در افتتاحیه هفته جهانی پول در سال ۲۰۲۲ چه گذشت؟
بسترسازی توسعه آموزش مالی
شعار رسمی دهمین رویداد هفته جهانی پول است که از ۲۱ الی ۲۷ مارس۲۰۲۲ (۱ الی ۷ فروردین ۱۴۰۱) برگزار شده است. این رویداد اولین‌بار در سال۲۰۱۲ برگزار شد و برگزاری هرساله آن منجر به افزایش تلاش‌‌هایی برای افزایش سواد مالی جوانان در دنیا شده است. هدف این است که جوانان از همان سنین ابتدایی، دانش، مهارت‌‌ها، نگرش‌‌ها و رفتارهای مورد نیاز برای تصمیم‌‌گیری مالی عاقلانه و رسیدن به رفاه و انعطاف‌‌پذیری مالی در آینده را کسب کنند. شبکه بین‌‌المللی آموزش مالی در سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (اُایسیدی/ آی‌‌اِن‌‌اف‌‌ای) متولی برگزاری این رویداد است. هدف از انتخاب این موضوع، لزوم توجه به آینده حین تصمیم‌‌گیری مالی است. همچنین سازمان‌های شرکت‌‌کننده در این کمپین هنگام برنامه‌‌ریزی فعالیت‌‌های این هفته، تشویق می‌‌شوند آینده‌‌نگر باشند.
شبکه بین‌‌المللی آموزش مالی (آی‌‌اِن‌‌اف‌‌ای) مراسم افتتاحیه این رویداد را آنلاین برگزار کرد. هدایت برنامه بر عهده اِیمی آلِم، مدیر اجرایی کمپین سواد و شمول مالی روزنامه فایننشال‌تایمز بود. مراسم با سخنرانی کارمینه دینویا، رئیس امور مالی و شرکتی اُایسیدی آغاز شد. سپس، دو نماینده از گروه جی ۲۰ در حمایت از رویداد هفته جهانی پول صحبت کردند؛ مگدا بیانکو، رئیس دپارتمان حمایت از مصرفکننده و آموزش مالی در بانک ایتالیا و یونیتا رِزمی ساری، مدیر اجرایی بخش توسعه شرکت‌های کوچک و متوسط و حمایت از مصرف‌‌کنندگان بانک اندونزی. پس از نمایش فیلمی از رویدادهای سال‌های گذشته، پیام ویدئویی مِرید مِگینیز، نماینده اتحادیه اروپا در خدمات مالی، پایداری مالی و بازارهای مالی به نمایش درآمد. مراسم با نشستی از نمایندگان بخش‌های مالی گرجستان، پرو، زامبیا و تایلند ادامه یافت. جِرو بیلیموریا، بنیان‌گذار کمپین هفته جهانی پول نیز در این مراسم حضور داشت. اعضای نشست به سوالاتی درخصوص دروس آموخته و چالش‌‌های ۱۰سال گذشته، انتظارات ۱۰سال آینده از برگزاری رویداد و چگونگی آماده‌‌سازی کودکان برای آینده مالی مطمئن پاسخ دادند. در پایان، فلور آن مسی، دبیر اجرایی شبکه بین‌‌المللی آموزش مالی، به جمع‌‌بندی نکات پرداخت.
اهمیت هفته جهانی پول برای کودکان و جوانان
مراسم با سخنرانی کارمینه دینویا، رئیس امور مالی و شرکتی اُایسیدی آغاز شد. دینویا به ارزیابی سال۲۰۱۸ پیزا (برنامه سنجش بین‌‌المللی) اشاره کرد. بر اساس ارزیابی، به‌طور متوسط حدود یک‌‌ششم دانشآموزان در کشورها و اقتصادهای عضو اُایسیدی از مهارت‌‌های ابتدایی سواد مالی بی‌‌بهره هستند. همچنین نیمی از دانشآموزان ۱۵ساله در این کشورها حساب بانکی دارند و تنها حدود ۴۰درصد آنها با بانکداری اینترنتی آشنایی دارند. بسیاری از آنها هنوز ارزش یک بودجه‌‌ریزی ساده را نمی‌‌دانند و از صورت‌حساب بانکی یا چک پرداخت سر در نمی‌‌آورند. همچنین جوانان نسبت به میانسالان دارای انعطاف‌‌پذیری مالی بسیاری کمتری هستند و البته جوانان بیشتر تحت تاثیر اثرات منفی ناشی از شیوع کووید-۱۹ و بحران‌‌های مالی جهانی قرار گرفته‌‌اند. این بحران‌‌ها دسترسی آنها به منابع آموزشی، چشم‌‌انداز شغلی و زندگی اجتماعی را تحت تاثیر قرار داده و نرخ بیکاری و اشتغال موقت آنها در بسیاری از کشورها بالا است. این شرایط نیاز کودکان و جوانان به فرصت‌‌هایی برای ساخت آینده مالی مطمئن را بیش از پیش پررنگ می‌سازد. او با اشاره به توصیه‌‌نامه اُایسیدی برای سواد مالی که در اکتبر سال ۲۰۲۰ به تصویب رسیده، آن را مشوق دولت‌ها برای توسعه سواد مالی از سنین بسیار پایین دانست. او همچنین اعلام کرد بیش از ۷۵ کشور در سراسر دنیا، استراتژی ملی آموزش سواد مالی خود را تدوین کرده یا در حال تدوین هستند. هدف از تدوین این استراتژی، هماهنگی همه فعالیت‌‌های آموزش سواد مالی در کشور، برای تمام گروه‌های هدف و به‌ویژه جوانان است. با این حال، هنوز راه زیادی باقی مانده است. او همچنین با اشاره به موضوع هفته جهانی پول، بر دسترسی جوانان به ابزارهای مورد نیاز برای ساختن آینده مالی منعطف و مطمئن تاکید کرد. سواد مالی به همراه شمول مالی و چارچوب‌‌های حمایت از مصرفکننده مالی از جمله این ابزارهاست. دینویا مشارکت حدود ۱۷۰ کشور و اقتصاد و دسترسی به میلیون‌‌ها کودک و جوان در رویداد هفته جهانی پول در این ۱۰سال را نشان‌‌دهنده اثرگذاری آن در سطح جهان دانست. این رویداد شتاب‌دهنده فعالیت‌‌های آموزش سواد مالی به کودکان و جوانان است.
مگدا بیانکو، رئیس دپارتمان حمایت از مصرفکننده و آموزش مالی در بانک ایتالیا سخنران بعدی مراسم بود. به گفته او، ائتلاف جهانی برای شمول مالی (جی‌‌پی‌‌اف‌‌آی) در سال۲۰۱۰ توسط گروه جی۲۰ تشکیل شده و در حال تلاش برای افزایش شمول مالی است. شمول مالی به معنی دسترسی کافی و کم هزینه عموم جامعه به سیستم‌‌ها و خدمات مالی است. شمول مالی بیشتر منجر به انعطاف بیشتر و کاهش نابرابری در کشورها و رشد پایدار میشود. در طول این ۱۲ سال، ائتلاف به موفقیت‌‌هایی دست یافته و موجب رفع موانع و افزایش شمول مالی در کشورها شده است. بیانکو افزود: ائتلاف در سال‌های اخیر بر اقشار آسیب‌‌پذیر مانند زنان، مهاجران، سالمندان، شرکت‌های خرد، کوچک و متوسط و به‌ویژه جوانان تمرکز بیشتری کرده است. دیجیتالی شدن سیستم‌‌های مالی، فرصت‌‌های بسیاری را برای جوانان ایجاد کرده اما، ریسک‌‌های مرتبط با آن، از جمله کلاهبرداری‌‌های مالی نیز افزایش یافته است. بنابراین، جوانان نیاز بیشتری به آموزش سواد مالی خواهند داشت تا با چالش‌‌های دیجیتالی شدن روبه‌رو شوند.
به گفته او، جی‌‌پی‌‌اف‌‌آی با مشارکت اُایسیدی در سال۲۰۲۱ و بر اساس تجارب برخی کشورها، فهرستی از گزینه‌های سیاستگذاری مربوط به سواد مالی را توسعه داده است. اولین گزینه، استفاده از ابزارهای دیجیتالی برای افزایش فرصت‌‌های آموزش سواد مالی، به شرط اجتناب از ریسک‌‌های مربوط به آن است. البته، استفاده از ابزارهای سنتی مانند کتاب‌‌ها و بازی‌‌های سنتی نیز برای کودکان و دانشآموزان بسیار کاربردی هستند. دومین گزینه، استفاده از دیدگاه‌های علوم رفتاری برای تاثیرگذاری بر رفتار مردم (به‌ویژه جوانان) علاوه بر افزودن دانش است. مطالعه رفتار جوانان، به کاهش ریسک‌‌های استفاده از ابزارهای دیجیتال کمک خواهد کرد. گزینه دیگر، ورود آموزش مالی در سرفصل‌‌های آموزشی مدارس است که به تسریع شایستگی‌‌های مالی دانشآموزان کمک بسیار خواهد کرد.
یونیتا رِزمی ساری، مدیر اجرایی بخش توسعه شرکت‌های کوچک و متوسط و حمایت از مصرف‌‌کنندگان بانک اندونزی نیز در ادامه، با اشاره به اثرات منفی بلندمدت شیوع کووید-۱۹ بر اقشار آسیب‌‌پذیر به‌ویژه جوانان، نسبت به بیکاری و در نتیجه پس‌‌انداز کمتر آنها در آینده ابراز نگرانی کرد. جوانان ۱۰ تا ۲۴ ساله حدود ۲۵درصد از جمعیت اندونزی را تشکیل می‌‌دهند. بنابراین آنها باید در اولویت توجه قرار بگیرند و در یافتن پاسخ برای مسائل اقتصادی و اجتماعی مشارکت داده شوند. رزمی شیوع بیماری کووید-۱۹ را فرصتی برای افزایش دیجیتالی کردن برشمرد. محصولات و خدمات مالی نوآورانه در حال توسعه هستند که می‌‌توانند توسط افراد و کسب‌‌وکارهای کوچک مورد استفاده قرار گیرند. هرچه محصولات مالی افزایش یابد و بر پیچیدگی آنها افزوده شود، اهمیت سواد مالی در کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه بیشتر خواهد شد. سواد مالی همچنین جزو جدانشدنیِ حمایت از مصرفکننده است؛ زیرا نوآوری و پیچیدگی خدمات و محصولات مالی با ریسک‌‌هایی همراه است که تنها با افزایش سواد مالی می‌‌توان آنها را مدیریت کرد.
در ادامه مراسم، پیغامی ویدئویی از مِرِید مِگینیز، نماینده اتحادیه اروپا در خدمات مالی، پایداری مالی و بازارهای مالی به نمایش درآمد. مگینیز ضمن اشاره به موضوع سال جاری هفته جهانی پول، به نقش تصمیم‌‌گیری مالی خوب برای ساختن رفاه مالی آینده اشاره کرد و تصمیم‌‌گیری مالی هوشمندانه در دنیای دیجیتال امروز را بسیار پیچیده دانست. امروزه جوانان از طریق شبکه‌های اجتماعی و دوستان، پیشنهادهایی برای سرمایه‌‌گذاری دریافت میکنند. دوستان ممکن است از طریق اپلیکیشن‌‌هایی در گذشته به سود رسیده باشند که شاید لزوما آنها همان نتیجه را کسب نکنند. دنیای مالی از گذشته تاکنون تغییرات اساسی بسیاری کرده است و قطعا ۱۰سال آینده بسیار متفاوت از امروز خواهد بود. در گذشته، کودکان پس‌‌انداز کردن را با قلک یاد می‌گرفتند؛ اما امروزه با کمک اپلیکیشن‌‌های موبایل به این کار اقدام میکنند. وی همچنین افزود: در عصر دیجیتال، جوانان باید قادر باشند توصیه‌های مالی خوب را از توصیه‌های مالی بد و خطرناک تشخیص دهند. سیاستگذاران، والدین، معلمان و متخصصان خدمات مالی باید مطمئن شوند که جوانان، مهارت‌‌ها و دانش مورد نیاز برای تصمیم‌‌گیری مالی را کسب کنند. مگینیز همچنین افزود: اتحادیه اروپا با همکاری اُایسیدی اقدام به توسعه چارچوب شایستگی مالی برای کودکان و جوانان کرده است. این چارچوب که در سال آینده آماده میشود، منجر به ایجاد درکی مشترک از سواد مالی کودکان و جوانان در سراسر اتحادیه اروپا خواهد شد. دولت‌ها، موسسات آموزشی، کسب‌‌وکارها و افراد قادر خواهند بود با کمک این چارچوب، سیاست‌‌ها و برنامه‌ها و مواد آموزشی خود را توسعه دهند.
تاثیر هفته جهانی پول در تغییر سیاستگذاری‌‌ها
جرو بیلیموریا، بنیان‌گذار هفته جهانی پول ضمن اعلام رضایت از نتایج ۱۰ساله هفته جهانی پول، مشارکت اُایسیدی در برگزاری این رویداد را بسیار موثر دانست. پس از این مشارکت، بانک‌‌های مرکزی و سایر سازمان‌ها به کمپین پیوستند و موجب پیشرفت سریع‌‌تر آن شدند. او آرزو دارد که تا ۱۰سال آینده، همه کودکان سراسر دنیا در این رویداد مشارکت داشته باشند. بیلیموریا تسریع آموزش سواد مالی را یکی از مزایای هفته جهانی پول برشمرد و گفت: این رویداد شروعی برای تغییر سیاستگذاری دولت‌ها در امر آموزش سواد مالی است و از مهم‌ترین دستاوردهای آن محسوب میشود.
در ادامه مراسم، نشستی با حضور نمایندگان کشورهای مختلف برگزار شد. اولین موضوع، تحولات صورت گرفته در آموزش سواد مالی نسبت به ۱۰سال اخیر بود. به گفته آقای کوبا وِنِتادزِی، رئیس بانک مرکزی گرجستان، این کشور از ۱۰سال گذشته تاکنون، در هفته جهانی پول مشارکت میکند و هر سال به تعداد شرکت‌‌کنندگان آن افزوده میشود. بانک‌‌های تجاری، موسسات مالی خُرد، سازمان‌های مردم‌‌نهاد و دانشگاه‌ها از جمله مشارکت‌‌کنندگان هستند که با نقشه راه در این مسیر گام برمی‌‌دارند. او افزود: آموزش سواد مالی بخش اساسی چارچوب حمایت از مصرفکننده مالی در بانک ملی گرجستان است. بانک ملی گرجستان بخش حمایت از مصرفکننده را از بخش نظارت بانکی جدا ساخته و آن را گسترده‌‌تر کرده است. این بخش شامل دو واحد حمایت از مصرفکننده و آموزش سواد مالی است. به کارکنان این واحدها آموزش‌های لازم داده شده است. بانک ملی گرجستان همچنین با کمک ذی‌نفعان خود اقدام به تدوین استراتژی ملی آموزش سواد مالی کرده است. گرجستان از سال۲۰۱۸ با کمک وزارت آموزش و علوم، موضوعات آموزش سواد مالی را در سرفصل‌‌های کلاس هفتم، هشتم و نهم گنجانده است. ونتادزی افزود: گرجستان از سه سال گذشته، با کمک دیجیتالی‌‌سازی و منابع آنلاین به گروه وسیع‌تری از مخاطبان دسترسی پیدا کرده است. به گفته ونتادزی، گرجستان اقدام به توسعه پرتال آموزش سواد مالی به نام فین‌‌اِدو کرده است.این پرتال به برقراری ارتباط میان ذی‌نفعان مختلف کمک شایانی کرده و از زوایای مختلف به مسائل مالی نگاه میکند.
تغییر نام هفته جهانی پول متناسب با شرایط کشور
زامبیا از سال ۲۰۱۳، ضمن مشارکت در هفته جهانی پول، نام آن را به هفته سواد مالی تغییر داده است تا برای جوانان زامبیایی جذاب‌‌تر باشد. به گفته دنی کالیالیا، رئیس بانک زامبیا تغییر فرهنگ در زامبیا کار دشواری در تمام این سال‌ها بوده؛ زیرا صحبت از موضوعات مالی برای جوانان آسان نبوده است. کالیالیا پیشرفت شمول مالی در زامبیا را نیز چشمگیر دانست. بر اساس شاخص‌‌ها، شمول مالی زامبیا در سال ۲۰۰۹، ۳/ ۳۷درصد، در سال ۲۰۱۵، ۵۹درصد و در سال ۲۰۲۰، به ۲۴/ ۶۹درصد رسیده است. به گفته کالیالیا، استراتژی چهارساله بانک مرکزی زامبیا در سال۲۰۲۰، افزایش شمول مالی و پایداری مالی بوده است. به گفتۀ نااُپون ماهاراکاگا، معاون بانک تایلند، نسل زِد و نسل وای (متولدان سال‌های ۱۹۸۱ الی۲۰۱۲) از مخاطبان اصلی هفته جهانی پول تایلند هستند. ماهاراکاگا هدف برنامه‌ها و آموزش‌های سواد مالی در سه سال اخیر را تمرکز بر تغییر الگوی رفتاری دانست. او ادامه داد: «ما به افراد ماهی نمی‌‌دهیم، بلکه به آنها ماهی‌گیری یاد می‌‌دهیم. ما معلمان، دانشآموزان و حتی روسای مدارس را به کارگاه‌ها دعوت می‌‌کنیم و به آنها آموزش می‌‌دهیم تا مشکلات خود را حل کنند. نتایج برنامه‌ها حیرت‌آ‌ور بوده و توانمندی زیادی ایجاد شده است. آنها اعتمادبه‌‌نفس کافی برای حل مشکلات خود را کسب کرده‌‌اند.» ماهاراکاگا به تشابه میان آموزش فاصله اجتماعی برای پیشگیری از بیماری کووید-۱۹ و فاصله از بیماری مالی اشاره کرد و گفت: «آموزش بودجه‌‌بندی و صندوق اضطراری به افراد، بسیار شبیه توصیه به آنها برای واکسینه شدن است.»
در ادامه اعضای نشست به سوالی درباره چالش‌‌ها و دروس آموخته هفته جهانی پول در این ۱۰سال پاسخ دادند. ماهاراکاگا سرعت و توانایی تطبیق با تغییرات را چالش اصلی تایلند در آموزش سواد مالی عنوان کرد. به اعتقاد او، سازمان‌ها و موسسات آموزشی متعددی در آموزش سواد مالی فعالیت میکنند. ایجاد شبکه‌‌ای از ذی‌نفعان و برقراری ارتباط میان آنها، روند آموزش و پیشرفت را تسریع می‌‌بخشد. کالیالیا، رئیس بانک مرکزی زامبیا نیز با اشاره به وسعت زامبیا و تراکم پایین جمعیت آن، دسترسی به همه افراد را مشکل دانست. او شبکه‌‌سازی و مشارکت با همه بخش‌ها و نهادها، از جمله ادارات محلی را کلید اصلی موفقیت برای رساندن پیام هفته جهانی پول به همگان دانست. او همچنین، نقش شبکه‌های اجتماعی در اطلاع‌‌رسانی را بسیار پررنگ توصیف کرد. او همچنین یکی از چالش‌‌های مهم کشور پس از پیوستن به کمپین را تعداد کم محصولات مالی برای گروه‌های هدف عنوان کرد. در ابتدای راه، تنها سه موسسه بودند که به کودکان و جوانان خدمات مالی ارائه می‌‌دادند. در حال حاضر بیش از ۱۵ موسسه مالی هستند که ۲۰ نوع حساب بانکی به کودکان و جوانان ارائه می‌‌دهند.
در ادامه مراسم، ماریا سوکورو هِیسِن زیگارا، سرپرست اداره امور بانکداری، بیمه و صندوق بازنشستگی خصوصی (اس‌‌بی‌‌اس) در پرو بر لزوم آموزش معلمان پیش از دانشآموزان تاکید داشت. او اعتقاد دارد چیزی را که در آن مهارت نداریم نمی‌‌توانیم به کودکان آموزش دهیم. بنابراین یکی از اهداف پرو، آموزش معلمان و ایجاد شایستگی‌‌های لازم در آنها برای آموزش دانشآموزان است. اس‌‌بی‌‌اس با همکاری وزارت آموزش اقدام به توسعه سرفصل‌‌های آموزشی برای معلمان کرده است. هیسن همچنین بر لزوم اندازه‌‌گیری پیشرفت در مسیر آموزش سواد مالی تاکید کرد. پرو در سال‌های ۲۰۱۳ و ۲۰۱۹ اقدام به سنجش سواد مالی شهروندان کرد و حالا بار دیگر این سنجش را انجام می‌‌دهد تا تغییرات سواد مالی مصرف‌‌کنندگان، بزرگسالان و کودکان را بعد از اتمام کووید-۱۹ بررسی کند. به گفته او، این سنجش‌‌ها به متخصصان در شناسایی مسیر درست، تدوین سیاست‌‌ها و طراحی محصولات آموزشی جدید کمک بسیاری میکند.
اهمیت چکاپ سلامت مالی
نااُپون ماهاراکاگا، معاون بانک تایلند نقش بررسی سلامت مالی را در تداوم آموزش‌های سواد مالی موثر دانست. به اعتقاد او، هیچ چیز مانند بررسی سلامت مالی نمی‌‌تواند افراد را از خواب غفلت بیدار کند. بسیاری از افراد پس از انجام بررسی سلامت مالی متعجب می‌‌شوند. پس از چکاپ، آنها وارد برنامه‌‌ای دو الی سه ماهه برای برنامه‌‌ریزی مالی می‌‌شوند. این سبک از آموزش، منجر به تغییرات پایدارتری میشود. بررسی سلامت مالی در مدارس فنی‌‌وحرفه‌‌ای تایلند نیز انجام میشود. با این روش دانشآموزان با مشکلات مالی، منبع درآمد و مخارج خود آشنا و متوجه می‌‌شوند که آیا برای روز مبادا پس‌‌انداز کافی دارند یا خیر. به گفته ماهاراکاگا، روش آموزشی تایلند، ساده‌‌سازی است و اطلاعات زیادی به دانشآموزان ارائه نمی‌‌شود؛ تنها به آنها نشان داده میشود که اطلاعات را از کجا به دست آورند. در پایان مراسم، فلورآن مسی، دبیر اجرایی شبکه بین‌‌المللی آموزش مالی اعلام کرد: امسال ۱۱۰ کشور با طراحی رویدادها، کارگاه‌ها، کلاس‌‌های آموزشی، نمایشگاه‌ها، مسابقات، بازی‌‌ها وغیره با موضوعات آموزش سواد مالی به کودکان و جوانان، در این کمپین مشارکت کرده‌‌اند. فلورآن مسی معتقد است نقطه قوت هفته جهانی پول، یکپارچه‌‌سازی ذی‌نفعان مختلف برای رسیدن به هدف مشترک صحبت از پول است. این یکپارچگی روند آموزش سواد مالی را تسریع میکند. او افزود: «با گذشت ۱۰سال از شروع کمپین هفته جهانی پول، صحبت از پول، هنوز مورد نیاز دنیای متغیر و پرچالش امروز است.» مسی با اشاره به اینکه چالش‌‌های دنیای امروز محدود به یک کشور و جامعه نبوده و سیستماتیک هستند، مقابله با آنها را نیازمند حرکت و همکاری جهانی دانست.
