آینده گاز صادراتی روسیه درحوزه اتحادیه اروپا بررسی شد
مثلث ناکامی گازی قارهسـبز
به گزارش پولتیکو، تحت‌شرایط کنونی ژئوپلیتیک حاکم بر دنیا، شرکت انرژی دولتی روسی که می‌توان ادعا کرد کماکان انحصار صادرات خط لوله به مقصد اروپا را در اختیار دارد، بازار اصلی و پرسود خود را از دست داده‌است. امری که در دو سال‌گذشته، موضوع رسیدگی‌‌‌‌‌های داوری بین‌المللی متعددی بوده‌است. در مقابل و با وجود تحریم‌ها، شرکت خصوصی روسی نواتک با موفقیت بخش گاز طبیعی مایع (LNG) خود را توسعه داده و سهم خود در بازار اتحادیه اروپا را حفظ کرده و از زمان تهاجم روسیه به اوکراین، حجم عرضه خود را تثبیت کرده‌است. با این حال، در مورد توانایی نواتک برای حفظ پروژه‌های خود در شرایط افزایش فشار بین‌المللی و از دست‌‌‌‌‌دادن شرکای مهم تجاری و فناوری غربی، اما‌‌‌‌‌و‌‌‌‌‌اگرهایی وجود دارد؛ به این معنی که بعید است این شرکت بتواند از نظر حجم صادرات گاز و درآمد، جایگزین گازپروم شود.
شکست دیپلماتیک روسیه برابر اروپا
در نتیجه درحالی‌که اتحادیه اروپا بحران عمیق انرژی را تجربه می‌کند، روسیه هنوز به هدف اصلی محاصره گازی خود که عبارتست از «پایان‌دادن به حمایت اتحادیه اروپا از اوکراین»، دست نیافته‌است. اتحادیه اروپا چندی است دریافته که می‌تواند تامین انرژی خود را بدون وابستگی به مسکو تضمین کند و اکنون باید راهبردی را تبیین کند که در آن نقش و جایگاه گازطبیعی روسیه در ترکیب انرژی اروپا، کمرنگ‌‌‌‌‌تر از همیشه باشد. ساختار سیاسی اتحادیه اروپا بدین صورت است که عدم‌امکان دستیابی به اتفاق آرا بین کشورهای عضو، اتخاذ یک سیاست مشترک برای دستیابی به هدف پایان‌دادن به واردات هیدروکربن روسیه تا سال۲۰۲۷ را با چالش مواجه خواهد کرد. در مواجهه با بن‌‌‌‌‌بست احتمالی در شورای اتحادیه اروپا، کشورهای عضو چاره‌‌‌‌‌ای ندارند جز آنکه راهبرد تنوعبخشی به سبد انرژی و جدایی از حامل‌های انرژی روسی را طراحی و اجرا کنند. این امر باعث جزیره‌‌‌‌‌ای عمل‌کردن اعضا حداقل در فاز‌نخست گذا ر از انرژی وارداتی روسیه خواهد شد. این احتمال وجود دارد که گاز روسیه از طریق خط لوله یا در قالب LNG، به بسیاری از کشورهای عضو اتحادیه اروپا که تصمیمی به اعمال تدابیر سختگیرانه علیه روسیه حتی پس از سال۲۰۲۷ ندارند، ادامه یابد.
افق رقابت مسکو با تولیدکنندگان گاز
به‌نظر می‌رسد روسیه با سایر تامین‌‌‌‌‌کنندگان گاز (عمدتا LNG در آمریکای‌‌‌‌‌شمالی و قطر)، در زمینه کربن‌‌‌‌‌زدایی و به‌دنبال کاهش احتمالی تقاضا در اروپا، وارد رقابت خواهد شد. دستیابی به هرگونه تصمیم لازم‌‌‌‌‌الاجرا برای اعمال تحریم‌ها، مستلزم اتفاق آرای کشورهای عضو در شورای اتحادیه اروپا است. ظرفیت دستیابی به چنین اجماعی در بروکسل در رابطه با تحریم‌های روسیه به‌وضوح در ماه‌های اخیر به‌ویژه به‌دلیل وتوی مجارستان و همچنین به دلیل کاهش سطح منازعات در جبهه اوکراین، تضعیف شده‌است. این مساله باعث ایجاد مرحله جدیدی در سیاست انرژی اروپا در قبال روسیه شده‌است که بر اساس آن، اتخاذ و اجرای هرگونه تصمیم الزام‌‌‌‌‌آور، به تمایل و تصمیم داخلی هریک از کشورهای عضو بستگی دارد. تحت‌این سناریوی «قوانین نرم تحریمی»، احتمالا گازپروم و نواتک‌درصدد بهره‌‌‌‌‌برداری از تصمیمات بالقوه و منفرد هریک از کشورهای اروپایی خواهند بود تا شاید از این طریق بتوانند امتیازاتی را برای خریدارانی که از همراهی با مصوبات کمیسیون اروپا امتناع می‌ورزند، ارائه دهند و در نهایت امکان پایان کامل وابستگی اروپا به گاز روسی تا سال۲۰۲۷ را تضعیف کنند. به‌‌‌‌‌واسطه این گسست در سیاست اتحادیه اروپا، گاز روسیه کماکان بهطور فزاینده‌ای نقش خود را در سبد انرژی اتحادیه اروپا ایفا خواهد کرد و با سایر تامین‌‌‌‌‌کنندگان گاز (بهطور عمده LNG از مبادی ایالاتمتحده و قطر) رقابت خواهد کرد.
گسترش پایانههای LNG
پس از تهاجم روسیه به اوکراین و به‌عنوان بخشی از راهبرد کاهش مخاطرات تامین انرژی از طریق تنوعبخشی به سبد سوخت، گسترش پایانههای گاز طبیعی مایع (LNG) در دستور کار قرارگرفت. این اقدام در کوتاه‌مدت برای کاهش تبعات اقتصادی کمبود گاز صادراتی روسیه ضروری تشخیص داده شد. گرایش به سمت LNG، وابستگی اروپا به گاز روسیه را به میزان قابل‌توجهی کاهش داده‌است. با این همه، شواهد موجود بازار انرژی، یادآور این موضوع است که واردات سوخت حداقلی کشورهای اروپایی از مبدا روسیه، بهطور کامل متوقف نشده‌است. سیاست لزوم تنوعبخشی در سبد سوخت، چالش‌های جدیدی برای حوزه یورو، رقم‌زده است.میزان واردات LNG به اروپا طی دو سال‌گذشته به دو‌برابر رسیده‌است. این موضوع به نوبه خود، سبد انرژی اروپا را تا ۴۰درصد به واردات LNG وابسته کرده که همزمان با کاهش سطح واردات از روسیه و بدون کاهش مصرف گاز، احتمال می‌رود این وابستگی عمیق‌تر نیز بشود. وابستگی‌های تازه، چالش‌های جدیدی با خود به‌همراه خواهد داشت.
حمایت تمام‌‌‌‌‌قد آمریکا از اروپا
اتحادیه اروپا در طول سال۲۰۲۲ میلادی، حجمی‌برابر با ۵۶میلیارد متر‌مکعب ال‌ان جی از آمریکا خریداری کرد که این رقم تا بیش از دو‌برابر میزان واردات در سال‌قبل از آن را نشان می‌دهد. ایالاتمتحده در ادامه سیاست حمایت همه‌‌‌‌‌جانبه از کشورهای اروپایی در‌برابر روسیه در زمینه تامین انرژی، متعهد شده‌است که بسته به شرایط و در سال‌جاری نیز تا میزان حداقل ۵۰میلیارد متر‌مکعب گاز طبیعی مایع به اروپا صادرکند. گاز طبیعی مایع وارداتی از مبدا ایالاتمتحده، به اتحادیه اروپا کمک کرد تا زمستان را با کمترین دغدغه پشت‌سر بگذارد. استمرار روند تامین گاز طبیعی مایع موردنیاز قاره‌سبز، برای سال‌جاری نیز از سوی واشنگتن وعده داده شده‌است، بنابراین در پایان مسیر، شاهد آن هستیم که از یک‌سو، طرح محاصره گاز صادراتی روسیه با شکست مواجه شده و از سویی دیگر، کرملین در تحقق هدف قطع حمایت اروپا از اوکراین، توفیق چندانی نداشته‌است.
