بروز اختلافنظر بر سر موضوع چشمانداز صنعت جهانی نفت، حکایت از پیچیدگی پیشبینی مسیر آینده انرژی جهان دارد
دیدگاه متفاوت نفتی بریتیشپترولیوم و اوپک
مروری بر سناریوهای مطرح شده
سناریوی اول بهنام «خالص انتشار کربن صفر»، با اهداف توافقنامه پاریس در سال۲۰۱۵ همسو است. این سناریو کاهش شدید تقاضای نفت را پیشبینیکرده و انتظار دارد تا اواسط قرن حاضر، میانگین تقاضای جهانی بین ۲۵ تا ۳۰میلیون بشکه در روز کاهش یابد. این کاهش عمدتا به دلیل کاهش قابلتوجه استفاده از نفت در حملونقل زمینی است، اگرچه انتظار میرود تقاضا در بخش پتروشیمی تا حدی این کاهش را جبران کند.
بنا بر این گزارش، بریتیشپترولیوم همچنین پیشبینیکرده که حجم تقاضای جهانی انرژی در سال۲۰۵۰ در مقایسه با سال۲۰۲۲، ۲۵درصد کمتر باشد. انتظار میرود تقاضای گاز طبیعی در سال۲۰۲۵ به اوج خود رسیده و سپس با وجود رشد تامین گاز طبیعی مایع (LNG) تا سال۲۰۵۰، حدود ۵۰درصد کاهش یابد. این شرکت همچنین پیشبینی میکند تا سال۲۰۵۰ میلادی، تقاضا برای انرژی زیستی دوبرابر شود، درحالیکه بهرهبرداری از منابع تولید انرژی باد و خورشید تا همان سال، تا چهاردهبرابر میزان کنونی، افزایش خواهد یافت.
در سناریوی دوم تحتعنوان «مسیر کنونی»، BP پیشبینیهای خود را با استناد به سیاستها و تعهداتی انجام داده که از قبل وجود داشتهاست. این سناریو نشان میدهد که تقاضای انرژی تا اواسط دهه۲۰۳۰ و قبل از تثبیت نرخ تقاضا، افزایشی خواهد بود. بریتیشپترولیوم افزایش ۵درصدی در کل تقاضای انرژی تا سال۲۰۵۰ نسبت به سال۲۰۲۲ را پیشبینی میکند. این شرکت همچنین کاهش قابلتوجه تقاضای نفت معادل حداقل ۷۵میلیون بشکه در روز را پیشبینی کردهاست. در این سناریو، تقاضای جهانی برای گاز تا سال۲۰۵۰ حدود ۲۰درصد افزایش مییابد که در این میان، الانجی نقش مهمی ایفا میکند.
تفاوت موضع اوپک
در مقابل، اوپک دیدگاه خوشبینانهتری نسبت به تقاضای نفت در آینده ارائه میدهد. هیثمالغیث دبیرکل اوپک، ابرازکرده که رسیدن به اوج تقاضا برای نفت در کوتاهمدت و میانمدت پیشبینی نمیشود. این سازمان پیشبینی میکند که تقاضای نفت تا سال۲۰۴۵ به ۱۱۶میلیون بشکه در روز برسد و احتمال اوج تقاضا قبل از سال۲۰۳۰ را رد کردهاست. این اختلاف دیدگاه از آینده نفت بین بریتیشپترولیوم و اوپک، انتظارات متفاوت در مورد آینده مصرف انرژی و پویایی بازار جهانی نفت را برجسته میکند، درحالیکه بریتیشپترولیوم کاهش قابلتوجهی در تقاضا را به دلیل گذار به منابع انرژی پاکتر پیشبینی میکند، اوپک به رشد پیشبینی خود ادامه میدهد که ناشی از پیشرفت مصرفگرایی در اقتصادهای درحالتوسعه است. این تفاوتها بر عدمقطعیت و پیچیدگی چشمانداز انرژی جهانی تاکید دارند که در آن سیاست دولتها، نوآوریهای تکنولوژیک و نوسانات بازار نقش تعیینکنندهای در سالهای آتی خواهندداشت.
زمینه جهانی و پاسخهای سیاست
موضوع آینده انرژی در سطح مجامع بینالمللی از اهمیت بالایی برخوردار بوده که ویژگی بارز آن نیز مقاومت فزاینده دربرابر اهداف انتشار خالص صفر گازهای آلاینده است. در بسیاری از کشورهای توسعهیافته، شهروندان نسبت به تاثیر این سیاستها بر اقتصاد خانوارها ابراز نگرانی میکنند. این امر باعثشده سیاستگذاران در استراتژیهای فعال انتقال انرژی خود تجدیدنظر کنند. در ایالاتمتحده، سیاست انرژی با آینده نامشخصی مواجه است، بهویژه با احتمال انتخاب مجدد دونالدترامپ به ریاستجمهوری. ترامپ قصد خود را برای لغو قوانین آبوهوایی مصوب دولت جوبایدن نشاندادهاست که میتواند بهطور قابلتوجهی بر جهتگیری سیاستهای انرژی این کشور تاثیر بگذارد. در اروپا نیز پارلمان اتحادیه، انتخاب اورسولافوندرلاین را برای دومینبار بهعنوان رئیس کمیسیون اروپا تایید کرد. این تصمیم توسط نمایندگان جنبش سبز پارلمان اروپا که قویا از تعهدات اقلیمی و سبز اتحادیه اروپا حمایت میکنند و اهداف بلندپروازانه کاهش انتشار را ترویج میدهند، حمایت شدهاست. در عین حال از چین خبر میرسد رئیسجمهور شیجینپینگ، در بحبوحه افزایش تنشها بین اتحادیه اروپا و ایالاتمتحده، استراتژی خود را برای رهبری فناوریهای کربنزدایی صادراتمحور تقویت میکند و بهدنبال گسترش نفوذ پکن در جهان درحالتوسعه است.
تنوع دیدگاهها و سیاستهای متفاوت، منعکسکننده چالشهای پیچیدهای است که جهان با حرکت به سمت آینده انرژی پایدار با آن مواجه خواهد بود. نیاز به برقراری تعادل در رشد اقتصادی، تامین امنیت انرژی و مبارزه با تغییرات آبوهوایی مستلزم هماهنگی جهانی و ارائه راهحلهای نوآورانه در این زمینه است. از آنجاکه کشورهای مختلف رویکردهای متنوعی را اتخاذ میکنند، همکاری و مشارکت برای دستیابی به اهداف اقلیمی و تضمین انتقال انرژی عادلانه و کارآمد برای همه جوامع، از اهمیت بالایی برخوردار خواهد بود.