مزایا و معایب تصمیم بغداد برای استفاده از یوآن
از ابتدای سال۲۰۲۳، بانک‌مرکزی عراق تصمیمات متعددی را به‌منظور حفظ ثبات وضعیت عمومی پولی و اقتصادی و مقابله با خطرات نوسان‌های نرخ دینار عراق در‌برابر دلار آمریکا و تسهیل واردات و صادرات از طریق باز‌کردن افق‌‌‌‌‌‌های جدید با بانک‌های چینی، از جمله بانک‌های چینی اتخاذ کرد. منابع خبری از توافق چین و عراق خبر دادند که بر اساس آن، طرفین با ارزهای ملی خود معاملات تجاری انجام خواهند داد. پایگاه خبری اخبار العراق، هفته پیش به نقل از مسوولان چینی گزارش داد، بانک‌مرکزی عراق با طرف چینی توافق کرده‌است که به‌جای دلار آمریکا، معاملات تجاری خود با پکن را با یوآن انجام دهند. این مسوولان تاکید کردند که معامله بر اساس پول ملی، باعث خواهد شد وضعیت دینار بهتر شود و این نخستین اقدام در راستای جهانی‌کردن یوآن و استفاده از آن به‌جای دلار است. وبگاه شبکه «الجزیره» با انتشار گزارشی تحلیلی و اقتصادی نوشت: «از جمله تصمیمات بانک‌مرکزی عراق، تقویت موجودی بانک‌های عراقی نزد بانک‌های چینی با یوآن چین است. معامله مستقیم با یوآن چین بدون دلار آمریکا به تسهیل و تسریع مبادلات مالی کمک می‌کند و هزینه‌های واردات را کاهش می‌دهد و از خطرات نوسان‌های نرخ ارز در داخل عراق جلوگیری می‌کند. الجزیره در ادامه با خوانش اقتصادی از تصمیم بانک‌مرکزی عراق برای معامله با یوآن چین به‌جای دلار آمریکا به بررسی مزایا و معایب این تصمیم برای اقتصاد عراق پرداخت.
ابعاد مثبت تصمیم بانک‌مرکزی عراق در تکیه به یوآن چین چیست؟
«مظهر محمد صالح» مشاور مالی دولت عراق، این تصمیم را منطقی و در نتیجه بالارفتن سطح تجارت بین عراق و چین در مقایسه با سایر کشورهای جهان دانست. او در گفت‌‌‌‌‌‌وگو با الجزیره، تصریح کرد: چین نخستین شریک تجاری عراق با تجارت سالانه در سطح صادرات نفتی و واردات کالا و خدمات نزدیک به ۵۳میلیارد دلار است. صالح با اشاره به اهمیت استفاده از یوآن در تسویه پرداخت‌‌‌‌‌‌های مربوط به تجارت کالاها و خدمات چینی توسط بخش‌خصوصی عراق گفت: «این تصمیم به بستر انطباق مصوبه سال‌گذشته «بانک‌مرکزی عراق» و شناسایی ذی‌نفع نهایی انتقال خارجی از طریق پنجره «بانک‌مرکزی» برای خرید و فروش ارز طبق قوانین شفاف‌‌‌‌‌‌سازی بین‌المللی کمک می‌کند. این تصمیم همچنین تاثیر مثبتی در سطح تلاش‌ها برای رعایت قوانین و مبارزه با پولشویی خواهد داشت.
ابعاد منفی تصمیم بانک‌مرکزی عراق در تکیه به یوآن چین چیست؟
بر خلاف این مشاور مالی دولت عراق، «سلام سمیسم» دکترای اقتصاد و کارشناس این حوزه، قضیه تکیه بر یوآن را یک «مانور سیاسی» دانست که در درازمدت موفقیت‌آمیز نخواهد بود. او گفت: «موفقیت این تصمیم مستلزم وجود یک ارزش مشترک بر اساس ارزیابی قیمت نفتی که عراق از یک‌سو به آن وابسته است و نیز قیمت یوآن چین که از سوی دیگر به آن وابسته است، است، یعنی: معادل آن چقدر است و معادل آن چیست؟ قیمت هر بشکه نفت چقدر محاسبه می‌شود؟» او در ادامه بر ضرورت وجود حساب‌های باز به ارزش دلار در نهایت اشاره کرد و گفت که این تصمیم یک مانور سیاسی است و پیش نخواهد رفت.
آیا بانک‌های عراق برای پشتیبانی از تراکنش‌های جدید یوآن چین دارند؟
«مصطفی حنتوش» اقتصاددان می‌گوید که بانک‌های عراقی و بخش خصوصی دلار دارند نه یوآن. بغداد با ارز خود از چین خرید می‌کند، اما ارزش خریدها را معادل دلار به پکن می‌پردازد، در شرایطی که بانک فدرال آمریکا از این تصمیم برای محدود‌کردن حجم مبادلات تجاری بین عراق و چین تا ۱۸، ۱۹میلیارد دلار حمایت می‌کند. او در ادامه هشدار داد که اقتصاد عراق تحت‌تاثیر خطر افزایش قیمت کالاهای چینی قرار گیرد که ارتباط مستقیمی با افزایش و کاهش قیمت دلار در سطح جهانی دارد.
آیا بانک‌مرکزی عراق بانک‌های دولتی و خصوصی را با ارز چین تغذیه می‌کند؟
مشاور مالی دولت عراق می‌گوید که بانک‌مرکزی عراق در حال تنوع‌بخشیدن به ذخایر ارزی خود از جمله یوآن چین است، بنابراین بدون‌شک حساب‌های بانک‌های عراقی را به واحد پولی یوآن چین به‌منظور برآوردن الزامات واردات از چین و پرداخت عوارض به ارز چینی تغذیه خواهد کرد.
چه سازوکاری در فرآیند پرداخت یوآن چین استفاده خواهد شد؟
طبق اصل بانکی احرازهویت مشتری (KYC)، مراحل مختلفی در مورد این سازوکار وجود دارد که عراق برای اجرای نقل و انتقالات و اعتبارات به یوآن چین به‌جای دلار آمریکا استفاده می‌کند. «سها الکفائی» مدیر اجرایی بانک بین‌المللی اسلامی می‌گوید: بانک‌مرکزی عراق با تکیه بر دو نوع شرکت، رویه‌‌‌‌‌‌های ساده‌‌‌‌‌‌ای را برای اجرای این تصمیم ایجاد‌کرده‌است.
نوع اول: شرکت‌های تجاری در اتحادیه اتاق‌های بازرگانی عراق با تایید دفتر اسناد رسمی و ثبت‌شده در اداره ثبت شرکت‌ها در وزارت بازرگانی عراق؛ سقف یک شرکت مجاز برای معامله ۲۶۰میلیون دینار عراقی (۲۰۰هزار دلار) خواهد بود.
نوع دوم: شرکت‌های ثبت‌شده مستقیم در اداره ثبت شرکت‌ها؛ که مجاز به اجرای اعتبارات و نقل و انتقالات سقف‌های بالاتر از ۲۶۰میلیون دینار (۲۰۰هزار دلار) خواهند بود. او افزود: برای این شرکت‌ها حساب باز خواهد شد و اوراق آنها، قانونی‌بودن و اختیارات آنها بررسی خواهد شد. همچنین مدارک شناسایی رسمی مدیر اجرایی و صحت فاکتور ارسالی مشروط به اینکه کمتر از ۶ ماه پیش باشد بررسی خواهد شد. الکفائی در ادامه از یکپارچگی تجارت بین‌المللی برای عراق از طریق اجازه به بانک‌مرکزی برای ورود شرکت‌های تجاری منطقه کردستان به بستر الکترونیکی تراکنش‌های مالی بین بانک‌های فعال در عراق و گشودن درها به بخش‌های مختلف برای واردات به همین صورت خبر داد و این تصمیم عراق را گامی مهم برای تجارت خارجی و دروازه‌‌‌‌‌‌ای برای از بازگشت به آن منطبق بر استانداردهای بین‌المللی دانست.
آیا عراق با این تصمیم قوانین بانکی داخلی و بین‌المللی را دور می‌زند؟
«عقیل الانصاری» کارشناس امور بانکی می‌گوید: من این‌‌‌‌‌‌چنین فکر نمی‌کنم. بانک‌مرکزی از طریق پلتفرم Swift که از اواخر سال‌گذشته اجرایی شد می‌تواند منبع اموال و دلیل انتقال و ذی‌نفع آخر را شناسایی کند.
آیا معامله با یوآن چین، چالشی برای آمریکاست؟
الانصاری، اظهارات مطرح‌شده در اینجا و آنجا در مورد عصبانیت دولت آمریکا از اقدام عراق در تکیه به یوآن، برای پرداخت هزینه واردات خود از چین را رد کرد، زیرا آمریکا از بانک جی‌پی‌مورگان خواسته بود تا برای تکمیل این فرآیند و اجرای این تصمیم جدید بانکی، اقدام به کمک فنی کند و این بانک نیز با این امر موافقت کرد.
