چالش‌های بهره‌وری شرکت‌های دولتی
بهره‌وری مقوله مغفول‌مانده در تمام بخش‌های کشور است؛ اما اثرات این حلقه مفقود در شرکت‌های دولتی بیش از سایر بخش‌ها نمود پیدا کرده است؛ چراکه به‌دلیل بالا بودن منابع انسانی و اعتبارات بالای این شرکت‌ها نتایح نابهره‌ور بودن آن در خروجی‌ها و اعداد و ارقام بسیار چشم‌گیر است.
سید حمیدکلانتری، مدیرعامل انجمن بهره‌وری ایران گفت: شرکت‌های دولتی با داشتن بیش از ۲۲۰۰ هزار میلیارد تومان بودجه اعتبار می‌توانند نقش مهمی در گردش اقتصادی کشور ایفا کنند؛ اما طبق گزارش‌های موجود درحال حاضرحدود ۲۵درصد این شرکت‌ها زیان‌ده هستند و مابقی نیز یا سود سربه سر دارند و به جز تعداد محدودی نوعا سودآوری پایینی دارند. چنانچه این شرکت‌ها تنها ۱۰درصد بهره‌وری خود را افزایش دهند، ۲۲۰هزار میلیارد تومان گردش مالی و چرخشی عظیم در اقتصاد کشور شکل می‌گیرد.
پرداخت پاداش مدیران منوط به بهره‌وری
حمیدرضا صادقی، مدیر مطالعات و تحلیل بهره‌وری سازمان ملی بهره‌وری گفت: از سال گذشته سازمان ملی بهره‌وری موضوع پرداخت پاداش مدیران شرکت‌های دولتی منوط به سنجش بهره‌وری شده که این قانون در بودجه ۱۴۰۰ آمده و در قانون ۱۴۰۱ نیز تکرار شده است که طی آن برای نخستین بار ارزیابی بهره‌وری شرکت‌های دولتی از سال ۹۶ الی۹۹ ارائه خواهد شد. در تمام کشورهای دنیا شرکت‌های دولتی نقش و سهم بسزایی در اقتصاد آن کشور دارند و درآمدشان نیز روند افزایشی را نشان می‌دهد. تجربه این شرکت‌ها در دنیا نشان می‌دهد اتفاقاتی که پس از واگذاری مالکیت رخ می‌دهد باعث افزایش بهره‌وری آنها می‌شود و چارچوب حاکمیت شرکتی بهترین بستر برای ارتقای کارآیی و اثربخشی شرکت‌های دولتی است بدون اینکه دخالتی در حوزه مدیریتی داشته باشند.
رها فرهادی، عضوهیات علمی مرکز تحقیقات توسعه مدیریت گفت: طبق مطالعات و تحقیقات بین‌المللی نبود واحد R&D به‌عنوان حلقه مفقوده شرکت‌های دولتی و حتی بخش خصوصی در ایران بود؛ درحالی‌که در کشورهای خارجی واحد آر اند دی بسیار مورد توجه است.
بی‌توجهی به شاخص‌های مالی واستانداردهای صنعتی، داشتن مسوولیت واختیارات کمترمدیران شرکت‌های دولتی درنتیجه پاسخگویی کمتر نسبت به مدیران بخش خصوصی، ضعف مدیریت و راهبری، عدم استفاده از سبک‌های نوین مدیریتی، عدم استفاده از تکنیک سسیتم‌های اطلاعاتی مدیریت و بهای تمام‌شده، عدم برخورد قاطع با سوء مدیریت‌های مالی و اجرایی و همچنین وجود تعداد بالای منابع انسانی غیرمتخصص از جمله موانع بهره‌وری این شرکت‌ها در ایران است.
عوامل فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و مدیریتی از مهم‌ترین عوامل موثر در رشد سریع بهره‌وری در این شرکت‌هاست و برهمین اساس باید فرهنگ کار درست یا درست کار کردن باید از همان سنین پایین و از نظام آموزشی شکل بگیرد. برای بهبود بهره‌وری شرکت‌های دولتی و رسیدن به طراح مطلوب باید این شرکت‌ها از دولتی بودن خارج شودند که این مدل مدیریت پیمان یا استفاده از مدیران حرفه‌ای اجرا شده در فرانسه یک نمونه موفق ازاین اقدام است، تناسب‌سازی و استفاده از حسابرسان بین‌المللی و مدل موفق اجرا شده در چین و همپچنین استاندارد‌سازی می‌تواند به عنوان سه گام اساسی دربهبود بهره‌وری برای شرکت‌های دولتی باشد.
علی کرمانشاه، عضو هیات علمی دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه صنعتی شریف گفت: وضعیت شاخص‌های بهره‌وری در ایران از شرایط مناسب و امید بخشی برخوردار نیست، زمانی که مدل‌های کسب‌وکار برای مدت طولانی با افت و سراشیبی مواجه می‌شود، باید ازطرحی نو استفاده و تغییرات اساسی برای ادامه حیات آن کسب‌وکار ایجاد شود، درخصوص بهره‌وری نیز به‌رغم اقدامات خوبی که طی سال‌های گذشته در این حوزه در کشور صورت گرفته اما زمان آن رسیده که طرحی نو و روش جدیدی برای توسعه بهره‌وری شکل بگیرد.
اقرار به شکست بهره‌وری پس از گذشت ۴۰ سال
پس از گذشت ۴۰ سال باید به‌عنوان یک شکست به معضل بهره‌وری کشور نگاه کنیم. امروز مباحث اقتصاد دیجیتال، اقتصاد پلت‌فرمی یا اقتصاد هوشمند رواج و گسترش‌یافته در ایران گفتمان اقتصاد هوشمند برهمین اساس مطرح و کارهای هوشمندانه به‌عنوان کارهای بهره‌ورانه مورد تاکید قرار گرفته است. اقتصاد پلت‌فرمی عمدتا متکی بر تکنولوژی‌های دیجیتال از جمله بلاک‌چین، هوش مصنوعی و روباتیک بوده و پایه و اساس کسب‌وکارهای مبتنی بر دیجیتال را تشکیل می‌دهند. در حال حاضر عنوان می‌شود که ۲۵درصد از اقتصاد دنیا وارد اقتصاد دیجیتال شده و در کنار کشورهای پیشرفته اکثر کشورهای در حال توسعه نیز به این موضوع به‌صورت جدی وارد شده‌اند و از بین ۱۰ شرکت برتر جهان اقتصاد ۸ شرکت پلت‌فرمی هستند و به لحاظ شاخص‌های درآمدی و ارزش بازاری و بهره‌وری و تعداد نیروی انسانی با شرکت‌هایی که حتی سابقه یک صد ساله دارند، قابل مقایسه نیستند در اقتصاد دیجیتال باید تفکر پلت‌فرمی داشت؛ چراکه محدودیت وجود ندارد و می‌توان به ایجاد میلیون‌ها کسب‌وکار فکرد کرد.
فرهنگ غلط و اقتصاد رانتی علت‌العلل ریشه نابهره‌وری
ابوالفضل کیانی بختیاری، نایب رئیس هیات مدیره و مدیرعامل سازمان مدیریت صنعتی گفت: علل ریشه‌ای نابهره‌وری در سازمان‌ها و شرکت‌های دولتی از موضوع فرهنگ غلط بهره‌وری از جمله تضعیف فرهنگ کار در این سازمان‌ها و شرکت‌ها، ترویج فرهنگ کسب ثروت سریع و اقتصاد رانتی و دولت رانتی نشأت می‌گیرد و بهره‌وری یک مقوله هزینه‌بر محسوب می‌شود. بنابراین مقرون به صرفه نیست درچنین اقتصادی بهره‌وری اتفاق بیفتد. رهایی از اقتصاد رانتی، تلاش برای استقرار پلت‌فرم‌ها و نظام‌های پایش هوشمند بهره‌وری، جمع‌سپاری بهره‌وری در کشور، ثبات اقتصادی، ثبات مدیریتی، متناسب‌سازی قوانین برای چابک‌سازی، متناسب‌سازی حقوق کارکنان، بهبود فرهنگ کار و متناسب‌سازی قوانین برای حضور زنان در محیط‌های کاری از جمله اقداماتی است که می‌توان برای افزایش بهره‌وری در سازمان‌های دولتی از آن استفاده کرد.
