تمدید فضای چند نرخی معاملات آزاد ارزی
به کدام نرخ ارز استناد کنیم؟
در نظام ارزی ایران بانک مرکزی مرجع اصلی سیاست‌های ارزی است. بخش زیادی از معاملات کلان تجاری با نرخ‌های صادر شده از سوی بانک مرکزی صورت می‌پذیرد و مبنای ارزش‌گذاری بسیاری از زیرساخت‌ها و صنایع نیز همین نرخ دستوری است. این شرایط سبب شده تا بخشی از نیاز‌های ارزی که مورد تایید بانک‌مرکزی نیست نادیده گرفته شود. علاوه بر آن برحسب شرایط ذخایر ارزی کشور ممکن است بانک‌مرکزی نتواند تقاضا‌های مورد تایید خود را نیز به میزان کافی پاسخ دهد. در چنین شرایطی بازار خرید و فروش ارز به صورت غیررسمی با نرخی متفاوت از نرخ دستوری رونق می‌گیرد. در سال‌های گذشته نهاد بازارساز کشور تلاش کرده با سیاست‌های گوناگون از میزان مراجعه افراد به این معاملات بکاهد یا با برخوردهای قضایی با فعالان آن ریسک حضور در این بازار را افزایش دهد.
چرا که به‌طور کلی به عقیده سیاستگذاران دولتی فعالیت چنین بازاری مخل نظام ارزی کشور است. هدف این گزارش نقد دقیق رویکرد مذکور دولتمردان نیست، اما مساله‌ای که بر همگان واضح و مبرهن است، وجود تقاضای چشمگیر برای این‌گونه از معاملات است که نادیده گرفتن این تقاضا، نادیده گرفتن یکی از واقعیت‌های اقتصادی کشور است و موجب تعدد نرخ‌ها خواهد شد.بی‌توجهی بانک‌مرکزی نسبت به این بازار سبب شده تا مراجع قابل اتکایی برای آن وجود نداشته باشد. درصورتی که مایل نباشید برای اطلاع از نرخ ارز در بازار آزاد به محل تجمع فعالان آن (در تهران حوالی میدان فردوسی، خیابان منوچهری و سبزه‌میدان 15 خرداد) مراجعه کنید، سایت‌ها، گروه‌ها و کانال‌های فعال در فضای مجازی تنها گزینه‌های پیش‌روی شما جهت استخراج نرخ غیررسمی ارز است.
از جمله معایب این فضا می‌توان به عدم قطعیت مراجع مذکور اشاره کرد. گروه‌ها و کانال‌های فضای مجازی عمدتا توسط افرادی اداره می‌شود که خود ذی‌نفع نوسان نرخ ارز هستند. در نتیجه ممکن است فعالیت آنها نیز هم‌راستا با نفع شخصی‌شان باشد. در فضای سیاسی روزهای اخیر منطقه، نرخ ارز در بازار غیررسمی نیز نوسانات قابل توجهی را تجربه کرده است. نرخ فروش اسکناس دلار آزاد در میان مراجع مختلف در مواردی بیش از هزار تومان اختلاف دارد. به‌طور مثال در بازار دیروز سه‌شنبه 16 مرداد ماه بالاترین نرخ فروش دلار حوالی رقم 61 هزار و 900 تومان و پایین‌ترین آن رقم 60 هزار و 600 تومان بود. عمدتا در چنین فضایی نمی‌توان به‌صورت قطعی به یکی از مراجع استناد کرد. مساله ذکر شده تنها یکی از چندین نتیجه منفی به رسمیت نشناختن بازار آزاد است. آیا بهتر نیست با به رسمیت شناختن بازار غیررسمی ارز از تبعات منفی آن برای آحاد جامعه جلوگیری کرد؟ در نهایت می‌توان گفت به‌صورت میانگین قیمت دلار در روز گذشته حوالی پله دوم کانال 61هزار تومانی ثبت شد.
