جلسه کمیته بخشی آمارهای جمعیت با حضور نعمت‌الله میرفلاح نصیری، معاون طرح‌های آماری و آمارهای ثبتی مرکز آمار ایران، علی‌اکبر محزون، مدیرکل دفتر جمعیت، نیروی کار و سرشماری‌های مرکز آمار ایران و جمعی از مدیران و کارشناسان دستگاه‌های اجرایی از مرکز آمار، وزارت بهداشت، ثبت احوال، انجمن آمار و موسسه مطالعات جمعیتی و اساتید جمعیت‌شناسی به صورت مجازی روز چهارشنبه مورخ ششم مردادماه برگزار شد.

رئیس گروه آمارهای جمعیت دفتر جمعیت به اهمیت محاسبه میزان باروری کل کشور به‌ویژه در سال‌های اخیر تاکید کرد و توضیح داد که تا قبل از سال ١٣٩٥ این شاخص با استفاده از روش‌های غیرمستقیم و اغلب داده‌های سرشماری محاسبه می‌شد، اما از سال ١٣٩٥ به بعد با بهبود آمارهای ثبتی ولادت امکان محاسبه با روش مستقیم فراهم شده است. سال گذشته نیز محاسبات انجام‌شده با روش مستقیم برای سال‌های ٩٦ تا ٩٨ پس از تصویب کمیته آمار بخشی جمعیت اطلاع‌رسانی شد. در حال حاضر این شاخص با روش مستقیم و برای سال ١٣٩٩ محاسبه شده است.

فتحی با اشاره به توصیه‌های سازمان ملل در خصوص جمع‌آوری داده‌های باروری و مرگ و میر، روش‌های تولید این داده‌ها را شامل شیوه ثبتی، طرح‌های آماری و روش ترکیبی ذکر کرد و گفت: براساس توصیه‌های سازمان ملل هیچ‌کدام از این روش‌ها نسبت به دیگری برتری نداشته، بلکه تلفیق داده‌ها از منابع مختلف کیفیت آمارهای ملی را ارتقا می‌بخشد.

در ایران مقایسه داده‌های ولادت از دو منبع ثبتی داده، یعنی سازمان ثبت احوال کشور و وزارت بهداشت از بهبود پوشش هر دو منبع داده و به حداقل رسیدن تفاوت بین آنها حکایت دارد که این موضوع یک گام رو به جلو و مثبت در کشور تلقی می‌شود.

الهام فتحی تشریح کرد: مقایسه شاخص محاسبه‌شده میزان باروری کل کشور براساس سرشماری ١٣٩٥ (با روش غیرمستقیم فرزندان خود) و شاخص به دست آمده از تلفیق منابع ثبتی (با روش مستقیم) نتایج یکسانی را نشان داد.

در مجموع نتایج محاسبات شیب ملایم کاهش میزان باروری کل ایران از سال ١٣٩٥ تا ١٣٩٩ را تایید کرد. اطلاعات ثبت احوال نشان داد که میزان باروری کل ایران (برای جمعیت ایرانی) و پیش‌بینی‌های جمعیتی مرکز آمار ایران در سال‌های ١٣٩٦، ١٣٩٧، ١٣٩٨ و ١٣٩٩ به‌ترتیب برابر با ۰۹/ ۲، ۹۵/ ۱، ۷۴/ ۱ و ۶۵/ ۱ فرزند است.

میزان باروری کل ایران (برای جمعیت ایرانی و غیرایرانی) با استفاده از داده‌های ثبت احوال (ثبت موالید تا وقوع یک‌سال) و وزارت بهداشت (ثبت موالید اتباع خارجی) و پیش‌بینی‌های جمعیتی مرکز آمار ایران در سال‌های ١٣٩٦، ١٣٩٧، ١٣٩٨ و ١٣٩٩ به‌ترتیب برابر ۰۷/ ۲، ۹۷/ ۱، ۷۷/ ۱ و ۷۱/ ۱ فرزند است. وی افزود: در سال‌های اخیر اوج سن فرزندآوری در سنین

٢٩-٢٥ ساله متمرکز بوده است و الگوی سنی باروری نشان‌دهنده کاهش میزان باروری در گروه‌های سنی ٢٤-٢٠، ٢٩-٢٥ و٣٤-٣٠ ساله است.

رئیس گروه آمارهای جمعیت دفتر جمعیت تصریح کرد: تمام استان‌های کشور کاهش میزان باروری کل را در سال‌های اخیر تجربه کرده‌اند، به‌طوری که کاهش میزان باروری در اقصی‌نقاط ایران به مساله‌ای فراگیر تبدیل شده است. فتحی در ادامه گفت: ٩ استان، باروری پایین (کمتر از ۵/ ۱) و بسیار پایین (کمتر از ۳/ ۱) را در سال ١٣٩٩ تجربه کرده‌اند و ١٥ استان هم باروری کمتر از سطح جانشینی یعنی ۰۹/ ۲ تا ۵/ ۱ فرزند داشته‌اند.

در ادامه کارشناس وزارت بهداشت، گزارشی در خصوص سامانه آنلاین ثبت موالید و تولد نوزادان در کشور و نحوه جمع‌آوری اطلاعات مربوط به مادران، محاسبه میزان باروری کل و همچنین روند پیشرفت سرشماری ثبتی مبنای ١٤٠٤ ارائه کرد.

حبیب‌اللهی با بیان اینکه تا سال ١٣٩١ در کشور اعداد و ارقام دقیقی در خصوص سلامت مادران و نوزادان در کشور موجود نبود، گفت: با توجه به اینکه بیش از ٩٧ درصد زایمان‌ها در بیمارستان‌ها رخ می‌دهد، از سال ١٣٩٢ اطلاعات مربوط به مادران و نوزادان شامل شهری و روستایی بودن، ملیت، شماره ملی مادر، محل سکونت، سطح سواد مادر، میزان تحصیلات مادر، نوع بیمه و سایر اطلاعات مربوطه و داده‌های مرتبط با نوزادان به صورت آنلاین ثبت می‌شود.

سپس منابع داده‌ای مختلف برای محاسبات مورد بحث و بررسی اعضای کمیته قرار گرفت و پس از تبادل نظر اعضای کمیته پیرامون منابع داده و روش‌های محاسبه میزان باروری کل ایران، نتایج گزارش باروری کل ایران از سال ٩٥ تا ٩٩ مورد تایید اعضا قرار گرفت و میزان باروری محاسبه‌شده برای سال ١٣٩٩ در استان‌های کشور با اجماع اکثریت اعضا به تصویب نهایی رسید.

در ادامه این نشست مدیرکل دفتر جمعیت، نیروی کار و سرشماری مرکز آمار در خصوص روند پیشرفت سرشماری ثبتی مبنا گزارشی ارائه داد.

علی‌اکبر محزون فرآیند اخذ داده‌های اداری سرشماری ثبتی مبنا را شامل تعیین متغیرهای آماری مورد نیاز سرشماری، تعیین سازمان‌های متولی تولید‌کننده متغیرهای آماری، مشخص کردن سیستم‌های اطلاعاتی و متغیرهای اطلاعاتی موجود، تعیین دیتا، مدل دریافت و بارگذاری فایل در مرکز داده مرکز آمار و فعالیت‌های مرتبط نظیر پاکسازی و بازکدگذاری عنوان کرد.

مدیرکل دفتر جمعیت مرکز آمار گفت: تاکنون ثبت‌های اداری از دستگاه‌هایی مثل ثبت احوال، آموزش و پرورش، شرکت پست و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به‌طور کامل دریافت شده است.

محزون با اعلام انجام آزمایش سرشماری ثبتی مبنا در سال جاری به شیوه ترکیبی، هدف از اجرای این سرشماری را سنجش پوشش و کیفیت منابع ثبتی در تعیین جمعیت و مسکن در محدوده‌های جغرافیایی ارزیابی کرد که محدوده آزمایش آن در شهرستان‌های همدان، اهواز، بجنورد، کاشان و پیرانشهر است.