سازوکارهای اثر‌گذار بر تورم
این استاد دانشگاه در ادامه افزود: با نگاه دقیق‌‌‌تر به تورم کالاها و تورم خدمات، می‌‌‌توان دریافت که کالاها نسبت به خدمات حساسیت بالاتری نسبت به نوسانات ارزی از خود نشان می‌دهند و این به وابستگی بالاتر تولید کالا به واردات بازمی‌گردد. او تصریح کرد که در سه‌دهه گذشته، نرخ رشد ارز در ایران بیشترین همبستگی را با تورم داشته است. جلالی‌نائینی در ادامه با بررسی دقیق‌‌‌تر سازوکارهای اثرگذاری نرخ ارز بر اقتصاد ایران، همبستگی بالای تورم در ایران با نرخ ارز را توضیح داد. به گفته او، برای توضیح اثرگذاری نرخ ارز بر اقتصاد ایران می‌‌‌توان دو مجرای عرضه و تقاضا را در نظر گرفت. براساس سخنان این اقتصاددان، اقتصاد ایران از دو محل تکانه‌‌‌های اسمی و تکانه‌‌‌های خارجی متاثر می‌شود. بر این اساس، تکانه‌‌‌های اسمی از طریق سیاست مالی و سلطه مالی دولت، موجب افزایش تقاضای درونزا برای اعتبارات شده و با فشار بر منابع بانکی، به استقراض بانک‌ها از بانک مرکزی و افزایش پایه پولی منجر می‌شود.
جلالی‌نائینی در ادامه تاکید کرد که تکانه‌‌‌های خارجی بلافاصله تقاضا برای ریال را کاهش می‌دهد و با افزایش نرخ ارز، بر تنور انتظارات تورمی می‌‌‌دمد. این اقتصاددان افزود: تکانه‌‌‌های خارجی از کانال محدودیت‌های مالی و تجاری، افزایش هزینه واردات نهاده‌‌‌های تولید و کالاهای واسطه‌ای و مصرفی، اقتصاد ایران را از طریق افزایش هزینه تولید و انقباض عرضه تحت‌تاثیر قرار می‌دهد؛ این اتفاق موجب افزایش تقاضا برای سرمایه در گردش می‌شود و فشار بنگاه‌‌‌ها برای دریافت تسهیلات مستقیم از بانک مرکزی را تحت فشار قرار می‌دهد. به گفته جلالی‌نائینی، این فرآیند، موجب تشدید تقاضای درونزای اعتبار در نظام پولی کشور می‌شود. به گفته این اقتصاددان، سومین کانال اثرگذاری تکانه‌‌‌های خارجی، از طریق تقاضاست. بر این اساس، کاهش درآمدهای نفتی به افت درآمدهای دولت منجر شده و کسری بودجه را افزایش می‌دهد. این افزایش در کسری بودجه نیز خود را در ترازنامه بانک مرکزی نشان می‌دهد.
جلالی‌نائینی تاکید کرد این فرآیند نشان می‌دهد که تکانه خارجی صرف در اقتصاد ایران وجود ندارد و با تکانه‌‌‌های تحریمی، آثار پولی نیز ظاهر می‌شود. او تاکید کرد: تفاوت این دو مجرا در این است که در تکانه اسمی، بانک مرکزی از طریق افزایش حجم پول شکل کلاسیکی از تورم را به وجود می‌‌‌آورد؛ اما در تکانه خارجی، افزایش تقاضای درونزا بر ترکیب نقدینگی اثر می‌‌‌گذارد. این استاد اقتصاد در جمع‌‌‌بندی صحبت‌‌‌هایش اعلام کرد که در اقتصاد ایران، نرخ تورم بیشترین تاثیر را به ترتیب از نرخ ارز، انتظارات تورمی و رشد پول می‌‌‌پذیرد. این اقتصاددان تصریح کرد که در کوتاه‌مدت، علاوه بر نرخ ارز، نقش انتظارات تورمی نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. جلالی‌نائینی تاکید کرد: استفاده از ابزارهای پولی منوط به شرایط است و در حالت ناکارآمد و نارسای حکمرانی اقتصادی و شرایط بی‌‌‌ثباتی سیاسی راه به جایی نخواهد برد. کاهش نوسانات ارزی منوط به افزایش مداخلات بانک مرکزی در بازار نیست و رفع تحریم‌‌‌ها و کاهش نااطمینانی‌‌‌های اقتصادی و سیاسی نقش مهم‌تری در ثبات نرخ ارز طی میان‌‌‌مدت و بلندمدت دارد.
