پروتکل مونترال چیست؟
تاریخچه روز جهانی ازون
تاریخ تشکیل ازون جهان به‌طور قابل‌توجهی به دهه۱۹۸۰ می‌رسد، زمانی‌که دانشمندان متوجه شدند که کاهش لایه ازون به دلیل برخی مواد شیمیایی ساخته‌شده توسط انسان مانند کلروفلوئوروکربن‌‌‌‌‌ها (CFC) و هالون‌‌‌‌‌ها وجود دارد. این درک وحشتناک منجر به نگرانی در مورد تاثیراتی شد که ممکن است از تخریب لایه ازون بر انسان و همچنین محیط‌زیست ایجاد شود. در پاسخ، پروتکل مونترال در ۱۶ سپتامبر ۱۹۸۷ با هدف حذف تولید ODS امضا شد. این پروتکل توسط همه کشورهای عضو تصویب شده‌است و در نتیجه آن را درمیان موفق‌‌‌‌‌ترین کنوانسیون‌‌‌‌‌های زیست‌محیطی در تاریخ قرار می‌دهد.
اهمیت لایه ازون
لایه ازون یک سپر نازک از گاز در استراتوسفر زمین است که بیشتر پرتوهای مضر فرابنفش (UV) خورشید را جذب می‌کند. با جلوگیری از رسیدن اشعه ماوراء‌بنفش بیش از حد به سطح که می‌تواند منجر به نرخ بالاتر سرطان پوست، آب مروارید چشم و آسیب اکوسیستم شود، نقش مهمی در محافظت از حیات روی زمین بازی می‌کند.
موضوع روز جهانی ازون ۲۰۲۴
موضوع روز جهانی ازون ۲۰۲۴، «ازون برای زندگی: ۳۵ سال‌همکاری جهانی» اهمیت بلندمدت حفاظت از لایه ازون برای بقای همه موجودات زنده را برجسته و تاکید می‌کند که حفاظت از ازون نه‌تنها در مورد رسیدگی به نگرانی‌های زیست‌محیطی فوری، بلکه در مورد اطمینان از رفاه نسل‌های آینده است.
پروتکل مونترال چیست؟
پروتکل مونترال یک معاهده بین‌المللی است که در مورد موادی که لایه ازون را تخریب می‌کنند در ۱۶سپتامبر۱۹۸۷ مورد‌توافق و تصویب قرارگرفت و به‌دنبال محافظت از لایه ازون با کنترل و حذف تولید و استفاده از مواد مخرب لایه ازون است. از زمانی‌که این معاهده در اول ژانویه ۱۹۸۹ لازم‌‌‌‌‌الاجرا شد، به یکی از موفق‌‌‌‌‌ترین معاهده‌‌‌‌‌های زیست‌محیطی در تاریخ تبدیل شد.
ویژگی‌های پروتکل مونترال
هدف: هدف اصلی پروتکل مونترال محافظت از لایه ازون است که سیاره را در‌برابر اشعه‌‌‌‌‌های خطرناک فرابنفش (UV) محافظت می‌کند. کلروفلوئوروکربن‌‌‌‌‌ها (CFC) ؛ هالون‌‌‌‌‌ها و سایر مواد تخریب‌‌‌‌‌کننده لایه ازون شناسایی شده‌اند که بر این سپر تاثیر منفی می‌گذارند.
حذف تدریجی ODS: برنامه کاری پروتکل یک برنامه گام به گام کاهش تدریجی و حذف تدریجی استفاده از ODSهای مختلف را توصیف می‌کند. این حذف تدریجی به‌گونه‌ای انجام می‌شود که با توجه به تفاوت در توانمندی‌ها و سرمایه‌های کشورهای توسعه‌‌‌‌‌یافته و درحال‌توسعه، بر دوره‌‌‌‌‌های مختلف تمرکز دارد.
پذیرفته‌شده در سطح جهانی: این پروتکل دستاورد قابل‌توجهی دارد زیرا توسط همه کشورهای عضو سازمان ملل‌متحد و اتحادیه اروپا به‌عنوان ۱۹۸ طرف تحریم شده‌است. این اولین مورد از این نوع در تاریخ سازمان‌ملل است که توسط همه کشورهای عضو تحریم شده‌است.
اصلاحات: پروتکل چندین‌بار در پرتو اکتشافات علمی جدید یا پیشرفت‌های فناوری اصلاح شده‌است. مهم‌تر از همه، اصلاحیه کیگالی در سال۲۰۱۶ مقرراتی را برای کاهش استفاده از هیدروفلوئوروکربن‌‌‌‌‌ها (HFCs) گنجانده، اگرچه آنها مواد تخریب‌‌‌‌‌کننده لایه ازون نیستند، اما گازهای گلخانه‌‌‌‌‌ای بسیار قوی هستند.
نظارت و گزارش Hurll :گزارش سالانه تولید و مصرف ODS برای کشورهای طرف پروتکل الزامی است. این اطلاعات در نظارت بر نتیجه و میزان اجرای همه اهداف معاهده مهم است.
صندوق چندجانبه: صندوق چندجانبه که در سال۱۹۹۱ ایجاد شد، با ارائه منابع مالی لازم برای تبدیل به مواد دوستدار ازون، به کشورهای درحال‌توسعه در اجرای تعهدات خود تحت‌پروتکل کمک می‌کند. همان‌طور که روز جهانی ازون ۲۰۲۴ را گرامی می‌‌‌‌‌داریم، مهم است که اهمیت مداوم حفاظت از لایه ازون را درک کنیم. با موفقیت توافق‌نامه‌های بین‌المللی مانند پروتکل مونترال، اقدامات جمعی جهانی محیطی سالم‌‌‌‌‌تر را تضمین و از حیات روی زمین در‌برابر تشعشعات مضر UV برای نسل‌های آینده محافظت می‌کند.
