دانایی‌ها و توانایی‌های مورد نیاز یک رئیس کل
هر کشوری نیازمند یک سیستم مالی با ثبات است؛ چراکه ثبات اقتصاد کلان و زندگی مردم به آن وابستگی تمام دارد. به همین دلیل است که دولت‌ها در تعیین مسوول مدیریت نظام مالی کشور برای یک دوره زمانی معین حساسیت‌ها و اهمیت‌های خاصی را در نظر می‌گیرند. نام آن فرد «رئیس کل بانک مرکزی» است؛ هرچند در برخی کشورها او را «تنظیم‌گر ارشد»، «رهبر بانک مرکزی» و از این قبیل او را می‌نامند.
بنابراین رئیس کل بانک مرکزی مسوولیت سنگین ثبات مالی در سیستم مالی کشور را به عهده دارد و مسوول ثبات اقتصادی کشور است. او همچنین مسوول آن است که دولت و ملت را مطمئن سازد که نهادهای مالی (مثل بانک‌ها) در بخش مالی وجوه مورد نیاز بخش واقعی اقتصاد (تولید و اشتغال) را تامین می‌کنند و از این طریق رشد اقتصادی پایداری برای کشور تامین می‌کنند.
برای تحقق چنین اهداف تعیین‌کننده‌ای باید توقع و انتظار داشت که رئیس کل از دانایی‌ها و توانایی‌های لازم برخوردار باشد و از مهارت و تجربه و تعامل با دیگران برای مدیریت و انجام وظایف خود بهره‌مند باشد. این توانمندی‌ها به‌ویژه در زمان‌های سخت که مداخله بانک مرکزی برجسته می‌شود بیشتر خود را نشان می‌دهند.
قبل از آنکه به اهمیت توانایی های سکان‌دار بانک مرکزی اشاره شود، لازم است به‌طور خلاصه به اهمیت جایگاه او یعنی بانک مرکزی آن هم در یک کشور در حال توسعه که در تب بیکاری و تورم در تب‌وتاب است، اشاره کنیم.
بانک مرکزی نهادی تعیین‌کننده و سرنوشت‌ساز است؛ چراکه به تسهیل عملکرد مهم‌ترین ارکان سیستم مالی کشور یعنی بانک‌ها می‌پردازد و تصمیمات پولی کشور را تنظیم‌گری می‌کند. با اعمال سیاست پولی بانک مرکزی با مدیریت و کنترل عرضه پول و تنظیم‌گری نرخ‌های بهره و سود را به عهده دارد. بانک مرکزی بانک بانک‌ها است و «آخرین مرجع وام‌دهی» است. برای یک کشور در حال توسعه بانک مرکزی رکن مهمی برای شتاب بخشیدن به رشد اقتصادی یعنی به تولید و اشتغال به حساب می‌آید.
کنترل پول: بانک مرکزی به‌عنوان تولید کننده و توزیع کننده «پول» با تنظیم عرضه پول سطح عمومی قیمت‌ها یا تورم را در سطح پایین و با کمترین درجه از نوسانات نگه می‌دارد. بنابراین بانک‌های مرکزی نقشی مهم در برقراری و حفظ تعامل و تعادل بین عرضه و تقاضای پول ایفا می‌کنند و علاوه بر سمت عرضه در سمت تقاضا هم به کمک سیاست‌های پولی مناسب به بهترین موارد مصارف پول سمت و سو می‌دهد.
نرخ بهره: یکی از مهم‌ترین عوامل تعیین‌کننده تقاضا برای سرمایه‌گذاری در اقتصاد‌ها نرخ‌های بهره یا سود هستند. بانک‌های مرکزی با تنظیم‌گری عرضه حجم پول در جریان و تغییرات نرخ‌های بهره بر انگیزه سرمایه‌گذاری‌ها اثرگذاری معنی‌داری دارند.
تراز پرداخت‌ها: بانک مرکزی با کنترل و مدیریت ذخایر خارجی کشور به حل و فصل مشکلات تراز پرداخت‌ها می‌پردازد. وقتی واردات بر صادرات فزونی می‌گیرد؛ یعنی درآمد ارزی در مقابل مخارج ارزی کم می‌آورد، بانک مرکزی باید با درایت تمام به کم و کیف ارز کشور بها دهد.
رشد اقتصادی: بانک مرکزی با سامان‌دهی بانک‌ها در سطح شهر و روستا نظام مالی کشور را در ارتقای رشدی پایدار کمک می‌کند. این یکی از ابعاد مهم نقش «شمول مالی» یا «فراگیری مالی» در رشد اقتصادی کشور است. یعنی دسترسی افراد و آحاد مردم شهر و روستا و کسب‌وکارها به خدمات و محصولات صنعت بانکداری برای رفع نیازهایشان مانند معاملات، پرداخت‌ها سپرده‌گذاری‌ها، تسهیلات و بیمه به روشی مسوولانه، پایدار و مساوات‌گرا.
توانایی‌ها و دانایی‌های رئیس کل بانک‌های مرکزی طیف وسیعی را در جهان امروز و کشورهای مختلف تشکیل می‌دهند که می‌توان گفت از توانایی خواندن و نوشتن به زبان پشتو و مسوولیت پنهان‌سازی پول رهبران گروه شروع می‌شود و تا نامزد جایزه نوبل اقتصاد بودن و حداقل ۱۰ سال تجربه کاری در حوزه بانکداری مرکزی و مالی و فارغ التحصیل بودن با درجه اجتهاد اقتصاد (دکترا) از یک دانشگاه معتبر! لذا اجازه دهید به ویژگی‌های رئیس کل بانک مرکزی در دو کشور در حال توسعه (جامائیکا و کنیا) بسنده کنیم.
قوانین و دستورالعمل‌های مربوط به گزینش رئیس کل بانک مرکزی در این دو کشور، ابتدا به قدرت پاسخگویی‌های اساسی و فعالیت‌های کلیدی رئیس کل بانک مرکزی اشاره کرده‌اند و مسوولیت او را در برقراری و حفظ تثبیت قیمت‌ها و ثبات نظام مالی کشور گوشزد کرده و مسوولیت او را در تقویت استقلال و شفافیت بانک اجرای اصلاحات مورد نیاز آن برجسته کرده و به مسوولیت خطیر او در نظم و نسق بازار پول و بازار سرمایه پرداخته است.
درباره نامزد بانک مرکزی در کنیا پس از شرح کلی از صلاحیت‌ها در بخش ویژگی‌ها و خصوصیات شخصی (Personal Attributes) آمده:
الف) صاحب تفکری استراتژیک، نتیجه‌گرا و خلاق باشد تا قادر باشد تصمیمات به موقع و دقیق و عالمانه بگیرد.
ب) دارای توانایی‌ها و دانایی‌های قابل اثبات و نشان‌دادنی در مدیریت و رهبری باشد.
پ) توانایی اظهارنظر تخصصی و مستدل و قدرت جمع‌بندی درست در تمییز و داوری نظرات دیگران و اداره جلسات.
ت) داشتن مهارت‌های لازم و در سطح عالی برای ارتباطات و روابط با افراد به‌ویژه در بهره‌مندی از تعامل و تبادل نظر با متخصصان مستقل اقتصادی و صاحب‌نظران پولی و بانکی.
ث) اتصال و پیوند خلاق بانک با سایر ارگان‌های داخلی و خارجی و داشتن مهارت‌های مذاکره.
درباره مسوولیت‌ها و وظایف اصلی رئیس کل بانک در آینده باید نوشت.
