نرخ رشد نقدینگی و پایه پولی در ۴۵ماه دو برابر شد

رالی صعودی آمارهای پولی

دنیای‌اقتصاد : آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد در آذرماه سال جاری رقم نقدینگی به ۴هزار و ۴۲۷هزار میلیارد تومان رسیده که به نسبت مدت مشابه سال گذشته رشد ۴/ ۴۱درصدی را ثبت کرده است. از سوی دیگر رقم پایه پولی نیز در پایان فصل پاییز سال جاری به رقم ۹/ ۵۶۰ هزار میلیارد تومان رسیده که رشد نقطه‌ای آن ۶/ ۳۷درصد بوده است. نگاهی به روند رشد نقطه به نقطه نقدینگی از ابتدای سال۹۷ تا پاییز۱۴۰۰ نشان می‌دهد اگرچه در برخی از ماه‌ها رشد نقدینگی کاهشی بوده است، اما ترند آن مثبت است و به‌طور میانگین حدود ۲۰ واحد درصد به نسبت مدت مشابه سال گذشته خود رشد داشته است. بنابراین به نظر می‌رسد اگر سیاستگذار به دنبال مهار تورم است، باید رشد نقدینگی را در حد رشد نقدینگی سال۹۷ کاهش دهد. از سوی دیگر، روند پایه پولی نیز در مدت مورد بررسی حاکی از صعودی بودن آن است. در واقع موتور چاپ پول از ابتدای سال۹۷ سرعت گرفته و از سرعت آن نیز کاسته نشده است.

افزایش 20درصدی رشد نقدینگی

بانک مرکزی آمار کل‌های پولی منتهی به آذرماه 1400 را منتشر کرد. براساس گزارش بانک مرکزی، رقم نقدینگی در پایان پاییز1400 به حدود 4427هزار میلیارد تومان رسیده که به نسبت مدت مشابه سال گذشه رشد حدود 4/ 41درصدی داشته است. بررسی‌ها نشان می‌دهد رقم رشد ماهانه نقدینگی که در شهریور و مهرماه سال جاری حدود 4درصد بوده، در آبان به نسبت مهرماه رشد نقدینگی کاهش داشته و به حدود 1/ 2درصد رسیده، اما مجددا در آذر ماه با کمی افزایش مواجه شده و به رقم 6/ 2درصد رسیده است.

برای موشکافی بیشتر، روند 45ماهه نرخ رشد نقطه به نقطه نقدینگی بررسی شده است. روند رشد نقطه‌ای نقدینگی در ابتدای سال97 حدود 20درصد بوده و تا پایان سال97 به 23درصد رسیده است. در سال98، رشد نقدینگی شتاب گرفته و از حدود 23درصد در فروردین ماه به 30درصد در اسفند ماه رسیده است. روند صعودی در سال99 نیز ادامه‌دار بوده؛ به‌طوری‌که در این سال رشد نقدینگی از 33درصد در ابتدای سال به حدود 41درصد در پایان سال رسیده است. بررسی‌ها در سال1400 نیز نشان می‌دهد در طول 9 ماه، به جز آبان و آذر در سایر ماه‌ها روند رشد نقدینگی صعودی بوده است. بنابراین بررسی‌ها نشان می‌دهد به‌طور کل، روند رشد نقطه به نقطه نقدینگی در 45ماه گذشته افزایشی بوده و در آذرماه سال جاری به نسبت فروردین97، حدود 20واحد درصد افزایش پیدا کرده است. در نتیجه اگر سیاستگذار در پی کنترل تورم است، باید رشد نقدینگی را تا حدود رشد نقدینگی سال97 کاهش دهد.

رشد ماهانه «پول» در پایان پاییز

نقدینگی دارای دو جزء «پول» و «شبه پول» است. آمار بانک مرکزی نشان می‌دهد رقم «پول» در آذرماه سال جاری حدود 878هزار میلیارد تومان و رقم شبه‌پول 3549هزار میلیارد تومان بوده است. «پول» متشکل از اسکناس و مسکوک در دست مردم و سپرده‌های دیداری است. از سوی دیگر، «شبه‌پول» به مجموع سپرده‌های بلندمدت، کوتاه‌مدت، قرض‌الحسنه و پس‌انداز نظام بانکی گفته می‌شود. بررسی‌ها نشان می‌دهد رشد نقطه به نقطه «پول» در آذرماه سال جاری حدود 3/ 42درصد بوده که به نسبت ماه قبل حدود 6واحد درصد افزایش داشته است. از سوی دیگر، رشد ماهانه پول مجدد به بالای 4درصد رسیده است. این در حالی است که در مهر و آبان از رشد پول کاسته شده بود و رشد ماهانه آن در مهر زیر یک‌درصد و در آبان ماه 5/ 2درصد ثبت شده است. اما در آخرین ماه پاییز رشد ماهانه پول 5/ 4درصد بوده است. کارشناسان معتقدند افزایش نرخ ارز در آذرماه موجب افزایش تقاضای پول بوده است.

علاوه براین، آمارها نشان می‌دهد «شبه‌پول» نیز به نسبت آذر سال99 حدود 2/ 41درصد رشد داشته است. این در حالی است که روند رشد شبه‌پول از ابتدای سال جاری تقریبا افزایشی بوده، اما در مهرماه تغییر مسیر داده و مجددا کاهشی شده است. از سوی دیگر، نگاهی به روند ماهانه رشد شبه پول نشان می‌دهد در آذرماه نرخ رشد آن 1/ 2درصد بوده که به نسبت ماه قبل تغییر قابل ملاحظه‌ای نداشته است. از سوی دیگر، نسبت پول به نقدینگی در آذرماه حدود 8/ 19درصد و نسبت شبه‌پول به نقدینگی حدود 2/ 80درصد بوده است.

رشد 38درصدی پایه پولی در آذرماه

آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد در آذرماه سال جاری رقم پایه پولی به 9/ 560هزار میلیارد تومان رسیده که به نسبت آبان ماه رشد حدود 8/ 3درصدی داشته است. این در حالی است که از اردیبهشت ماه رشد ماهانه پایه پولی بیش از 5/ 3درصد نبوده است. علاوه براین، بررسی‌ها نشان می‌دهد رقم پایه پولی در آذرماه 1400 به نسبت مدت مشابه سال گذشته رشد 6/ 37درصدی داشته است. نگاهی به روند رشد نقطه‌ای پایه پولی در سه سال گذشته حاکی از این است که اگرچه در مقاطعی نرخ رشد کاهش پیدا کرده و روند آن نزولی شده، اما در مجموع یک ترند صعودی داشته است. به‌عنوان مثال از ابتدای سال یک روند نسبتا صعودی را سپری کرده و در تیرماه روند آن با شیب کمی نزولی شده، اما مجددا در آذرماه تغیر روند داده و صعودی شده است. بنابراین به نظر می‌رسد از ابتدای سال97 موتور چاپ پول سرعت گرفته و از سرعت آن کاسته نشده است.

افزایش اضافه برداشت از بانک مرکزی

گزارش بانک مرکزی جزئیات پایه پولی را منتشر می‌کند. پایه پولی در قسمت منابع شامل 3 بخش اصلی خالص دارایی‌های خارجی بانک مرکزی، خالص مطالبات بانک مرکزی از بخش دولتی و مطالبات بانک مرکزی از بانک‌ها است. آمار بانک مرکزی نشان می‌دهد که سهم از رشد پایه پولی که خالص دارایی‌های خارجی بانک مرکزی ایجاد کرده 1/ 5درصد است. از سوی دیگر مطالبات بانک مرکزی از بانک‌ها نیز حدود 8درصد در رشد 9ماهه پایه پولی نقش داشته است. سهم خالص مطالبات بانک مرکزی از بخش دولتی نیز منفی 7/ 3درصد بوده است و می‌توان از این آمار و ارقام نتیجه گرفت که در 9ماه اخیر بانک‌ها با کمبود منابع مواجه بوده و اضافه‌برداشت بانک‌ها از بانک مرکزی افزایش داشته است.