آیا رویکرد سازمان کشورهای صادر کننده نفت در کاهش تولید، جایگاه آن را در بازار تثبیت خواهد کرد؟
تقلای اوپک برای افزایش وزن در بازار
به گزارش رویترز، روند کــاهــــش سهم اوپک از بازار جهانی نفت را این گونه می‌توان تعبیر کرد که این سازمان برای کاهش تولید بیشتر با مشکل مواجه خواهد شد، مگر اینکه تقاضای جهانی نفت شتاب بگیرد یا اوپک آماده پذیرش قیمت‌های پایین‌تر نفت باشد. پس از خروج اکوادور در سال ۲۰۲۰، قطر در سال ۲۰۱۹ و اندونزی در سال ۲۰۱۶، آنگولا نیز دو هفته پیش اعلام کرد که از ژانویه ۲۰۲۴ از سازمان کشورهای صادرکننده نفت خارج می‌شود. خروج آنگولا، این گروه را با ۱۲ عضو باقی می‌‌گذارد و تولید آن را به زیر ۲۷ میلیون بشکه در روز می‌‌رساند که کمتر از ۲۷درصد از کل عرضه جهانی ۱۰۲ میلیون بشکه در روز است. آخرین باری که سهم بازار اوپک به ۲۷درصد کاهش یافت، در طول همه‌گیری سال ۲۰۲۰ بود که تقاضای جهانی بین ۱۵ تا ۲۰درصد کاهش یافت.
تقاضای جهانی از آن زمان به سطح بی‌سابقه‌ای رسیده، به این معنی که اوپک در حال واگذاری سهم بازار خود به رقبا مخصوصا ایالات متحده است که تولید نفت خود را به طور بی‌سابقه‌ای افزایش داده است. این سازمان حدود نیمی از نفت خام جهان را در دهه ۱۹۷۰ قبل از شروع عرضه منابع غیراوپک مانند دریای شمال تولید می‌کرد. در دهه‌‌های بعد، سهم اوپک به ۳۰ تا ۴۰درصد افزایش یافت، اما رشد بی‌‌سابقه تولید رقبایی مانند ایالات متحده به طور پیوسته در سالهای اخیر این سهم را تحت‌الشعاع قرار داده است. بر اساس ارقام گزارش‌های ماهانه این سازمان، تا نوامبر ۲۰۲۳، تولید نفت اوپک ۲۷.۴درصد از کل بازار را به خود اختصاص داده که از ۳۲-۳۳درصد در سال ۲۰۱۸-۲۰۱۷ روند نزولی داشته است. اوپک در سال ۱۹۶۰ توسط عربستان سعودی، کویت، ونزوئلا، ایران و عراق تاسیس شد. آنگولا در سال ۲۰۰۷ به این گروه پیوست. از سال ۲۰۱۷، اوپک با روسیه و سایر کشورهای غیرعضو به عنوان بخشی از گروه اوپک برای مدیریت بازار همکاری کرده است.
برخی از تولیدکنندگان کوچک در سالهای اخیر به اوپک پیوسته‌اند، از جمله گابن در سال ۲۰۱۶، گینه استوایی در سال ۲۰۱۷ و کنگو در سال ۲۰۱۸. اوپک پلاس در حال حاضر حدود ۶ میلیون بشکه در روز از تولید خود را کاهش داده تا بتواند جایگاه خود را در بازار جهانی تثبیت کند، اما اگر تقاضا برای نفت خام بهبود نیابد، با کاهش شدید قیمت روبه رو خواهد شد. برخی از اعضای اوپک پلاس از جمله روسیه گفته‌اند که این گروه می‌تواند در صورت نیاز اقدامات موثرتری انجام دهد. ارقام گزارش شده توسط آژانس بین‌المللی انرژی (IEA)، اداره اطلاعات انرژی ایالات متحده (EIA) و خود اوپک، نشان می‌دهد که احتمال کمی برای کاهش تولید بیشتر در سه‌ماه دوم سال آینده وجود دارد.
اداره اطلاعات انرژی ایالات متحده بر اساس محاسبات رویترز پیش‌بینی میکند تقاضا برای نفت خام اوپک در سه‌ماهه دوم سال آینده نسبت به سه‌ماهه اول کاهش بیشتری پیدا کند. آژانس بین‌المللی انرژی تقاضا برای نفت خام اوپک را در سال آینده ثابت می‌داند در حالی که اوپک کاهش تقاضا را برآورد کرده است، البته در سطح بالاتری نسبت به دو پیش‌بینی‌‌کننده دیگر. اوپک امیدوار است با کاهش تولید و افزایش بیشتر تقاضای جهانی، سهم بازار خود را در بلندمدت تثبیت کند. آخرین چشم‌انداز جهانی نفت سازمان کشورهای صادر کننده نفت حاکی از آن است که با شروع کاهش تولید غیراوپک از اوایل دهه ۲۰۳۰، سهم کل این گروه از بازار نفت به ۴۰درصد در سال ۲۰۴۵ افزایش یابد. پس از نگرانی‌‌های ژئوپلیتیکی، کاهش تولید و اقدامات جهانی برای مهار تورم که باعث نوسانات شدید قیمت‌ها شد، پرونده قیمت نفت در سال ۲۰۲۳ با حدود ۱۰درصد کاهش نسبت به سال گذشته بسته خواهد شد.
تا لحظه تنظیم این خبر، معاملات آتی نفت برنت در روز جمعه ۲۹ دسامبر، آخرین روز معاملاتی سال‌جاری میلادی، با ۳۳ سنت یا ۰.۴درصد افزایش به ۷۷ دلار و ۶۰ سنت در هر بشکه رسید، در حالی که نفت خام وست تگزاس اینترمدییت آمریکا ۷۲ دلار در بشکه معامله شد. روز جمعه، قیمت نفت پس از افت ۳ درصدی در روز پنج‌شنبه تثبیت شد، زیرا شرکت‌های کشتیرانی بیشتری برای عبور از مسیر دریای سرخ آماده شدند. پس از اینکه یمن شروع به هدف قرار دادن کشتی‌ها کرد، شرکت‌های بزرگ استفاده از مسیرهای دریای سرخ را متوقف کردند. با این حال، پرونده هر دو شاخص در مسیر بسته شدن در پایین‌‌ترین سطح قیمت از سال ۲۰۲۰ هستند، زمانی که همه‌گیری تقاضا را تحت‌تاثیر قرار داد و کاهش قیمت‌ها را به دنبال داشت.
کاهش تولید توسط اوپک برای حمایت از قیمت‌ها ناکافی است و شاخص‌ها نسبت به بالاترین سطح خود در سال‌جاری، نزدیک به ۲۰درصد کاهش یافته‌‌اند. عملکرد ضعیف نفت در پایان سال در تضاد با سهام جهانی است که در پایان سال ۲۰۲۳ سیر صعودی داشته است. شاخص MSCI International ACWI Price Index که سهام ۴۷ کشور را در بر می‌گیرد، از ابتدای سال حدود ۲۰درصد افزایش یافته، زیرا سرمایه‌گذاران احتمال می‌دهند در سال آینده نرخ بهره از سوی فدرال رزرو ایالات متحده کاهش یابد. در بازار ارز، دلار آمریکا در وضعیت ضعیفی قرار داشت و کاهش ۲ درصدی را در سال‌جاری تجربه کرد و این به دنبال دو سال عملکرد مقتدرانه بود. کاهش نرخ بهره، قیمت نفت را برای خریداران خارجی ارزان‌‌تر میکند و می‌تواند تقاضا را در سال ۲۰۲۴ افزایش دهد.
