حمید آذرمند، مدیر اداره تامین مالی زنجیره تولید بانک مرکزی به تشریح ابعاد، اهداف و چگونگی اجرای طرح تامین مالی زنجیره‌ای بنگاه‌های تولیدی پرداخته است. آذرمند در تعریف کلی از روش تامین مالی زنجیرهای گفت: تامین مالی زنجیره‌ای مجموعه‌ای از شیوه‌ها و عملیات تامین مالی است که منجر به بهبود مدیریت سرمایه در گردش بنگاه‌های تولیدی خواهد شد. در این روش به‌جای شیوه سنتی دریافت تسهیلات مستقیم توسط بنگاه‌های اقتصادی، فرآیند تامین مالی بنگاه‌ها به‌صورت پیوسته و در طول زنجیره تامین مالی و مبتنی بر جریان واقعی کالا و خدمت اتفاق خواهد افتاد. برای تامین مالی زنجیره‌ای سه روش «مبتنی بر تنزیل»، «مبتنی بر تسهیلات» و «مبتنی بر اوراق بهادارسازی اسناد دریافتنی» پیش‌بینی ‌شده است که هر بانک حسب نیاز مشتری، پوشش زنجیره‌ها و سیاست‌های هیات‌مدیره خود در چارچوب مقررات بانک مرکزی آنها را ارائه خواهد داد.

آذرمند در ادامه توضیح داد: مدتی است که بحث تامین مالی زنجیره‌ای با توجه به اهمیت آن در دستور کار دولت قرار دارد. ما نواقص زیادی در سیستم فعلی اعتباری و تامین مالی کشور می‌دیدیم و به این ضرورت رسیدیم که لازم است یک تغییر رویکرد رخ بدهد. در سیستم فعلی تامین مالی، مثلا برای تامین مالی سرمایه در گردش، بنگاه‌ها ناچارند هریک جداگانه به بانک مراجعه کنند، وثیقه بگذارند و بابت خرید مواد اولیه، درخواست تسهیلات سرمایه در گردش خود را به بانک‌ها ارائه کنند. این امر هم بر منابع بانک‌ها فشار وارد می‌کند و هم هزینه تامین مالی را برای بنگاه‌ها بالا می‌برد. از سوی دیگر فرآیند تولید را نیز بعضا با وقفه دچار می‌کند. به موارد فوق، تامین مالی موازی بنگاه‌ها و تامین مالی بنگاه‌ها از بازارهای غیررسمی را نیز باید اضافه کرد که عملا قیمت تمام‌شده محصول را افزایش می‌دهد و نهایتا این افزایش هزینه تمام‌شده به مصرف‌کننده نهایی منتقل می‌شود. از طرف دیگر فرآیندهای تامین مالی و اعتباری در نظام مالی کشور از شفافیت کافی برخوردار نبوده و این مساله همواره به عنوان یک نقیصه نگران‌کننده برای ما مطرح بوده است. همه اینها دغدغه‌هایی بود برای اینکه ما نظام تامین مالی اقتصاد به‌ویژه در حوزه سرمایه در گردش را مورد بازبینی قرار بدهیم و نهایتا به روش تامین مالی زنجیره‌ای رسیدیم که پاسخی برای اکثر این چالش‌ها خواهد بود و معتقدم تامین مالی زنجیره تولید به معنای واقعی موجب مانع‌زدایی در تولید خواهد شد.

او در ادامه توضیح داد: در نظام تامین مالی زنجیره‌ای، یک بنگاه به تنهایی با یک بانک طرف نیست، بلکه کل زنجیره شامل بنگاه تولیدی، فراهم‌کننده نهاده و سایر تامین‌کنندگان زنجیره تامین همگی باهم با بانک طرف هستند و یک رابطه تبادل اطلاعاتی و رابطه مالی چندجانبه بین اینها برقرار می‌شود و این اولین ویژگی این طرح است. دوم اینکه در فرآیندهای تامین مالی زنجیره‌ای، گردش مالی کل زنجیره باهم و همزمان مدیریت می‌شود. ضمن اینکه فرآیندها مبتنی بر فناوری‌های نوین با ابزارهای متنوع‌تر صورت خواهد پذیرفت. ازجمله این فناوری‌ها، زیرساخت‌های فاکتور الکترونیک و تسویه‌های اعتباری و همچنین پلت‌فرم‌هایی خواهد بود که بانک‌ها تهیه می‌کنند. همچنین ما ابزار برات الکترونیک را معرفی کردیم و ابزار گام را داریم که در حال اصلاح و ارائه نسخه جدید آن هستیم و در آینده ابزارهای مالی و تجاری جدیدی را هم ارائه خواهیم کرد. همچنین مد نظر است که سهم تامین مالی مبتنی بر ابزارهای تعهدی و اقلام زیر خط بانک‌ها افزایش پیدا کند. انتظار ما این است که با این روش، تامین مالی زنجیره‌ها تسریع و بهبود یابد و زمان مورد نیاز برای تامین مالی سرمایه در گردش کاهش پیدا کند و همزمان شفافیت و نظارت‌پذیری جریان مالی اقتصاد افزایش یابد. از سوی دیگر در این شیوه انحراف منابع کاهش پیدا می‌کند و مطالبات غیرجاری بانک‌ها کم می‌شود و در نهایت هزینه تمام‌شده محصول کاهش پیدا می‌کند که منافع همه این موارد به اقتصاد کشور، خانوار و مصرف‌کننده نهایی می‌رسد. آذرمند در ادامه درباره اجرای این طرح در اکوسیستم‌های خارج از ایران گفت: در دنیا شیوه پرداخت تسهیلات مستقیم به یک بنگاه و تامین مالی سرمایه در گردش بنگاه‌ها به اتکای تسهیلات دریافتی در حال کم شدن است. وقتی بانک‌های بزرگ را بررسی کنیم، می‌بینیم که در سرفصل خدمات آنها، تامین مالی زنجیره‌ای جایگاه ویژه‌ای دارند. در آنجا شرکت‌های بزرگ با بانک‌ها طرف قرارداد هستند و برای آنها خدمات اختصاصی تامین مالی زنجیره‌ای فراهم شده است. یعنی پلت‌فرم‌های اختصاصی برای آن شرکت‌ها تدارک دیده شده است. او در ادامه گفت: نکته‌ای را که باید به‌صراحت اعلام کنم اینکه نقش بانک مرکزی در شیوه تامین مالی زنجیره‌ای، صرفا سیاستگذاری، تنظیم‌گری و ایجاد زیرساخت‌های حاکمیتی است و خدمات تامین مالی زنجیره‌ای را صرفا بانک‌ها ارائه خواهند کرد. این بانک‌ها هستند که با ورود به این طرح مدل‌سازی خواهند کرد، پیشنهادها و درخواست‌های مشتریان را شناسایی و فرآیندهای مدیریت ریسک را اجرا و پلت‌فرم‌های موردنیاز را ایجاد می‌کنند و مدیریت مالی این زنجیره‌ها را با استفاده از ابزارهایی که در اختیار دارند در چارچوب سیاست‌های بانک مرکزی پیش خواهند برد. در این میان بانک تجارت ازجمله بانک‌هایی بود که از ابتدا از آن دعوت کرده و زیرساخت‌های این بانک را باهم مرور کردیم. مدل‌هایی را که برای تامین مالی زنجیره‌ای داشتند، بررسی کردیم و سپس یک کارگروه مشترک را با بانک تجارت تشکیل دادیم که امیدوارم با توجه به امضای تفاهم‌نامه اخیر، برنامه‌های این کارگروه با سرعت و جدیت بیشتری ادامه داشته باشد. بنابراین دوستان ما در بانک تجارت کاملا با این ادبیات آشنا هستند.  او در ادامه گفت: طبیعتا نوع کار از جنس کارهایی نیست که بتوان روی کمیت‌ها هدف‌گذاری کرد؛ چراکه درواقع نوعی تغییر رویکرد به‌شمار می‌رود؛ ولی خودمان در کارگروه‌های مشترکی که با دستگاه‌ها داریم یک هدف داخلی برای خودمان گذاشته‌ایم و آن اینکه تا پایان دولت سیزدهم سهم تامین مالی زنجیره‌ای را از کل سرمایه در گردش کشور به حداقل ۵۰درصد برسانیم که البته مستلزم همکاری همه دستگاه‌ها و فراهم شدن همه زیرساخت‌های لازم است.

 

اخبار مرتبط