برداشت‌های قانونی، اما خلاف اساسنامه
مهدی غضنفری با حضور در یک برنامه تلویزیونی، در پاسخ به پرسشی پیرامون تفاوت‌ها و شباهت‌های صندوق توسعه ملی ایران و نمونه‌های جهانی گفت: نام دقیق این صندوق‌ها در جهان «صندوق‌های ثروت ملی» است؛ اما در کشور ما به دلایلی ۱۲سال پیش که این صندوق تشکیل شد، صندوق توسعه ملی نام گرفت. منظور از صندوق ثروت ملی در جهان صندوقی است که مازاد درآمدهای ملی را در اختیار می‌گیرد و سعی می‌کند با تبدیل این درآمدها به سرمایه‌های ماندگار و زاینده، آنها را برای نسل‌های بعدی حفظ کند. او افزود: این مازاد درآمد ملی به‌طور معمول به سه شکل به وجود می‌آید، نخست در کشورهای نفت‌خیز است که در برخی سال‌ها مازاد فروش نفت دارند و این منابع را در صندوق جمع می‌کنند. برخی از کشورها هم به‌دلیل حجم صادرات بالا از کالاهای پایه چون آهن و یا محصولات کشاورزی، مازاد فروش دارند که در صندوق نگهداری می‌کنند و در نهایت دسته سوم کشورهایی مانند چین و هنگ هستند که به‌طور کلی از فروش کالاهای مصرفی و ساخته‌شده مازاد تجاری دارند.
رئیس صندوق در پاسخ به پرسشی پیرامون عملکرد صندوق توسعه ملی مطرح شد مبنی بر اینکه آیا صندوق توسعه ملی، یک صندوق موفق است؟ گفت: صندوق توسعه ملی از حیث دریافت منابع، عملکرد خوبی داشته و بر اساس قوانین بلادستی و نیز قانون بودجه سهم ۲۰درصدی، سپس ۳۰درصدی و هم‌اینک ۴۰درصدی از منابع فروش نفت و گاز به صندوق تخصیص داده شده است یعنی صندوق در این زمینه موفق بوده؛ چنان‌که منابع صندوق با وجود شرایط سخت اقتصادی ۱۰سال گذشته به ۱۴۵میلیارد دلار بالغ شده است. اما حدود ۱۰۰میلیارد دلار از این منابع از سوی خود دولت‌ها برداشت شده که بر خلاف اساسنامه است. به عبارتی برداشت‌های قانونی اما خلاف اساسنامه صورت گرفته است.
طبق اساسنامه دولت‌ها اجازه برداشت از منابع صندوق توسعه ملی را ندارند؛ اما به فراخور موضوع و در برهه‌های مختلف، دولت‌ها برای برداشت از منابع صندوق مجوز می‌گیرند و درواقع یک خلاف اساسنامه‌ای، اما قانونی می‌شود. او افزود: در حال حاضر بخش قابل توجهی از سرمایه‌گذاری‌های صندوق در حوزه‌های نفت و گاز و پتروشیمی بوده که سرمایه‌گذاری‌های موفقی هم بوده و محصولات پالایشگاهی و پتروشیمی مانند بنزین و مانند آن در حال عرضه بوده و طبیعتا منابع صندوق هم باید برگشت داده شود. یعنی درحالی‌که صندوق توسعه ملی تاکنون ۱۴۵میلیارد دلار ورودی داشته و یکصد میلیارد دلار آن از سوی دولت‌ها طی بیش از یک دهه گذشته برداشت شده، تنها رقمی در حدود ۲ تا ۳ میلیارد دلار آن بازگشت داشته است.
این در حالی است که در همین بازه زمانی حدود ۴۰میلیارد دلار از منابع صندوق در بخش‌های خصوصی و بخش عمومی غیردولتی سرمایه‌گذاری‌شده که برگشت نسبتا بهتری دارد. به بیان دیگر حضور صندوق برای تامین مالی انواع پروژه‌ها، علاوه بر درآمدزایی و اشتغال‌زایی، منشأ اثرات بزرگ و مهمی در اقتصاد کشور چون توسعه و خودکفایی شده است. رئیس صندوق توسعه ملی در پایان گفت: در مجموع باید گفت که منابعی که ما از فروش منابع طبیعی چون نفت و گاز کسب می‌کنیم، به واقع سرمایه است و نه ثروت. این سرمایه‌ها را باید به‌کار بگیریم و از طریق آن درآمدزایی کنیم و سپس درآمدهایی حاصل‌شده را به‌عنوان ثروت، خرج کنیم. غضنفری ضمن اشاره به زمان کوتاه تاریخی برای استفاده از ذخایر زیرزمین انرژی فسیلی به‌ویژه در میادین مشترک، اعلام کرد که صندوق آماده است برای دستیابی کشور به ارز بیشتر و نیز بازپرداخت مطالبات صندوق از دولت، بر روی میادین نفت و گاز سرمایه‌گذاری کند و قدم‌های مهمی برای توسعه کشور بردارد.
