجود دارد. به این سبب دستگاه‌های دولتی نیز با دلی آکنده از مهر و کین با بخش خصوصی برخورد می‌کنند. «مهر» آنها به این است که در نشست‌ها و جلسات در مورد توان‌های بخش خصوصی خطابه‌ها بیان می‌شود و «کین‌شان» نیز زمانی نمایان می‌شود که در فضای واقعی اقتصاد، حاضر نیستند قدمی بردارند که از حجم مقررات زائد کمی کاسته یا اینکه اندازه دولت قدری کوچک‌تر شود.

همه اینها نشان می‌دهد که بخش خصوصی ایران امروز موقعیت سختی دارد؛ چراکه هم باید دولت یا دولت‌ها را متقاعد به مفید بودن حضور خود کند و هم اینکه با انواع موانع پیش‌رو بجنگد. از همین رو نهادی مانند اتاق بازرگانی ایران اهمیت می‌یابد. اتاق ایران به معنای دقیق کلمه، دستگاهی برای تدوین استراتژی و ایجاد بنیان‌های نظری-فکری برای توسعه بخش خصوصی است. این نهاد باید از سوی فردی هدایت شود که چند ویژگی داشته باشد؛ 1- تجربه عملیاتی: به این معنا که رئیس اتاق ایران باید سابقه حضور جدی در عرصه اقتصاد را داشته باشد و به دلیل همین حضور، موانع توسعه اقتصاد و گسترش فرهنگ واگذاری امور به بخش خصوصی را بشناسد. مدیری که ریاست اتاق ایران را برعهده می‌گیرد، باید درکی درست و دقیق از وضعیت دولت و شناختی عمیق از بخش خصوصی داشته باشد. رئیسی با این امتیاز به خوبی می‌داند که مشکل بخش خصوصی کجاست و راه رفع آن از طریق دولت چگونه است. بدیهی است که با این ویژگی سابقه فعالیت در بخش خصوصی برای رئیس اتاق ایران امتیازی یگانه است. 2- بنیان‌های فکری و نظری: اتاق ایران نهادی برای حمایت از تمامی صاحبان کسب‌وکار است. در این منظومه کارخانه‌داران، بازرگانان، کشاورزان، معدنکاران، فعالان عرصه مالی و حتی صاحبان کسب‌وکار در حوزه‌های فرهنگی نیز جای می‌گیرند. در چنین شرایطی رئیس راتاق ایران باید بنیان‌های فکری روشنی داشته باشد و مدیری تکنوکرات- روشنفکر باشد. چنین مدیری درک می‌کند که برای توسعه اقتصاد، جامعه نیز باید ترقی کند و برای ارتقای سطح دانش جامعه، فعالیت‌های فرهنگی نیز باید گسترش یابد. همان‌قدر که حل مشکلات صنعت با نهادهایی مانند ادارات مالیاتی و تامین اجتماعی اهمیت دارد، رفع بحران‌های فرهنگی نیز اولویت دارد.

3- مورد تایید بخش خصوصی و مورد اطمینان دولت باشد. مدیری که امروز برمسند اتاق ایران تکیه می‌زند باید با رای قاطع بخش خصوصی و در واقع با رای اجماعی به این مسند برسد. بنابراین او با این مشروعیت می‌تواند حضوری موثر در مراجع حاکمیتی داشته باشد. اما مدیر اتاق ایران باید مورد اعتماد دولت نیز باشد و مسوولان دولتی او را به رسمیت بشناسند. چنین فردی با ارتباطات فعال و پویا می‌تواند هم به اتاق اعتبار بدهد و هم مشکلات بخش خصوصی را رفع کند.

نکته بسیار حیاتی این است که رئیس اتاق ایران باید فردی معتقد به اجرای برنامه‌های اقتصاد مقاومتی باشد. برنامه‌ای که اقتصاد ایران را در جهت توسعه قرار می‌دهد و با رفع مشکلات پیش روی کسب وکار، فضای بالندگی بخش خصوصی را مهیا می‌سازد. به‌طور حتم مدیری با این ویژگی‌ها می‌تواند راهگشای بسیاری از مشکلات ریز و درشت بخش خصوصی کشور باشد.