موتورهای اقتصادی و سیاسی جهش ۲۰۲۵
فلزات رنگین چگونه درخشیدند؟
محمدحسین حسینی: بازار جهانی در سال ۲۰۲۵ شاهد رشد چشمگیری در اغلب فلزات بود. افزایش قیمت این داراییها، ناشی از ترکیب چند عامل بزرگ بود؛ افزایش تقاضای صنعتی و انرژیهای نو، سیاستهای پولی انبساطی و نرخ بهره پایین، تنشهای اقتصادی و ژئوپلیتیک، جریان سرمایه به سمت داراییهای امن و محدودیت و اختلال در عرضه از جمله عوامل رشد بازار فلزات هستند. در این میان، نقره، پلاتین و پالادیوم به ترتیب بیشترین رشد را تجربه کردند.
درخشش نقره در ۲۰۲۵
نقره از ابتدای سال ۲۰۲۵ با رشد 128 درصدی همراه شد. معاملات نقره در ابتدای سال، در قیمت 28.89 دلار بر اونس آغاز شد و روز گذشته پس از ثبت رکوردهای تاریخی جدید لمس قیمت 66 دلار و 51 اونس، در نزدیکی سطح 66 دلاری به نوسان پرداخت. گزارش موسسه نقره نشان میدهد که اگرچه در ماههای اخیر تقاضای سرمایهگذاری نقش اصلی را در بازگشت قیمت نقره به بالای ۶۳ دلار در هر اونس ایفا کرده، اما تقاضای صنعتی در حال تبدیل شدن به ستون اصلی حمایت بلندمدت بازار نقره است. طبق گزارشی که با همکاری Oxford Economics تهیه شده، پیشبینی مصرف صنعتی نقره افزایش یافته و انتظار میرود این فلز همچنان نقشی کلیدی در فرآیند برقیسازی اقتصاد جهانی داشته باشد.
تحلیلگران تاکید میکنند که ویژگیهای فیزیکی نقره، بهویژه رسانایی الکتریکی و حرارتی بسیار بالا، آن را به عنصری حیاتی در تحول فناوریهای نوین تبدیل کرده است. حوزههایی مانند انرژی خورشیدی، خودروهای برقی و زیرساختهای آنها، مراکز داده و اقتصاد مبتنی بر هوش مصنوعی، موتورهای اصلی رشد تقاضای صنعتی نقره تا پایان دهه جاری خواهند بود. در میان این بخشها، انرژی خورشیدی مهمترین محرک محسوب میشود. هرچند مقدار نقره مصرفی در هر پنل خورشیدی طی سالهای اخیر کاهش یافته، اما رشد شتابان ظرفیت نصب انرژیهای تجدیدپذیر بهگونهای است که این صرفهجویی فنی را جبران میکند. طی سالهای گذشته، سهم انرژی خورشیدی از کل تقاضای نقره از حدود ۱۱ درصد در سال ۲۰۱۴ به نزدیک ۲۹ درصد در حال حاضر رسیده است. اگرچه حذف یا کاهش یارانههای دولتی در برخی کشورها ممکن است فشارهایی ایجاد کند، اما اهداف بلندپروازانه مناطق دیگر، بهویژه اتحادیه اروپا با برنامه دستیابی به حداقل ۷۰۰ گیگاوات ظرفیت خورشیدی تا سال ۲۰۳۰، چشمانداز مصرف نقره را همچنان صعودی نگه میدارد.
دومین منبع بزرگ رشد تقاضای صنعتی، بازار خودروهای برقی است. کارشناسان پیشبینی میکنند که مصرف نقره در بخش خودروسازی جهان بین سالهای ۲۰۲۵ تا ۲۰۳۱ با نرخ رشد سالانه 3.4 درصد افزایش یابد. خودروهای برقی بهطور معناداری نقره بیشتری نسبت به خودروهای درونسوز مصرف میکنند، زیرا این فلز در سامانههای مدیریت باتری، الکترونیک قدرت، زیرساخت شارژ و اتصالات الکتریکی کاربرد دارد. بهطور متوسط، هر خودروی برقی بین ۲۵ تا ۵۰ گرم نقره مصرف میکند که معادل ۶۷ تا ۷۹ درصد بیشتر از خودروهای بنزینی و دیزلی است.
سومین عامل مهم، گسترش اقتصاد مبتنی بر هوش مصنوعی و رشد مراکز داده است. گزارشها نشان میدهند ظرفیت برق مورد نیاز فناوری اطلاعات جهانی از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۵ حدود ۵۳ برابر شده است. این جهش عظیم بهمعنای افزایش تولید سختافزارهای پردازشی و در نتیجه افزایش تقاضا برای نقره است، حتی اگر دادههای دقیق درباره میزان مصرف نقره در هر واحد سختافزاری در دسترس نباشد. از آنجا که سهم نقره در هزینه نهایی بخشهایی مانند خودرو و مراکز داده هنوز نسبتا کوچک است، فضای قابلتوجهی برای افزایش قیمت وجود دارد، بدون آنکه به سرعت حاشیه سود این صنایع تحت فشار جدی قرار گیرد. با وجود افزایش چشمگیر تقاضا برای نقره، چشمانداز عرضه نقره از معادن و مراکز بازیافت، حاکی از رشد جزئی است. همین امر باعث کسری ذخایر نقره در جهان خواهد شد و میتواند قیمت این فلز پرکاربرد را به سطوح بالاتری ببرد.
تداوم رشد قوی فلز زرد
معاملات طلا در سال ۲۰۲۵، روند صعودی مشابه با سال ۲۰۲۴ را ادامه داد و رشدی 65 درصدی را رقم زد. این فلز سال ۲۰۲۵ را در قیمت ۲۶۲۵ دلار بر اونس آغاز کرد و روز گذشته در کانال 4330 دلاری معامله شد. بر اساس دادههای شورای جهانی طلا، در سه ماه سوم ۲۰۲۵، کل تقاضای طلا، با احتساب معاملات فرابورس، سالانه ۳ درصد افزایش یافت و به 1313 تن رسید؛ رقمی که بالاترین میزان تقاضای فصلی در کل دادههای ثبتشده محسوب میشود. با این حال، آنچه بیش از همه جلب توجه میکند نه حجم، بلکه ارزش دلاری تقاضاست که با جهشی ۴۴ درصدی نسبت به سال قبل، در سهماهه سوم به رکورد تاریخی ۱۴۶میلیارد دلار رسید.
از ابتدای سال تا پایان سپتامبر، تقاضای تجمعی طلا با رشد ۱ درصدی به 3717 تن رسید که از نظر ارزشی معادل ۳۸۴میلیارد دلار است؛ این رقم نشاندهنده افزایش قابلتوجه ۴۱ درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته است. چنین شکافی میان رشد حجمی محدود و رشد ارزش بسیار بالا، مستقیما بازتابدهنده سطوح بیسابقه قیمت طلا در بازارهای جهانی است. در سهماهه سوم 2025، سرمایهگذاران همچنان بازیگران اصلی بازار باقی ماندند. خرید سنگین در صندوقهای ETF مبتنی بر طلا که به ۲۲۲ تن رسید، در کنار چهارمین فصل متوالی تقاضای بالای شمش و سکه(۳۱۶ تن)، نقش محوری در افزایش کلی تقاضا ایفا کرد. این ترکیب نشان میدهد که هم سرمایهگذاران نهادی و هم سرمایهگذاران خرد، همچنان طلا را بهعنوان دارایی جذاب حفظ ارزش انتخاب کردهاند.
خرید بانکهای مرکزی نیز در سطح بالایی ادامه یافت و با ثبت ۲۲۰ تن، نسبت به فصل قبل ۲۸ درصد افزایش نشان داد. با این حال، خرید تجمعی بانکهای مرکزی از ابتدای سال، که به ۶۳۴ تن رسیده، نسبت به ۷۲۴ تن خرید در سه فصل نخست سال گذشته با آهنگ کندتری پیش رفت؛ موضوعی که میتواند نشانهای از احتیاط بیشتر یا تعدیل سرعت انباشت ذخایر باشد. در مقابل، مصرف طلا در بخش جواهرات در سهماهه سوم با کاهش قابلتوجه نسبت به سال قبل به ۳۷۱ تن رسید. با این وجود، ارزش دلاری تقاضای جواهرات برخلاف افت حجمی، ۱۳ درصد افزایش یافت و به ۴۱میلیارد دلار رسید. تقاضای طلا در بخش فناوری نیز نسبت به سهماهه سوم سال گذشته اندکی تضعیف شد. رشد نیازهای مرتبط با هوش مصنوعی تا حدی از این بخش حمایت کرد، اما سیاستهای تعرفهای آمریکا و جهش قیمت طلا بهعنوان عوامل بازدارنده، مانع از رشد بیشتر مصرف صنعتی و فناورانه شدند.
پلاتین در اوج ۱۸ سال اخیر
روز گذشته قیمت پلاتین در پی افزایش بیثباتیهای اقتصادی و سیاستگذاریهای جاری در ایالات متحده، با جهشی خیرهکننده از مرز 1900 دلار در هر اونس عبور کرد و به بالاترین سطح خود در ۱۸ سال اخیر یعنی از سال ۲۰۰۸ تاکنون رسید. این روند صعودی عمدتا ناشی از تمایل سرمایهگذاران به داراییهای جایگزین جهت تنوعبخشی به سبد دارایی و کسب سود بیشتر در میان آشفتگیهای مالی است. علاوه بر عوامل کلان اقتصادی، مشکلات عرضه در معادن آفریقای جنوبی به عنوان بزرگترین تولیدکننده جهان، فشار مضاعفی بر قیمتها وارد کرده است. بر اساس پیشبینی شورای جهانی سرمایهگذاری پلاتین، بازار تا پایان ماه دسامبر برای سومین سال متوالی با کسری عرضه مواجه خواهد بود، هرچند انتظار میرود در سال ۲۰۲۶ با ایجاد مازاد اندک، وضعیت بازار به تعادل نسبی بازگردد.
قیمت پالادیوم نیز با جهشی خیرهکننده به 1668 دلار رسید که بالاترین سطح در ۳۴ ماه اخیر است. این فلز رشد سالانه 79 درصدی را تجربه کرده که ناشی از تصمیم فدرالرزرو برای کاهش نرخ بهره و نشانههای بهبود تقاضای جهانی خودرو است. درحالیکه تولید در آفریقای جنوبی رشد 3.9 درصدی داشته، افزایش فروش خودرو در چین به بالاترین سطح ۱۱ ماهه، چشمانداز تقاضا را تقویت کرده است. همچنین، احتمال تمدید مهلت استفاده از خودروهای احتراقی در اروپا تا سال ۲۰۴۰ به جای ۲۰۳۵، امیدها به تداوم مصرف این فلز در صنعت خودروسازی را به شدت افزایش داده است. پلاتین و پالادیوم در صنایع مختلف کاربردهای وسیعی دارند. این فلزات در کاتالیزور خودرو، جواهرسازی، پزشکی و دندانپزشکی، صنعت الکترونیک، صنعت نفت و شیمی، تجهیزات آزمایشگاهی، تصفیه هیدروژن و تکنولوژیهای سبز به کار میروند.
تلاطم فلز سرخ در ۲۰۲۵
مس از ابتدای ۲۰۲۵ تاکنون بیش از 34 درصد افزایش قیمت را تجربه کرده است. معاملات این فلز در آغاز ۲۰۲۵ در قیمت ۴ دلار و ۳ سنت به ازای هر پوند، آغاز شد. در ماه ژوئیه، با افزایش گمانهزنیها در خصوص وضع تعرفه بر واردات مس به آمریکا، قیمت این فلز طی یک روز معاملاتی نزدیک به ۱۰ درصد رشد کرد و در ادامه به دو قدمی سطح 6 دلاری رسید. با این حال در هفته اول ماه اوت، پس از اعلام معافیت مس از تعرفه، قیمت آن با افت 23 درصدی همراه شد. با وجود این نوسانات، فلز سرخ طی ماههای گذشته روند بلندمدت صعودی را تجربه کرده است. هر پوند(453 گرم) مس، روز گذشته در حوالی قیمت 5 دلار 40 سنت معامله شد.
رشد نسبی قیمت مس در ادامه محدودیت عرضه ناشی از اختلالات معدنی، تقاضای قوی ناشی از برقیسازی اقتصاد، خودروهای برقی، مراکز داده و سرمایهگذاریهای مرتبط با هوش مصنوعی رخ داده است. همزمان، نگرانیها درباره تعرفههای تجاری آمریکا و واردات بالای چین، نوسانات بازار مس را تشدید کرده، اما چشمانداز تقاضا همچنان مثبت ارزیابی میشود. تغییرات قیمت مس در سال ۲۰۲۵ حاصل برهمکنش سیاست پولی، تقاضای ساختاری و محدودیتهای عرضه است. کاهش نرخ بهره واقعی آمریکا و تضعیف دلار میتواند از رشد قیمت مس حمایت کند، در حالی که تاخیر در انبساط پولی، نوسانات منفی ایجاد میکند. در این میان، تقاضای چین، بهویژه در شبکه برق، انرژیهای تجدیدپذیر و خودروهای برقی، نقش محوری دارد. گذار به انرژیهای سبز، رشد مراکز داده و هوش مصنوعی مصرف مس را تقویت میکند. در سمت عرضه، کاهش عیار معادن، اختلالات تولید و موجودی پایین انبارها بازار را شکننده کرده است. تنشهای تجاری و جریان سرمایهای نیز نوسانات قیمتی را تشدید میکنند.
آلومینیوم در سقف سهساله
قیمت آلومینیوم با معامله در سطوح نزدیک به 2890 دلار، به بالاترین سطح سه سال اخیر نزدیک شده است. این افزایش ناشی از بهبود تقاضا و محدودیت عرضه جهانی، بهویژه در چین است. پکن با ارائه محرکهای اقتصادی جدید برای حل بحران مسکن، تقاضا برای فلزات صنعتی را تقویت کرده، درحالیکه تولید چین به سقف سالانه ۴۵میلیون تن نزدیک شده است. در بخش عرضه، چالشهای انرژی در اندونزی و نقص فنی در ذوبآهن ایسلند، فشار را بر عرضه آلومینیوم دوچندان کرده است. قیمت آلومینیوم از ابتدای سال جاری تاکنون بیش از ۱۴ درصد رشد داشته است. آلومینیوم، یکی از کاربردیترین فلزات در صنعت محسوب میشود. این فلز به علت چگالی پایین، استحکام بالا و سایر ویژگیهای، به صورت گسترده مورد استفاده بخشهای مختلف قرار میگیرد. حملونقل، بستهبندی، ساختمانسازی، صنعت برق، خودروسازی، لوازم خانگی و ماشینآلات صنعتی از جمله بخشهایی هستند که آلومینیوم در آنها به صورت جدی کاربرد دارد.
