آیا ذخایر هیدروکربنی حوضههای نفتی اروپا رو به پایان است؟
افت فاحش تولید نفت و گاز در دریای شمال
میادین نفت و گاز در دریای شمال از اواسط قرن بیستم عملیاتی شدهاند و با گذشت زمان، زیرساختهای مورداستفاده برای استخراج از جمله سکوها و خطوط لوله فرسوده شدهاند ضمن اینکه با استخراج ممتد هیدروکربنها از مخازن زیرزمینی، فشار داخل مخزن بهتدریج کاهشیافته و منجر به افت جریان طبیعی نفت و گاز شده و استخراج را چالشبرانگیزتر و پرهزینهتر کردهاست. مواضع متضاد سیاسی، توقف مجوزهای حفاری توسط حزب کارگر و حمایت محافظهکاران و نگرانی در مورد کاهش جذابیت برای سرمایهگذاری، بر ابهامات موجود پیرامون آینده این منطقه افزوده و چشمانداز را پیچیدهتر کردهاست.
حرکت دولت بریتانیا به سمت صنایع سبز و سرمایهگذاری در فناوریهای مانند جذب و ذخیره کربن، منعکسکننده نیاز به گذار به سمت شیوههای انرژی پایدارتر است. استدلالهای منتقدان در مورد کاهش نقش دریای شمال در امنیت انرژی، تنش بین استخراج سنتی سوختهای فسیلی و ضرورت پذیرش جایگزینهای پاکتر و پایدارتر را برجسته میکند. وضعیت دریای شمال نمونهای کوچک از بحثهای جهانی گستردهتر در مورد انتقال انرژی و ایجاد تعادل بین منافع اقتصادی، نگرانیهای زیستمحیطی و امنیت انرژی است. تولید نفت و گاز دریای شمال به پایینترین حد خود از اواسط دهه۱۹۷۰ رسیده و تقریبا یکمیلیون و ۲۶۰میلیون بشکه نفت در روز در سال۲۰۲۳ استخراج شد که نسبت به اوج ۴میلیون و ۵۰۰هزار بشکهای در سال۱۹۹۹ کاهش قابلتوجهی داشت.
آینده مبهم تولید انرژی
آینده تولید انرژی دریای شمال نامشخص است، زیرا حزب کارگر پیشنهاد کرده در صورت پیروزی در انتخابات آینده، صدور مجوزهای حفاری را متوقف کند، درحالیکه نخستوزیر انگلستان ریشی سوناک با تاکید بر اهمیت منطقه برای امنیت ملی انرژی، تعهد داده که مجوزهای بیشتری صادر کند. سرمایهگذاری در این منطقه در سال۲۰۲۳ اندکی افزایش یافت، اما وضع مالیاتهای هنگفت، شرکتهایی مانند «هاربر انرژی» را از انجام عملیاتهای گستردهتر منصرف کرد و شرکتهای نفت و گاز بریتانیا را متمایل به فعالیتهای خارج از کشور کرد. هدف دولت تشویق صنایع تجدیدپذیر در دریای شمال در بحبوحه نگرانیها در مورد کاهش تولید انرژی است. منتقدان این ایده که افزایش حفاری باعث افزایش امنیت انرژی میشود را رد میکنند. تولید نفت و گاز دریای شمال به پایینترین سطح خود از اواسط دهه۱۹۷۰ رسیدهاست، زیرا آینده منطقه در شرایط نامطمئن قرار دارد.
فاصله معنادار
بر اساس برآوردهای سازمان انتقال دریای شمال، شرکتهای انرژی در سال۲۰۲۳ حدود یکمیلیون و ۲۶۰هزار بشکه نفت در روز استخراج کردند. این میزان با اوج ۴میلیون و ۵۰۰هزار بشکه در روز در سال۱۹۹۹ فاصله معناداری دارد. بعد از اینکه حزب کارگر اعلام کرد در صورت پیروزی در انتخابات آینده اعطای مجوزهای جدید حفاری برای شرکتهای نفت و گاز را متوقف میکند، آینده تولید انرژی دریای شمال زیر سوال رفتهاست. در مقابل، سوناک متعهد شدهاست که محافظهکاران هر سالمجوزهای جدیدی برای استخراج بیشتر از ذخایر هیدروکربنی اعطا خواهند کرد. او اصرار دارد که دریای شمال برای امنیت انرژی کشور حیاتی است. «دریای شمال بهعنوان یک حوضه بالغ شناخته شده و بسیاری از نفت و گاز آن قبلا استخراج شدهاست، بنابراین در صورت ادامه تولید، حفاری جدید بسیار مهم است.»
ارقام منتشره شرکتهای بریتانیایی نشان میدهد که سرمایهگذاری در این منطقه در سال۲۰۲۳ پس از نشاندادن چراغسبز دولت در مورد پروژههای جدید از جمله یک میدان بزرگ بهنام Rosebank اندکی افزایش یافت، اما «هاربر انرژی» - بزرگترین تولیدکننده در دریای شمال - و سایر شرکتها گفتهاند که وضع مالیات کلان در سالگذشته باعث شد بهطور کلی جذابیتی برای سرمایهگذاری وجود نداشتهباشد. هاربر گفته است که تمرکز بیشتری روی حفاریهای خود در خارج از کشور خواهد داشت. پس از اینکه سود شرکتهای انرژی در پی تهاجم روسیه به اوکراین افزایش یافت، دولت مالیات اضافی بر شرکتهای انرژی وضع کرد.
جواهری در سیستم انرژی
استوارت پین، مدیر اجرایی NSTA میگوید: «دریای شمال هر آنچه که بریتانیا از نظر منابع انرژی میخواهد را دارد و بهعبارت سادهتر این دریا جواهری در سیستم انرژیبریتانیا است.»هزینههای تخمینی استخراج نفت و گاز از این حوضه بین سالهای ۲۰۲۲ و ۲۰۳۰ حدود ۲۰۰میلیارد پوند برآورد شده و این ارقام ثابت میکند که منابع دریای شمال در حال کاهش است.تسا خان، مدیر اجرایی Uplift، گفت: «فانتزی محض» است که فکر کنیم حفاری بیشتر دریای شمال امنیت انرژی را افزایش میدهد. او گفت: «این موضوع غیرقابلانکار است که حوضه دریای شمال رو به زوال است.» دادهها بهوضوح روشن میکند که گاز کافی برای تامین تقاضای بریتانیا وجود ندارد. دولت همچنین صنایع سبز را به سرمایهگذاری برای جذب و ذخیره کربن در دریای شمال تشویق کردهاست.کاهش تولید از میادین نفت و گاز در دریای شمال ضمن برجستهکردن چالشهای مرتبط، نیازهای تکنولوژیکی و ملاحظات اقتصادی، بر انتقال به سمت منابع انرژی پایدارتر در اروپا تاکید میکند.
تعهد برای ادامه تولید سوختهای فسیلی
دولت بریتانیا سالگذشته با توسعه یک میدان نفت و گاز عظیم در دریای شمال موافقت و بر تعهد خود برای ادامه تولید سوختهای فسیلی برای دهههای آینده صحه گذاشت. میدان Rosebank، واقع در شمالغربی اسکاتلند و متعلق به شرکت دولتی نروژیEquinor، بزرگترین میدان نفت و گاز توسعهنیافته در دریای شمال است که میزان ذخایر نفت در جای آن حدود ۵۰۰میلیون بشکه برآورد شده است.موافقت با توسعه این میدان انتقادات شدیدی را بهدنبال داشته؛ چراکه بحران اقلیمی را تشدید و توانایی بریتانیا را برای انجام تعهدات خود برای دستیابی به هدف کربنصفر تا سال۲۰۵۰ زیر سوال میبرد.
سخنگوی سازمان بهرهبرداری از پروژههای نفت و گاز دریای شمال گفت: «ما طرح توسعه میدان Rosebank را تصویب کردیم و عملیات توسعه بهزودی شروع خواهد شد.» این سخنگو افزود: این تصمیم با درنظر گرفتن ملاحظات کربنصفر در طول اجرای پروژه اتخاذ شدهاست. ریشی سوناک، نخستوزیر بریتانیا اخیرا گفته بود؛ میخواهد توسعه میدانهای نفت و گاز در دریای شمال را «بهحداکثر رسانده» و صدها مجوز جدید صادر کند.
امنیت انرژی بریتانیا
سوناک استدلال کرده است که این ذخایر امنیت انرژیبریتانیا را تامین کرده و به کاهش مبلغ قبوض برق و گاز کمک میکند. سوناک در ژوئیه سالگذشته گفت: حتی زمانیکه در سال۲۰۵۰ به کربنصفر رسیدیم، یکچهارم انرژی موردنیاز ما از نفت و گاز تامین خواهد شد، اما کسانی هستند که ترجیح میدهند این انرژی از کشورهای متخاصم تامین شود تا از ذخایری که خودمان در کشور داریم، اما منتقدان استدلال میکنند که بریتانیا ۸۰درصد نفت خود را صادر میکند و Rosebank هیچ تاثیری در کاهش قبوض سوخت یا تقویت امنیت انرژیبریتانیا نخواهد داشت. تسا خان گفت: بیشتر نفت بریتانیا به خارج از کشور ارسال میشود و باقیمانده آن با هر قیمتی که بیشترین سود را برای دولت داشته باشد، به ما فروخته میشود.
فعالان محیطزیست همچنین میگویند که ادامه تولید سوختهای فسیلی جدید در دهههای آینده تعهدات اقلیمی بریتانیا را زیرسوال خواهد برد. در سال۲۰۲۱ آژانس بینالمللی انرژی اعلام کرد که برای کاهش گرمایش کره زمین، نباید هیچ میدان نفت و گاز جدیدی ایجاد کرد. لیندسی والش، مشاور سیاست تغییر اقلیم در موسسه آکسفام، گفت که Rosebank، وابستگی بریتانیا را به سوختهای فسیلی بیشتر خواهد کرد و امواج گرما، سیلها و آتشسوزیهای جنگلی زندگی را در این منطقه به نابودی خواهد کشاند.