دوئل آماردهی میان دو نهاد ادامه دارد
پایش جدید آمارها
سپیده صالحی، معاون اقتصادی و محاسبات ملی مرکز آمار ایران در این جلسه گفت: «رسانه‌ها به آمارهای منتشرشده از سوی مرکز آمار استناد کنند و نه بانک مرکزی.» با وجود آنکه مرکز آمار متولی اصلی انتشار آمارها در ایران است، برخی از آمارهای مهم مانند نرخ فقر از سوی این نهاد منتشر نمی‌شود و انتظار آن می‌رود که در آینده این نهاد به‌صورت جامع‌تری به انتشار آمارها بپردازد.
رونمایی از مرکز پایش
مرکز آمار ایران در حضور خبرنگاران از مرکز پایش آمار رونمایی کرد. قرار است که در اتاق پایش مرکز آمار صحت آمار مورد بررسی قرار بگیرد. در این مرکز پایش، اطلاعات مربوط به ماموران آمارگیری به‌طور دقیق ثبت‌شده و امکان تطبیق ویژگی‌های آنها با خطاهای آماری وجود دارد. به عبارتی، این مرکز نقش یک رصدخانه آنلاین آماری را ایفا می‌کند. آرش فاضلی، رئیس مرکز پایش مرکز آمار، نظارت و پایش سرشماری‌ها و طرح‌های آماری با اشاره به که در کشور ما آمارهای مربوط به دستگاه‌های مختلف وجود دارد، گفت: «در کشور آمارهای و داده‌های زیادی از سوی دستگاه‌های مختلف، تهیه و تولید می‌شود و یکی از وظایف مرکز آمار نظارت بر فرآیند تولید آمار بود. در گذشته این فرآیند نظارت به‌صورت فیزیکی انجام می‌شد.
هرچند هنوز هم نظارت فیزیکی حذف نشده اما پس از کرونا براساس این فرآیند از طریق این مرکز و با رصدخانه آنلاین و با داشبورد بررسی می‌شود و موضوع این نظارت مچ‌گیری نیست و هدف بهبود بخشی به آمارهای تولیدشده است.» او در این زمینه افزود: « ما ۷۷دستگاه تولیدکننده آمار داریم که در قالب ۳۳کمیته آماربخشی هستند. مرکز آمار براین اساس از سال۱۳۹۹ آمار رسمی را تولید کرد. بر این اساس مرکز آمار یک متولی برای آمار در هر حوزه انتخاب کرده است. در نتیجه دستگاه‌های مرتبط آمارهای خود در یک مجموعه را تجمیع می‌کنند. ۵۳۳آمار در حال حاضر از دستگاه‌ها جمع‌آوری می‌شود.
در این آمارها ممکن است چند ۱۰میلیون داده وجود داشته باشد.» یکی از موضوعات مهم در کار نهادهای منتشرکننده آمار، کیفیت و صحت آمارهای منتشر شده است. فاضلی در این‌باره توضیح داد: «از نظر کیفیت آماردهی دستگاه‌ها به سه حوزه تقسیم می‌شوند. تا پایان برنامه هفتم حداقل دستگاه‌ها را یک‌بار بررسی می‌کنیم. قصد داریم پیشنهاد دهیم تا اگر دستگاهی نتوانست یکی از این سه سطح کیفی را دریافت کند، از فهرست آمار رسمی حذف شود. اهتمام به کیفیت، تعهد به کیفیت و تضمین کیفیت سه سطح مربوط هستند.»
نهادهای موازی آماردهی
در سال‌های گذشته اختلاف آمارهای منتشرشده از سوی نهادهای مختلف محل بحث و پرسش بوده است. برای مثال نهادهایی مانند مرکز آمار و بانک مرکزی به تهیه و انتشار آمار در زمینه یک شاخص اقتصادی مشخص پرداخته، درحالی‌که آمارهای منتشرشده از سوی این نهادها متفاوت بوده است. انتشار آمارهای متفاوت رشد اقتصادی یکی از نمونه‌های بارز این مساله بوده است. این در حالی است که آمارهای مربوط به شاخص‌های اقتصادی در کشورهای مختلف از سوی یک نهاد مرجع که در اغلب موارد مرکز آمار آن کشور است منتشر می‌شود. در نشست مذکور نیز چرایی این مساله یکی از پرسش‌های مهم خبرنگاران بود. در این زمینه سپیده صالحی، معاون اقتصادی و محاسبات ملی گفت: «رسانه‌ها به آمارهای منتشرشده از سوی مرکز آمار استناد کنند و نه بانک مرکزی.» او همچنین گفت: «متاسفانه نتوانستیم تاکنون براساس قانون جلوی انتشار آمار تورم از سوی بانک مرکزی را بگیریم. مکاتبات متعددی توسط مرکز آمار انجام شده است. با این حال به این دلیل که هنوز بازدارندگی قانونی اجرا نشده است، همچنان شاهد تشتت آماری در این حوزه هستیم.»
پیش‌بینی وظیفه مرکز آمار نیست
یکی از بحث‌های مطرح‌شده در این جلسه مساله پیش‌بینی آمارهای اقتصادی توسط بانک مرکزی بود. در کشورهای مختلف برخی از نهادها و خبرگزاری‌ها با استفاده از ابزارهای مختلفی مانند نظرسنجی از افراد مختلف، دست به پیش‌بینی شاخص‌هایی مانند تورم می‌زنند. صالحی در این‌باره گفت: « مرکز آمار هرگز وارد پیش‌بینی و برآورد شاخص‌ها نمی‌شود و این اقدام با ماهیت و ماموریت مرکز آمار مغایرت دارد.» او در همین زمینه افزود: «تهیه گزارش‌های پیش‌بینی‌شده برای مرکز آمار کار سختی نیست و بارها این گزارش‌ها را تهیه کرده‌ایم؛ اما وظیفه رسالت مرکز آمار این است وضعیتی را از اتفاقاتی که رخ داده است، منتشر کند.»
انتظار عملکرد بهتر
کارشناسانی که در این نشست به‌عنوان میزبان حضور داشتند، معتقد بودند که رسانه‌ها باید به آمار منتشرشده از سوی مرکز آمار استناد کنند. با این حال در سال‌های گذشته برخی از آمارهای مهم اقتصادی توسط این نهاد منتشر نشده است. برای مثال از اواخر سال۱۴۰۰ آمارهای مربوط به قیمت مسکن، زمین و اجاره‌بهای کشوری را منتشر نکرده است. همچنین آمارهای مربوط به نرخ فقر از سوی این نهاد منتشر نمی‌شود. از آنجا که انتشار آمارهای کامل و شفاف در هر کشور از اهمیت بالایی برخوردار است و می‌تواند به مثابه نقشه راهی برای سیاستگذاران باشد، انتظار می‌رود که در آینده، مرکز آمار در زمینه انتشار آمارها عملکرد بهتری داشته باشد.
