التهاب فصلی قیمت کارخانه افزایش یافت
تاریخ مصرف تورم پیشنگر
مرکز آمار ایران در گزارشی، شاخص بهای تولیدکننده فصل بهار را منتشر کرد. پیش از این تورم تولیدکننده بخش خدمات، برق و معدن منتشر شده بود و «دنیای‌اقتصاد» در گزارشی تحت عنوان «سیگنال افزایشی از تورم پیشنگر» به بررسی این آمارها پرداخت. تازه‌ترین گزارش مرکز آمار این داده‌ها را به‌طور کلی و شامل همه بخش‌ها منتشر کرده است.
بر این اساس درحالی‌که تورم فصلی تولیدکننده در بهار نسبت به زمستان افزایش یافته و از 9/ 9درصد به 4/ 12 رصد رسیده است، تورم نقطه به نقطه فصل بهار با اندکی کاهش مواجه شده و از سطح 8/ 46درصد در زمستان به 4/ 42درصد در بهار کاهش یافته است. جزئیات آمارها حاکی از آن است که مرغداری صنعتی با 5/ 32درصد، تولید، انتقال و توزیع برق با 8/ 31درصد و چاپ و تکثیر رسانه‌های ضبط‌شده با 8/ 25درصد بیشترین افزایش قیمت را در بهار1402 تجربه کردند. با توجه به افت تورم نقطه به نقطه و رشد تورم ماهانه می‌توان گفت که در بهار1402 تورم پیشنگر سیگنال متناقضی را به تولیدکنندگان مخابره کرده است. از سوی دیگر انتشار دیرهنگام آمار تورم تولیدکننده موجب شده تا انتشار این داده‌ها بلاموضوع شود وکارکرد خود در اقتصاد را از دست بدهد؛ زیرا ماهیت تورم تولیدکننده پیشنگر بودن آن است و هنگامی که تورم تولیدکننده بهار در شهریور منتشر شود، دیگر نمی‌تواند «پیشنگر» باشد و در برآورد تورم ماه‌های آتی به تولیدکنندگان کمک کند.
تصویر تورم تولیدکننده به‌روز شد
مرکز آمار ایران در گزارشی آمار مربوط به شاخص بهای مصرف‌کننده فصل بهار را منتشر کرد. پیش‌تر مرکز آمار گزارش شاخص بهای تولیدکننده در بخش‌های مختلف تولیدی را منتشر ساخته بود. بر این اساس شاخص بهای مصرف‌کننده در بهار1402 نسبت به فصل قبل با افزایش 4/ 12درصدی مواجه شد که نسبت به تورم فصلی 9/ 9درصدی زمستان گذشته 5/ 2واحد درصد افزایش داشته است؛ اما سطح تورم نقطه به نقطه نسبت به زمستان1401 کاهش یافت و از 8/ 46درصد به 4/ 42درصد رسید. در این فصل بیشترین تورم فصلی با 8/ 31درصد مربوط به گروه «تولید، انتقال و توزیع برق» و کمترین تورم فصلی با 3/ 9درصد مربوط به گروه «صنعت» است. در این فصل بیشترین تورم نقطه به نقطه با 9/ 61درصد مربوط به گروه «خدمات» و کمترین تورم نقطه به نقطه با 6/ 25درصد مربوط به گروه «صنعت» است.
شاخص بهای تولیدکننده یا شاخص
(PPI (Producer Price Index مانند شاخص بهای مصرف‌کننده (CPI) از جمله شاخص‌های قیمتی است که در بررسی روند سطح قیمت‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد. شاخص بهای تولیدکننده یکی از معیارهایی است که برای سنجش عملکرد اقتصادی، از سطح عمومی قیمت‌ها محاسبه و منتشر می‌شود. این شاخص تاثیر قابل‌توجهی بر تصمیم‌گیری صاحبان صنایع، سرمایه‌گذاران و حتی سیاستمداران خواهد داشت. هدف از محاسبه شاخص بهای تولیدکننده، اندازه‌گیری تغییرات قیمت‌هایی است که تولیدکنندگان در ازای فروش کالاها و خدمات خود دریافت می‌کنند. به عبارت دیگر می‌توان عنوان کرد که این شاخص، قیمت کالاها در کارخانه و مبدأ تولید را در نظر می‌گیرد.
این شاخص به‌صورت یک شاخص وزنی از قیمت عمده‌فروشی کالاها یا قیمت‌های تولیدکننده محاسبه می‌شود؛ به همین دلیل برخی شاخص بهای تولیدکننده را شاخصی می‌دانند که روندهای قیمتی در بازارهای عمده‌فروشی، صنایع تولیدی و بازار کالاها را منعکس می‌کند. در ادبیات نظری اقتصاد، از این شاخص به‌عنوان یک شاخص پیشنگر یاد می‌شود. در واقع انتظار بر این است که تغییرات شاخص تولیدکننده با یک وقفه زمانی در شاخص مصرف‌کننده نیز منعکس شود. از طرف دیگر شاخص تولیدکننده می‌تواند نشان دهد که تولیدکننده در بخش‌های مختلف اقتصاد کشور چه دیدی نسبت به تغییرات قیمت دارد.
آمار تورم منقضی‌شده
مهم‌ترین کارکرد و هدفی که از انتشار آمار تورم تولیدکننده پیگیری می‌شود، ارائه امکان پیش‌بینی تورم ماه‌های آتی است. این کارکرد زمانی که تورم فصل بهار 20روز مانده به پایان تابستان منتشر می‌شود، تماما بی‌معنا خواهد شد و کارکرد خود را از دست می‌دهد. در واقع ارائه دیرهنگام تورم تولیدکننده بهار، آن هم زمانی که تورم مصرف کننده مردادماه منتشر شده است، موضوعیتی ندارد و نمی‌تواند همان اهدافی را محقق کند که در جهان از انتشار تورم تولیدکننده دنبال می‌شود. به عبارت دیگر انتشار دیرهنگام تورم تولیدکننده موجب منقضی شدن این داده‌ها می‌شود. این در حالی است که در سال‌های قبل بانک مرکزی به‌صورت ماهانه داده‌های مربوط تورم تولیدکننده را به‌صورت ماهانه منتشر می‌کرد که این روند پس از مدتی متوقف شد.
جزئیات تورم بهار
در بخش تورم فصلی بهار 1402، شاخص کل تورم تولیدکننده با افت 5/ 2واحد درصدی مواجه شد و از 9/ 9درصد در زمستان1401 به 4/ 12درصد در بهار1402 رسید. این متغیر دربخش خدمات افزایش قابل‌توجهی را تجربه کرد و از سطح 5/ 3درصدی در زمستان1401 به 9/ 11درصد در بهار1402 رسید که رشد 4/ 8واحد درصدی را نشان می‌دهد. رشد تورم فصلی در بخش خدمات نیز قابل توجه بود. بر این اساس تورم تولیدکننده بخش خدمات در زمستان 9/ 8درصد ثبت شده بود؛ اما این عدد در بهار سال جاری به 7/ 15درصد رسید که افزایش 8/ 6 واحد درصدی را نشان می‌دهد. با این حال بیشترین افزایش در تورم تولیدکننده فصلی را بخش تولید برق تجربه کرد. درحالی‌که تورم فصلی تولیدکننده بخش تولید برق در زمستان1401 منفی 9/ 1درصد ثبت شده بود، این عدد در بهار سال1402 به 8/ 31درصد رسید.
این جهش بیش از 33واحد درصدی در بخش برق موجب شد تا این بخش بالاترین تورم تولیدکننده در بهار را به ثبت برساند. در عوض در بخش صنعت و در بخش معدن شاهد کاهش تورم تولیدکننده فصلی بوده‌ایم. بر این اساس در بخش صنعت تورم تولیدکننده فصلی از سطح 8/ 12درصد در زمستان سال گذشته به 3/ 9درصد در بهار سال جاری رسید که از کاهش 5/ 3واحد درصدی تورم فصلی تولیدکننده حکایت دارد. از آن سو، در بخش معدن نیز تورم 8/ 25درصدی تولیدکننده در زمستان1401 به 13درصد در بهار1402 کاهش یافته است؛ به عبارت دیگر بیشترین کاهش در تورم فصلی را با 8/ 12واحد درصد بخش معدن به ثبت رسانده است.
جزئیات تورم نقطه به نقطه
در بخش تورم نقطه به نقطه تولیدکننده در بهار1402، بخش معدن، خدمات و تولید برق با افزایش سطح تورم نسبت به زمستان سال گذشته مواجه شدند و رفتار این متغیر در بخش‌های کشاورزی و صنعت کاهشی بود. بر این اساس در بخش کشاورزی تورم نقطه به نقطه از سطح 85درصدی زمستان1401 به 5/ 49درصد در بهار1402 کاهش یافت. از آن‌سو در بخش معدن، سطح 7/ 33درصدی تورم نقطه به نقطه در زمستان1401 به 7/ 40درصد در بهار1402 افزایش یافت. این روند در بخش صنعت معکوس بود و تورم نقطه به نقطه تولیدکننده از 2/ 29درصد در زمستان1401 به 6/ 25درصد در بهار1402 کاهش یافت. بخش تولید برق روند افزایشی خود در بخش تورم فصلی را در بخش نقطه به نقطه نیز ادامه داد و از 1/ 21درصد در زمستان به 9/ 60درصد در بهار رسید. در نهایت در بخش تورم نقطه به نقطه تولیدکننده خدمات، شاهد افزایشی اندک هستیم. بر این اساس درحالی‌که در زمستان سال1401 تورم تولیدکننده بخش خدمات 3/ 59درصد به ثبت رسیده بود، این متغیر در بهار سال1402 به 9/ 61درصد رسید تا افزایشی 6/ 2واحد درصدی را به ثبت برساند.
