۳ تهدید در پلت‌فرم‌های وام‌دهی غیر متمرکز
به گزارش ارز دیجیتال، همه ما وقتی اسم دیفای و بازار ارزهای دیجیتال را می‌شنویم، یاد سودهای چند ده درصدی و فرصت‌های بی‌شمار کسب درآمد آنچنانی می‌افتیم. با این‌حال نباید فراموش کنیم که در دنیای سرمایه‌گذاری، هر چیزی که سود بالایی داشته باشد، خطرات خاص خود را هم دارد؛ پلت‌فرم‌های وام‌دهی دیفای هم از این قاعده مستثنی نیستند. همان‌طور که می‌دانید، دیفای (DeFi) مخفف عبارت «Decentralized Finance» به معنای امور مالی غیرمتمرکز است. امور مالی غیرمتمرکز در حقیقت اکوسیستمی از اپلیکیشن‌های مبتنی بر بلاک‌چین است که خدمات مالی شبیه به بانک‌های سنتی، کارگزاران بیمه و واسطه‌های مالی دیگر ارائه می‌کند.
تفاوت خدمات مالی سنتی با اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز در این است که این اپلیکیشن‌ها یا همان dappها، به‌صورت مستقل و بدون واسطه کار می‌کنند؛ چراکه عملکرد هر کدام از این اپلیکیشن‌ها، به‌جای اشخاص، مبتنی بر یک یا چند قرارداد هوشمند است. همچنین می‌دانید که قرارداد هوشمند یک برنامه کامپیوتری خاص است که در صورت تحقق شرایط از پیش تعیین‌شده، عملیات خاصی را به‌صورت خودکار اجرا می‌کند.
«وام‌دهی» یکی از خدمات مالی سنتی است که از طریق این اپلیکیشن‌های همتابه‌همتای غیرمتمرکز، در دنیای ارزهای دیجیتال هم ممکن شده است. ظهور امکان وام‌دهی و دریافت وام در دنیای غیرمتمرکز ارزهای دیجیتال، دستاورد بزرگی بود که محبوبیت زیادی به این ارزها بخشید و باعث ورود حجم بالایی از سرمایه به پلت‌فرم‌های دیفای شد؛ اما همان‌طور که در قسمت‌های قبل اشاره کردیم، این دستاورد امور مالی غیرمتمرکز هم مانند هر پدیده جدید و نوظهور دیگری، خالی از ریسک نیست و خطرات احتمالی خاص خودش را دارد. در ادامه و به‌کمک مقاله‌ای از وب‌سایت کوین دسک، سه نمونه از این خطرات را بررسی می‌کنیم و راهکارهای جلوگیری از آنها را معرفی خواهیم کرد.
پلت‌فرم‌های وام‌دهی دیفای در حقیقت نسخه غیرمتمرکز همان بانک‌های سنتی هستند که برای دریافت وام ارزهای فیات به آنها مراجعه می‌کنیم. البته این دو، تفاوت‌های اساسی و مهمی هم با یکدیگر دارند؛ اما مفهوم و ماهیت آنها یکسان است. سرمایه‌گذاران ارزهای دیجیتال درست مثل وقتی که برای دریافت سود به حساب‌های پس‌انداز خود پول واریز می‌کنند، حالا می‌توانند وجوه خود را در پلت‌فرم‌های دیفای قفل کنند و از آنها برای تامین نقدینگی این پلت‌فرم‌ها و دریافت سودهای منظم استفاده کنند. نرخ سود برخی از این اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز، بسیار بیشتر از سودهایی است که نهادهای مالی سنتی پرداخت می‌کنند؛ پس برای دارندگان ارزهای دیجیتال یک منبع درآمد منفعل (Passive Income) و جذاب محسوب می‌شوند. اما فراموش نکنید که پیش از وام‌دهی یا وام‌گیری هر دارایی، باید حتما ریسک‌های مربوط به آن را در نظر داشته باشید و نسبت به آنها آگاهی پیدا کنید. در ادامه برخی از این ریسک‌ها را معرفی و بررسی خواهیم کرد.
ضرر ناپایدار (Impermanent Loss): وقتی دارایی‌های خود را به یک استخر نقدینگی واریز می‌کنید، یکی از ریسک‌هایی که ممکن است با آن مواجه شوید، ریسکی به نام «ضرر ناپایدار» است. ضرر ناپایدار زمانی رخ می‌دهد که قیمت دارایی‌های قفل‌شده در یک استخر نقدینگی پس از واریز تغییر می‌کند و یک «زیان تحقق‌نیافته» ایجاد می‌شود. به‌‌بیان دیگر، اگر تامین‌کننده نقدینگی یا همان سرمایه‌گذار، دارایی‌های خود را به‌صورت ارز دیجیتال نگه می‌داشت، این زیان متوجه او نمی‌شد.
حملات وام سریع (Flash Loan Attack): وام‌های سریع یا فلش لون (Flash Loan)، نوعی از وام‌دهی بدون وثیقه مختص فضای دیفای هستند. در مدل بانکداری سنتی متمرکز، دو نوع وام وجود دارد: وام بدون وثیقه (در این نوع وام به‌دلیل کم‌بودن مبلغ وام (مثلا وام‌های عادی)، نیازی به ارائه وثیقه نیست)؛ وام با وثیقه (این وام‌ها مبلغ بالاتری دارند و مستلزم ارائه وثیقه‌هایی مانند سند ملک، خودرو و سرمایه‌گذاری هستند. بانک‌ها در کل فرآیند وام‌دهی، از ابزارهایی مانند امتیاز اعتباری و گزارش حساب برای ارزیابی اعتبار مشتریان استفاده می‌کنند) .
وام‌های سریع نوعی از وام‌های بدون وثیقه هستند که از قراردادهای هوشمند برای کاهش ریسک‌های موجود در سیستم بانکداری سنتی متمرکز استفاده می‌کنند. وام سریع مفهوم ساده‌ای دارد: وام‌گیرنده می‌تواند بدون ارائه هیچ وثیقه‌ای، هزاران دلار ارز دیجیتال دریافت کند؛ اما نکته مهم این است که در این نوع وام، وجوه باید در همان تراکنشی که ارسال شده‌اند (معمولا طی چند ثانیه) بازپرداخت شوند.
راگ پول دیفای (Rug Pull): پیش از هرچیزی باید بگوییم که اصطلاح «راگ پول» (Rug Pull) به سرقت سرمایه‌های کاربران از سوی توسعه‌دهندگان پروژه‌ها و فرار آنها با این سرمایه‌ها گفته می‌شود؛ در واقع راگ پول همان «بالاکشیدن پول‌ها» است و در بسیاری از موارد گرداننده پروژه گرفتار نمی‌شود. در نبود انواع مقررات سنتی در عرصه دیفای، کاربران ناچارند با پلت‌فرم‌هایی که به آنها نقدینگی وارد می‌کنند یا از آنها توکن می‌خرند اعتماد کنند و متاسفانه این اعتماد گاهی به‌دلیل کلاهبرداری راگ پول خدشه‌دار می‌شود.
راگ پول نوعی کلاهبرداری یا به‌طور دقیق‌تر، «اگزیت اسکم» است که در آن، توسعه‌دهندگان دیفای توکن جدیدی می‌سازند، یک جفت ارز معاملاتی با ارزی مطرح مثل تتر ایجاد می‌کنند و یک استخر نقدینگی از این جفت ارز باز می‌کنند.
چگونه از این ۳ تهدید دور بمانیم؟
با وجود رشد سریع این نوع فعالیت‌های خرابکارانه، روش‌هایی برای بررسی وجود ریسک در یک شرکت پیش از انجام سرمایه‌گذاری وجود دارد که چند نمونه از آنها را مشاهده می‌کنید: «بررسی اعتبار تیم در پروژ‌ه‌های دیگر»، «مطالعه دقیق وایت‌پیپر پروژه»، «بررسی اینکه آیا کدنویسی پروژه از سوی کسانی غیر از اعضای تیم پروژه بررسی شده است یا خیر» و «حساس‌بودن به هشدارهای موجود (مانند وعده بازده‌های غیرواقعی یا هزینه‌های بیش از حد برای تبلیغات و بازاریابی)».
در نهایت، همان طراحی‌هایی که نیاز پروتکل‌های دیفای را به واسطه‌ها برطرف کرده و توانایی برپایی یک انقلاب در صنعت مالی را به آنها اعطا می‌کند، آنها را در برابر سرقت آسیب‌پذیر می‌کند.
قوانین نظارتی محدود در کنار ماهیت متن‌باز بلاک‌چین، به‌معنای وجود آسیب‌پذیری‌هایی در پروتکل‌های وام‌دهی است که مقادیر زیادی پول در اختیار دارند؛ اما مانند سایر بخش‌های صنعت بلاک‌چین، انتظار این است که ریسک‌های دیفای هم با گذر زمان به حداقل میزان خود برسند.
