در بازار ایران، تتر معمولا با قیمتی بالاتر از دلار معامله می‌شود و اختلاف جزئی بین این دو نرخ چیز تازه‌‌ای نیست. با این حال، روز شنبه در حالی که دلار کاغذی در صرافی‌‌های سراسر کشور با قیمتی حدود ۲۷ هزار و ۵۰۰ تومان معامله می‌شد، قیمت تتر در بازار ریالی صرافی‌‌های داخلی ارز دیجیتال از ۳۲ هزار تومان عبور کرد و حتی در برخی از صرافی‌‌ها به نزدیکی ۳۳ هزار تومان رسید؛ یعنی بیش از ۵ هزار تومان اختلاف بین قیمت تتر و دلار.

در بازارهای خارج از ایران هم معمولا تتر با قیمتی بالاتر از دلار معامله می‌شود. برای مثال، اگر نگاهی به بازار «تتر/  دلار» در بخش آمریکایی صرافی بایننس بیندازیم، می‌‌بینیم که تتر در اکثر روزهای سال با قیمتی بیشتر از یک دلار خریدوفروش شده است. با وجود این شباهت، یک تفاوت کلیدی میان بازارهای داخلی و خارجی وجود دارد.

اگر نوسانات لحظه‌‌ای و ناگهانی قیمت را که کمتر از چند دقیقه دوام داشته‌‌اند کنار بگذاریم، در طول دو سال گذشته قیمت دلاری تتر در صرافی بایننس هرگز بیشتر از ۰۰۸۲/ ۱ دلار نبوده است؛ یعنی در بالاترین سطح، تتر اندکی گران‌‌تر از دلار معامله شده است. این در حالی است که کمی اختلاف در قیمت ریالی تتر و دلار در بازارهای داخلی کاملا طبیعی جلوه می‌‌کند.

روز شنبه اما، پس از آنکه قیمت بیت‌کوین و ارزهای دیجیتال به‌‌شدت سقوط کرد، این اختلاف قیمت به بیش از ۱۵ درصد رسید که از حد معمول بیشتر است. با توجه به تفاوت‌‌هایی که بازار ایران با سایر کشورها دارد و محدودیت‌‌هایی که صرافی‌‌های داخلی با آن مواجه هستند، لازم است مساله اختلاف قیمت ریالی تتر و دلار را با نگاهی ویژه به بازار ارز دیجیتال ایران بررسی کنیم.

معامله‌‌گران ایرانی ارز دیجیتال اغلب با دو پرسش کلیدی مواجه هستند: اول اینکه چرا اختلاف بین ارزش ریالی تتر و دلار بیشتر از حد معمول در بازار‌‌های خارجی است و چه دلیلی دارد که اغلب قیمت ریالی تتر از دلار بالاتر است. پرسش دوم هم این است که چرا هنگام نوسانات شدید قیمت بیت‌کوین و ارزهای دیجیتال، ارزش ریالی تتر افزایش پیدا می‌‌کند.

  چرا تتر معمولا از دلار گران‌‌تر است؟

یک کارشناس بازار رمزارزها در پاسخ به این سوال که چرا اغلب قیمت ریالی تتر از دلار بیشتر است، به جذابیت بیشتر تتر در میان‌‌ معامله‌‌گران اشاره و اظهار کرد که همین جذابیت باعث شده است تتر نسبت به دلار کاغذی کمی گران‌‌تر عرضه شود تا هزینه‌های تامین تتر هم شامل آن شود.

کاوه مشتاق گفت: سه علت اصلی دارد؛ اول اینکه پول دیجیتالی خیلی سریع‌‌تر است و تاثیرات و اتفاقات بازار هم در آنها سریع‌‌تر اتفاق می‌‌افتد. دوم اینکه تتر برای عده زیادی جذاب‌‌تر از دلار است، چراکه به‌‌راحتی می‌توانند با استفاده از آن خریدوفروش کنند و پول را انتقال دهند. سوم اینکه در کشور ما ارزهای دیجیتال جرم‌‌انگاری نشده‌‌اند. برای مثال، در کشور ما اگر کسی دلار کاغذی بیش از مقداری داشته باشد، ممکن است جرم باشد؛ اما درباره تتر این‌‌ طور نیست.

  چرا هنگام نوسانات شدید قیمت ارزهای دیجیتال، تتر گران‌‌تر می‌شود؟

مشتاق در رابطه با دلایل افزایش قیمت تتر هنگام نوسانات شدید ارزهای دیجیتال، گفت: در بازار ارزهای دیجیتال یک جریان دوشاخه‌‌ای وجود دارد. هنگامی که قیمت بیت‌کوین کاهش می‌‌یابد، عده‌‌ای دچار ترس می‌شوند و اقدام به فروش می‌‌کنند. این دست از معامله‌‌گران در ازای بیت‌کوین‌‌هایی که فروخته‌‌اند، تتر دریافت می‌‌کنند و در نتیجه میزان تقاضا برای دریافت تتر بیشتر می‌شود و قاعدتا قیمت هم افزایش پیدا می‌‌کند. از طرف دیگر، عده‌‌ای که پیش از سقوط بازار تتر در اختیار داشتند، واحدهای خود را وارد بازار می‌‌کنند و با آنها بیت‌کوین می‌‌خرند. این اتفاق در مقابل باعث کاهش قیمت می‌شود و اکنون باید دید که تاثیر کدام یک از این دو شاخه بیشتر است.  او افزود: اگر فرض معامله‌‌گران بر این باشد که قیمت ارزهای دیجیتال کاهش یافته است و در ادامه‌‌ هم این روند نزولی ادامه پیدا می‌‌کند، فروشنده‌ها بیشتر می‌شوند و کسانی که از قبل تتر در اختیار داشتند می‌‌ترسند و سرمایه خود را وارد بازار نمی‌‌کنند و در نتیجه عرضه تتر کاهش می‌‌یابد. این اتفاق باعث می‌شود کنترل بازار در اختیار جریانی قرار بگیرد که باعث افزایش قیمت تتر می‌شود. اما اگر پس از سقوط فرض بر این باشد که قیمت دیگر از این پایین‌‌تر نمی‌‌رود، تتر وارد می‌شود و جبران می‌‌کند. بنابراین قیمت تتر کاهش می‌‌یابد و بازار متعادل می‌شود.

مشتاق در ادامه اعلام کرد: از طرف دیگر، زمانی که قیمت بیت‌کوین و ارزهای دیجیتال بالا می‌‌رود، باز این جریان دوشاخه وجود دارد و تصور معامله‌‌گران از ادامه روند بازار پس از صعود، می‌تواند بر قیمت تتر تاثیر بگذارد.  وی افزود: در ایران رابطه مستقیمی میان تتر و دلار وجود ندارد و نهادی در ازای دریافت تتر، دلار کاغذی در اختیار معامله‌‌گران قرار نمی‌دهد. او معتقد است که به همین خاطر بازارهای دلار و تتر جدا از یکدیگر هستند و باید جداگانه آنها را بررسی کرد.

مشتاق گفت: بیشتر تترهایی که به‌‌صورت عمده وارد ایران می‌شود از طریق چین است؛ یعنی بیت‌کوین‌‌هایی که در ایران استخراج شده است وارد بازار چین شده و در ازای آن تتر دریافت می‌‌کنند. با افت قیمت بیت‌کوین عرضه تتر به ایران کاهش می‌‌یابد و این باعث می‌شود قیمت تا حدودی بیشتر شود. از طرف دیگر، با جهش قیمت بیت‌کوین عرضه تتر تقریبا ثابت می‌‌ماند، چراکه در این صورت دیگر تمام بیت‌کوین‌‌های استخراج‌‌شده در ازای دریافت تتر، فروخته نمی‌شوند. به همین خاطر آن طرفی که در جهت افزایش قیمت تتر فعالیت می‌‌کند، کنترل بیشتری بر بازار دارد.

مشتاق معتقد است که کشف قیمت تتر در بازارهای ریالی و صرافی‌‌های داخلی ارز دیجیتال اتفاق نمی‌‌افتد و معاملاتی که خارج از بازار صرافی‌‌ها و بین نهنگ‌‌های تتر انجام می‌شود، عامل اصلی تعیین‌‌کننده قیمت این استیبل کوین است. او در پایان گفت: به نظر من این‌گونه نیست که تصور کنید صرافی‌‌ها برای بالابردن قیمت تتر تصمیم‌گیری می‌‌کنند. البته خود صرافی‌‌ها هم به عنوان نهنگ‌‌های بازار در نوسانات قیمت تتر نقش دارند، ولی نقش آنها به‌‌صورت غیرمستقیم است و این‌‌‌‌طور نیست که مستقیما در بازار تاثیر بگذارند و قیمت را بالا ببرند.