رئیس کل بانک مرکزی از برنامه ویژه این نهاد برای کنترل بازار ارز خبر داد
اختیار جدید سیاستگذار ارزی
اختیارات ویژه در بازار ارز
روز گذشته رئیس کل بانک مرکزی در حاشیه جلسه هیات دولت توضیحاتی درباره برنامه بانک مرکزی برای بازار ارز ارائه کرد. به گزارش روابط عمومی بانک مرکزی علی صالح‌آبادی در جمع خبرنگاران گفت: بانک مرکزی برنامه مفصلی را در حوزه مدیریت بازار ارز دارد. او ادامه داد: با پوشش کاملی که در بازارها داریم، قطعا آرامش در بازار ارز ایجاد می‌شود. رئیس کل بانک مرکزی با اشاره به اینکه در حال حاضر بانک مرکزی در چارچوب محدودیت‌های قانونی در تلاش است که بازار ارز را متعادل نگاه دارد، از اختیارات ویژه‌ای که به زودی به او اعطا خواهد شد خبر داد و نقش این اختیارات در افزایش توان بانک مرکزی برای فعالیت در بازار ارز را مثبت ارزیابی کرد. رئیس‌کل بانک مرکزی در بخشی از سخنانش به تقویت عرضه ارز پرداخت و گفت: ما عرضه ارز را نسبت به گذشته بیشتر خواهیم کرد. علی صالح‌آبادی در توضیح چگونگی این کار افزود: وضعیت درآمدهای ارزی خوب است و در نتیجه ما از نظر عرضه ارز مشکلی نداریم. رئیس کل بانک مرکزی در ادامه گفت: در دو بخش اسکناس و حوالجات ارزی عرضه‌های‌مان را بیشتر می‌کنیم. صالح‌آبادی درباره سمت تقاضای بازار ارز نیز توضیحاتی را ارائه کرد. رئیس شورای پول و اعتبار درباره بخش تقاضا عنوان کرد: از سوی دیگر و در بخش تقاضا تلاش خواهیم کرد تقاضاهای واقعی بازار، چه در بخش حواله و چه در بخش اسکناس را به‌طور کامل در سامانه نیما و بازار متشکل ارزی پوشش دهیم.
رشد منابع ارزی
رئیس بانک مرکزی در بخشی از سخنانش جزئیات افزایش منابع ارزی را ارائه داد. علی صالح‌آبادی به رشد بی‌سابقه ذخایر اسکناس بانک مرکزی اشاره کرد و گفت: همان‌طور که پیش‌تر نیز تاکید کرده‌ام، در حوزه اسکناس بیشترین ذخایر اسکناس ارزی را در تاریخ بانک مرکزی داریم. او اطلاعاتی را درباره میزان افزایش صادرات و رشد میزان ارز صادراتی وصول شده ارائه کرد. صالح‌آبادی گفت: با بیان اینکه وضعیت منابع ارزی کشور امسال نسبت به سال گذشته در تمام حوزه‌ها به مراتب بهتر شده است. او در ادامه تصریح کرد: در دو ماهه ابتدایی سال جدید حدود ۵/ ۷ میلیارد دلار صادرات نفت، فرآورده، میعانات، گاز و پتروشیمی داشتیم. رئیس کل بانک مرکزی با مقایسه این عدد با سال گذشته عنوان کرد: در مدت مشابه سال گذشته این رقم ۵/ ۴ میلیارد دلار بوده است و این یعنی بیش از ۶۰ درصد رشد در درآمدهای ارزی وصول شده. او متذکر شد: افزایش درآمد را در وصولی‌ها و نه فقط درآمد داشتیم، چراکه درآمد به معنای فروش نیست، بلکه به معنای وصول است و وصولی‌ها افزایش داشته است. رئیس شورای پول و اعتبار در ادامه سخنانش اعلام کرد: بنابراین در بانک مرکزی و در حوزه صادرات غیرنفتی با توجه به توان خوبی که داریم و عرضه خوبی که در بازار انجام می‌دهیم، تعادل را در بازار ایجاد می‌کنیم.
اهداف اختیارات جدید
اگر چه رئیس کل بانک مرکزی در سخنان تازه خود از اختیارات جدید این نهاد برای حفظ و ایجاد تعادل در بازار ارز خبر داده است، اما نکته مهمی که باید به آن توجه کرد مکانیسم‌هایی است که پیش از این بانک مرکزی برای دستیابی به هدف مذکور در شرایط مختلف در اختیار داشته است. به بیانی دیگر باید پرسید بانک مرکزی چه ماموریت تازه‌ای دارد که به موجب آن نیازمند اختیارات قانونی تازه‌ای است و باید به ابزار‌های جدیدی مجهز شود. پیش از این بانک مرکزی از طرح خود برای ارائه اوراق ارزی نیز خبر داده بود. ابزاری که در صورت استقبال مردم می‌تواند دست سیاستگذار را برای کنترل انتظارات ارزی و حفظ تعادل در بازار ارز بیشتر کند. به بیان ساده اوراق ارزی، نوعی از اوراق است که یک نهاد آن را برای تامین مالی منتشر می‌کند. سرمایه‌گذار برای خرید این اوراق نیاز به دلار ندارد و با پول رایج می‌تواند این اوراق را تهیه کند. نهاد ناشر تضمین می‌دهد که در تاریخ سررسید اوراق، میزان تغییرات ارزش دلار را به قیمت روز محاسبه کرده و ما‌به‌التفاوت زمان انتشار و سررسید را به خریدار پرداخت کند. بنابراین سرمایه‌گذار بدون خرید اسکناس خارجی، از تغییرات قیمت ارز منتفع خواهد شد. این اوراق به دلیل ویژگی‌‌‌هایی که دارد فرصتی برای ایجاد تنوع در دارایی‌‌‌ها و کسب سود است. از طرفی در شرایط تورمی و بی‌ثباتی اقتصاد کلان، می‌تواند تضمین‌کننده ارزش دارایی افراد در برابر کاهش ارزش پول باشد.
چالش اصلی بازار ارز
گرچه تمامی سیاست‌های اعلام شده از سوی بانک مرکزی و سیاست‌های که پیش از این به مرحله اجرا رسیده‌اند امکان کنترل تعادل موجود در بازار ارز را فراهم کرده و بخشی از مشکلات آن را به‌طور موقت حل می‌کنند، به نظر می‌رسد مشکل اصلی بازار ارز همچنان پابرجاست. در حال حاضر بزرگ‌ترین چالش پیش روی بانک مرکزی دسترسی به منابع حاصل از صادرات و آزاد‌سازی منابع بلوکه شده کشور است. به نظر می‌رسد در این شرایط بازار ارز به‌شدت تحت تاثیر انتظارات قرار دارد. برای مثال در سال گذشته اخبار مثبت مذاکرات تا حد زیادی بازارساز را در کنترل نرخ ارز یاری کرد. با این حال به نظر می‌رسد شرایط در سال جدید تفاوت‌های بنیادینی را تجربه کرده است. برای مثال مخابره اخبار منفی از نتیجه مذاکرات ایران با غرب بر سر مساله هسته‌ای و انتشار اخباری مبنی بر رقیب پیدا کردن نفت ایران و بروز مشکل در صادرات آن از جمله مهم‌ترین اخباری هستند که می‌توانند به انتظارات در بازار ارز جهت بدهند. می‌توان دید که در هفته‌های اخیر مخابره این اخبار منفی بازار ارز را متاثر کرده است. پیش از این بانک مرکزی در گزارش تحلیل متغیرهای کلان اقتصاد به صراحت اخبار مثبت سیاسی را یکی از عوامل اصلی تعیین انتظارات تورمی معرفی کرده بود. در چنین شرایطی به نظر می‌رسد ایجاد تعادل پایدار در بازار ارز بیش از هرچیز مستلزم تغییرات اساسی‌تر در وضعیت درآمدهای ارزی و شرایط سیاست خارجی کشور است.
