توسعه تجدیدپذیرها در ژاپن به عنوان عضوی از گروه ۷، در مسیر دستیابی به هدف کربن صفر بررسی شد
گروه ۷؛ در گیر و دار گذار از نفت
REUTERS
کشور ژاپن، بهعنوان نمونه با عنایت به مصوبات نشست کاپ۲۸، تغییر رویکرد کربن‌‌‌زدایی در صنعت برق این کشور، افزایش اهداف استقرار تجدیدپذیرها، تقویت و اصلاح شبکه‌‌‌های برق برای دستیابی به این اهداف، قیمت‌‌‌گذاری موثرکربن و اجرای اصلاحات مقرراتی و نظارتی در بسیاری از وزارتخانه‌‌‌های مرتبط با انرژی را مدنظر قرار داده است.
بررسی مصوبات نشست
به نوشته اویل‌‌‌پرایس از منظر کارشناسان حوزه انرژی، مصوبات و لوایح کاپ ۲۸ دارای نقاط ضعف متعددی است. نکته مهم اما درباره این نشست، تعویق گذار به انرژی‌‌‌های تجدیدپذیر بهدلیل وجود چنین خلأهایی نیست، بلکه تمرکز بر این واقعیت است که برای اولین بار در تاریخ، گذار از سوخت‌‌‌های فسیلی به‌‌‌صراحت در تصمیم‌‌‌های کاپ بیان شده است و تلاش جدی برای تغییر سیاستی صورت گرفته که امکان دستیابی به هدف کاهش قابل‌‌‌توجه انتشار گازهای گلخانه‌‌‌ای را تا سال‌‌‌های ۲۰۳۰، تسهیل می‌‌‌کند.
ژاپن در مسیر کنترل گرمایش زمین
سه برابر شدن ظرفیت نصب‌‌‌شده انرژی‌‌‌های تجدیدپذیر تا سال ۲۰۳۰، همان‌طور که در مصوبات کاپ ۲۸ تصریح شده است، هدفی کلان برای تمام کشورهاست. با این حال، کاهش انتشار گازهای گلخانه‌‌‌ای موردنیاز در ژاپن برای دستیابی به هدف ۱.۵درجه سانتی‌‌‌گراد، دولت این کشور را ملزم می‌‌‌کند ظرفیت انرژی تجدیدپذیر خود را اگر نه تا سال۲۰۳۰، حداکثر تا قبل از سال ۲۰۳۵ به سه برابر مقدار کنونی برساند. بهعنوان یک اصل پذیرفته‌‌‌شده، بزرگ‌ترین محرک گسترش انرژی‌‌‌های تجدیدپذیر جهان، انرژی خورشیدی است و در سال ۲۰۲۳، بسیاری از کشورها از جمله اعضای اتحادیه اروپا، ایالات متحده و چین شاهد افزایش قابل‌‌‌توجهی در میزان نصب تجهیزات مرتبط با انرژی خورشیدی نسبت به سال گذشته بودند.
بر اساس گزارش منابع موثق علمی در خصوص وضعیت انرژی در ژاپن، اگرچه قیمت تولید برق خورشیدی قدری کاهش‌‌‌یافته است، به‌‌‌طوری‌که پایین‌‌‌ترین قیمت پیشنهادی برای اولین بار در آخرین دور مناقصه به زیر ۸ ین به ازای هر کیلووات‌‌‌ساعت (حدود ۶ سنت در هر کیلووات ساعت) رسید، شاخص به‌‌‌کارگیری تجدیدپذیرها بهدلیل محدودیت فزاینده تولید و عوامل دیگر طی یک سال اخیر افزایش محسوسی را تجربه نکرده است. بر اساس این گزارش، دولت ژاپن باید ضمن تعریف و تعیین اهداف کلان در تولید انرژی‌‌‌های تجدیدپذیر، از طریق اصلاحات نهادی و مقرراتی امکان تسریع در استقرار آنها را فراهم کند، همچنین با حذف موانع خودساخته، باید هزینه‌‌‌های تولید انرژی‌‌‌های تجدیدپذیر را به میزان قابل‌‌‌توجهی کاهش دهد.
واقعیت این است که از منظر کارشناسان، اقدام‌‌‌ها و سیاست‌‌‌های کنونی ژاپن مانند سیاست‌‌‌های تشویق نصب صفحات خورشیدی روی پشت‌‌‌بام منازل و تاسیسات شهری در کنار راهبرد ترویج استفاده از زمین‌‌‌های کشاورزی متروکه برای تسریع در توسعه انرژی خورشیدی، بسیار ناکافی است. علاوه بر اینها، اصلاحات نهادی و سازمانی بیشتری برای تسریع توسعه برق بادی فراساحلی از جمله نصب توربین‌‌‌های بادی شناور مورد نیاز خواهد بود.
حذف تدریجی یا ناگهانی کربن؟
کاپ ۲۸ اقدام سریع برای گذار تدریجی ازسوخت‌‌‌های فسیلی تا سال ۲۰۳۰ را خواستار شده است. در ششمین برنامه راهبردی انرژی ژاپن که در حال اجراست، هیچ اشاره‌‌‌ای به «حذف تدریجی» یا «دور شدن» از سوخت‌‌‌های فسیلی نشده است. آنچه در این برنامه بیان شده، «کربن‌‌‌زدایی از سوخت‌‌‌های فسیلی» است. به عبارت دیگر، دولت ژاپن در حالی که برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌‌‌ای هدف‌‌‌گذاری کرده است، قصد دارد همچنان تا سال ۲۰۵۰ به مصرف سوخت‌‌‌های فسیلی ادامه دهد.
تولید برق با استفاده از آمونیاک
شرکتی که تولید برق با استفاده از سوخت زغال‌‌‌سنگ - آمونیاک را در ژاپن توسعه می‌‌‌دهد، قصد دارد در مقیاس تجاری، ترکیب برق تولیدی با ۲۰درصد آمونیاک تا سال ۲۰۳۰ و ۵۰درصد آمونیاک تا سال ۲۰۴۰ را آغاز کند. در این صورت، نرخ کاهش انتشار کربن برق تولیدی این نیروگاه‌‌‌ها تنها ۲۰ یا ۵۰درصد خواهد بود که با درصد تعریف‌‌‌شده توسط هیات بین‌المللی تغییر اقلیم فاصله دارد. هزینه تولید برق توسط نیروگاه‌‌‌های دوگانه‌‌‌سوزسنگین است و شرکت فعال در این بخش به‌‌‌دنبال دریافت کمک و حمایت مالی دولت ژاپن است. ارائه حمایت عمومی از نیروگاه‌‌‌هایی که باید به‌‌‌تدریج حذف شوند، با تصمیم کاپ ۲۸ سازگار نیست.
عزم جزم کربن‌‌‌زدایی گروه ۷
همه کشورهای عضو گروه هفت به جز ژاپن در نظر دارند تا سال ۲۰۳۵ بخش برق خود را به‌‌‌طور کامل کربن‌‌‌زدایی کنند و در واقع به نقطه‌‌‌ای نزدیک شوند که بتوانند در مقام عمل منتظر دستیابی به این هدف باشند. لازم به توضیح است، علت تاخیر در توسعه انرژی‌‌‌های تجدیدپذیر در ژاپن، شرایط طبیعی این کشور که دولت آن را بهعنوان بهانه‌‌‌ای برای این تاخیر اعلام می‌‌‌کند، نیست. تحقیقات دولت ژاپن نشان می‌‌‌دهد که این کشور دارای ظرفیت فراوان انرژی تجدیدپذیر، به‌‌‌ویژه در انرژی خورشیدی و بادی است. دلیل اساسی سرعت کند استقرار نیروگاه‌‌‌های تجدیدپذیر، سیاست دولت در استفاده مداوم از سوخت‌‌‌های فسیلی و اصرار آن بر استفاده مجدد از انرژی هسته‌‌‌ای است. اگر دولت ژاپن به برنامه‌‌‌ریزی سیاست‌‌‌های انرژی و اقلیم در آینده از جمله بازنگری در هفتمین برنامه راهبردی انرژی از این منظر ادامه دهد، فرآیند کربن‌‌‌زدایی این کشور را که حتی اکنون نیز عقب مانده است، بیشتر به تاخیر می‌‌‌اندازد. در این صورت ژاپن نه‌‌‌تنها نقش خود را در جلوگیری از بحران اقلیمی ایفا نخواهد کرد، بلکه شرکت‌های ژاپنی که ملزم به کربن‌‌‌زدایی هستند، در رقابت بین‌المللی با یک نبرد سخت مواجه خواهند شد.
آنچه اکنون با توجه به تصمیم‌‌‌های کاپ ۲۸ برای ژاپن مورد نیاز است عبارت است از افزایش اهداف استقرار تجدیدپذیرها برای سال‌‌‌های ۲۰۳۰، ۲۰۳۵ و ۲۰۵۰ و تقویت شبکه برق برای دستیابی به این اهداف، اصلاح سیستم برق، معرفی قیمت‌‌‌گذاری موثر کربن و اجرای اصلاحات مقرراتی و نظارتی در بسیاری از وزارتخانه‌‌‌ها و سازمان‌های این کشور برای سازگاری با این اهداف. بودجه عمومی و منابع مالی خصوصی موجود در ژاپن محدود بوده و سرمایه‌گذاری‌‌‌های کربن‌‌‌زدایی که ازسوی راهبرد گذار سبز ترویج می‌شود، باید برای اقدام‌‌‌های کربن‌‌‌زدایی آزمایش‌‌‌شده در سطح جهان به‌‌‌منظور ارتقای توسعه انرژی‌‌‌های تجدیدپذیر و بهبود شبکه برق استفاده شود، نه اینکه این منابع صرف فناوری‌‌‌هایی شود که به افزایش عمر سوخت‌‌‌های فسیلی کمک می‌‌‌کنند.
