آیا عدم‌سرمایه‌گذاری در پروژه‌های نفت و گاز تهدیدی برای آینده امنیت انرژی جهان محسوب می‌شود؟
ماراتن انرژیهای پاک و سوختهای فسیلی
از آنجا که شرکت‌های نفت و گاز به اجتناب‌‌‌ناپذیری انتقال انرژی در آینده اذعان دارند، بسیاری از آنها سرمایه‌‌‌های خود را به کسب و کار انرژی پاک خود تزریق میکنند و پول را به سهامداران برمی‌‌‌گردانند و این استراتژی نگرانیهایی را در مورد آینده قیمت نفت در پی داشته است البته این همه ماجرا نیست. بر اساس دادههای آژانس بین‌المللی انرژی، سرمایه‌گذاری در انرژیهای پاک به ۲ تریلیون دلار در سال ۲۰۲۳ رسیده است. سرمایه‌گذاری در فناوری‌های انرژی سبز به طور قابل‌توجهی افزایش یافته؛ زیرا نگرانی‌های اقتصادی و امنیتی ناشی از بحران جهانی انرژی، حرکت به سمت گزینه‌های پایدارتر را تقویت کرده است. قراراست تا پایان سال ۲۰۲۳ حدود ۳ تریلیون دلار در سراسر جهان در انرژی سرمایه‌گذاری شود که انتظار میرود بیش از ۲ تریلیون دلار آن صرف فناوری‌های پاک خواهد شد؛ از جمله انرژیهای تجدیدپذیر، وسایل نقلیه الکتریکی، انرژی هسته‌ای، شبکه‌ها، ذخیره‌سازی، سوختهای کم‌آلاینده، بهبود بهره‌وری و پمپ‌های حرارتی.
به دلیل حرکت به سمت انرژیهای تجدیدپذیر و وسایل نقلیه الکتریکی، انتظار میرود سرمایه‌گذاری سالانه انرژی پاک بین سال‌‌‌های ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۳ در مقایسه با افزایش ۱۵درصدی سرمایه‌گذاری در سوختهای فسیلی در مدت مشابه، ۲۴درصد افزایش یابد. البته بیش از ۹۰درصد از این افزایش مربوط به اقتصادهای پیشرفته و چین است. بنا به گفته فاتح بیرول، مدیر اجرایی آژانس بین‌المللی انرژی، انرژیهای پاک به سرعت در حال توسعه هستند؛ سریع‌تر از آنچه بسیاری از مردم تصور میکنند. به ازای هر دلار سرمایه‌گذاری در سوختهای فسیلی، حدود ۷/ ۱ دلار در حال حاضر صرف توسعه انرژی پاک می‌شود. ۵سال پیش این نسبت یک به یک بود. یکی از نمونه‌‌‌های درخشان سرمایه‌گذاری، انرژی خورشیدی است که سرمایه‌گذاری در آن قرار است در سال ۲۰۲۳ برای اولین بار از میزان سرمایه‌گذاری در تولید نفت پیشی بگیرد.
سرمایه‌گذاری‌‌‌های انرژی پاک به واسطه عوامل مختلفی در سال‌‌‌های اخیر تقویت شده‌‌‌اند، که مهم‌ترین آنها قیمت‌های بی‌‌‌ثبات سوختهای فسیلی است که نگرانیهایی را در مورد امنیت انرژی به‌ویژه پس از حمله روسیه به اوکراین ایجاد کرده است. سال گذشته بسیاری از تولیدکنندگان سوخت فسیلی به دلیل افزایش قیمت سوخت، سودهای بی‌سابقه‌ای به جیب زدند، اما بیشتر این نقدینگی به جای بازگشت به صنعت نفت، به سود سهام، بازخرید سهام و بازپرداخت بدهی‌ها اختصاص یافت. فقط تعداد انگشت شماری از شرکت‌های نفتی بزرگ در خاورمیانه هستند که کمی بیشتر از سال ۲۰۱۹، در پروژه‌های نفت و گاز سرمایه‌گذاری میکنند. به گزارش رویترز، قیمت نفت در معاملات روز سه‌‌‌شنبه، پس از سقوط به پایین‌‌‌ترین حد سه هفته اخیر با سیگنال‌‌‌های متفاوت عرضه، کاهش یافت.
تا لحظه تنظیم این گزارش، بهای نفت برنت با ۳۰ سنت کاهش به ۹۰ دلار و ۴۰ سنت در هر بشکه رسید، در حالی که نفت وست‌تگزاس اینترمدییت آمریکا موسوم به WTI با ۱۸ سنت کاهش، ۸۸ دلار و ۶۵ سنت در هر بشکه معامله شد. دبیرکل اوپک از خوش‌بینی اعضای این سازمان نسبت به تقاضای جهانی نفت خام در سال ۲۰۲۳ میلادی خبر داد. بنا به گفته دبیرکل اوپک حداقل ۱۲تریلیون دلار سرمایه‌گذاری در بخش نفت و گاز برای جلوگیری از بحران انرژی در سال ۲۰۴۵ موردنیاز است.
خوش‌بینی اوپک به تقاضا
به گزارش شانا؛ هیثم الغیص روز دوشنبه، دهم مهرماه در نمایشگاه و کنفرانس نفت و گاز ابوظبی (ادیپک) گفت: اوپک به تقاضا خوش‌بین است و سرمایه‌گذاری اندک را خطری برای امنیت انرژی می‌‌‌داند. وی ضمن تاکید بر اهمیت تداوم سرمایه‌گذاری در صنایع نفت و گاز تصریح کرد: درخواست‌‌‌ها برای توقف سرمایه‌گذاری در صنعت نفت اثر معکوسی روی قیمت‌ها خواهد داشت. دبیرکل اوپک با اشاره به پیش‌بینی دبیرخانه این سازمان برای رشد تقاضای بیش از ۲ میلیون و ۳۰۰هزار بشکهای در روز گفت: ما همچنان تقاضای نفت را در سال‌جاری میلادی مانند پارسال کاملا انعطاف‌‌‌پذیر می‌‌‌بینیم. الغیص تاکید کرد که سرمایه‌گذاری در بخش نفت و گاز برای امنیت انرژی مهم است. وی گفت: ظرفیت مازاد عرضه ما بسیار کم است، این را بارها گفته‌‌‌ایم و این مستلزم تلاش هماهنگ همه ذی‌نفعان برای درک اهمیت سرمایه‌گذاری در صنعت نفت است.
بنا به گفته ناصر امین، مدیرعامل شرکت نفتی آرامکو در عربستان، سرمایه‌گذاری کم در پروژه‌های نفت و گاز همچنان وجود دارد. آخرین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی به تقاضای ۱۰۲میلیون بشکهای در سال ۲۰۲۳ اشاره دارد یعنی افزایش ۲ میلیون بشکهای نسبت به سال ۲۰۲۲. «پتانسیل زیادی برای رشد در حملونقل هوایی وجود دارد، و با توجه به کمبود سرمایه‌گذاری، قطعا نگرانی در میان‌مدت تا بلندمدت از نظر اطمینان از وجود منابع انرژی کافی در صنعت حملونقل هوایی وجود دارد.» مدیر آرامکو تنها یکی از چند کارشناس انرژی است که نگرانی خود را در مورد سرمایه‌گذاری کم در این صنعت اعلام کرده است. سرمایه‌گذاری در این صنعت از حدود ۷۰۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۴ به ۴۰۰ میلیارد دلار در سال جاری کاهش یافته است که با توجه به تقاضای بالای مداوم برای نفت و گاز، این میزان بسیار کم است.
متعادل نگه داشتن قیمت‌های انرژی
وزیر انرژی امارات متحده عربی، سهیل المزروعی نیز با تاکید بر لزوم تداوم سرمایه‌گذاری‌‌‌ها در صنعت نفت به منظور متعادل نگه‌داشتن قیمت‌های انرژی، گفت: اینکه تنها قیمت نفت برای مدتی محدود مناسب باشد کوته‌‌‌بینانه است. در حالی که وزیران نفت و انرژی کشورها و مدیران ارشد فعال در صنعت نفت جهان بر لزوم تداوم سرمایه‌گذاری‌‌‌ها به‌‌‌منظور هموارسازی پدیده انتقال انرژی تاکید داشتند، المزروعی اظهار کرد: قیمت مناسبی که مصرف‌کنندگان برای دریافت سوخت در جایگاه‌‌‌های عرضه می‌‌‌پردازند به دلیل تمایل به ادامه سرمایه‌گذاری در زمینه تولید سوختهای فسیلی است. وی افزود: اعضای اوپک‌‌‌پلاس (ائتلاف تولیدکنندگان عضو سازمان کشورهای صادرکننده نفت -اوپک و غیر‌اوپک) به این موضوع که قیمت برای مصرف‌کنندگان مناسب باشد اهمیت می‌‌‌دهند، اما قیمت مناسب برای مدت بسیار محدود، کوته‌‌‌بینانه است.
وزیر انرژی امارات تصریح کرد: برای نگه‌داشتن قیمت‌های جهانی نفت‌خام در حد متعادل به سرمایه‌گذاری بیشتری در نفت و گاز نیاز است. المزروعی در پاسخ به پرسشی درباره اینکه آیا قیمت‌های بالای نفت خام می‌تواند سلامت اقتصاد جهانی را تهدید کند، گفت: اوپک‌‌‌پلاس هرگز برای قیمت مشخص نفت هدف‌‌‌گذاری نمی‌‌‌کند. اعضای اوپک‌‌‌پلاس در ژوئن موافقت کردند که توافق کاهش تولید نفت خود را تا پایان سال ۲۰۲۴ میلادی تمدید کنند. عربستان سعودی و روسیه همچنین به‌‌‌تازگی تصمیم گرفتند کاهش داوطلبانه عرضه خود را که مجموعش به یک میلیون و ۳۰۰هزار بشکه در روز می‌رسد تا پایان سال‌جاری میلادی تمدید کنند. در پی اعلام تصمیم‌‌‌های جداگانه ریاض و مسکو برای ادامه کاهش عرضه داوطلبانه، قیمت نفت خام برنت در اوایل ماه سپتامبر به بالای ۹۰ دلار برای هر بشکه رسید و پیش‌بینی‌‌‌ها را برای رسیدن قیمت نفت به سطوح ۱۰۰ دلار برای هر بشکه تقویت کرد.
المزروعی همچنین تصریح کرد: امارات در مسیر افزایش ظرفیت تولید روزانه نفت خود از ۴ میلیون و ۲۰۰هزار بشکه به ۵ میلیون بشکه تا سال ۲۰۲۷ میلادی است. ویکی هولوب، مدیرعامل شرکت اکسیدنتال پترولیوم آمریکا هم هشدار داد که سرمایه‌گذاری اندک باعث افزایش قیمت انرژی می‌شود.
افزایش تولید نفت اوپک
تازهترین نظرسنجی رویترز نشان می‌‌‌دهد تولید نفت اوپک در پی افزایش تولید نفت خام ایران و نیجریه در ماه سپتامبر ۲۰۲۳ برای دومین ماه پیاپی افزایش یافت. به گزارش رویترز، بر اساس نظرسنجی روز دوشنبه (دهم مهرماه) این خبرگزاری، تولید نفت سازمان کشورهای صادرکننده نفت در ماه سپتامبر برای دومین ماه پیاپی در پی افزایش تولید ایران و نیجریه افزایش یافت، در حالی که کاهش عرضه عربستان و دیگر اعضای اوپک‌‌‌پلاس در قالب توافق کاهش عرضه برای حمایت از قیمت و بازارهای جهانی نفت خام ادامه دارد. تازهترین بررسی رویترز نشان داد تولید روزانه نفت خام اعضای اوپک در ماه سپتامبر با افزایش روزانه ۱۲۰هزار بشکهای نسبت به ماه اوت به ۲۷ میلیون و ۷۳۰هزار بشکه رسید.
تولید نفت اوپک در ماه اوت امسال برای نخستین بار از فوریه گذشته افزایش یافته بود. افزایش عرضه اوپک در ماه سپتامبر تا حدود زیادی به مدد افزایش تولید نفت نیجریه به‌‌‌دلیل مقابله با سرقت نفت خام و ناامنی‌‌‌ها در مناطق عملیاتی پدید آمده است. تولید نفت خام ایران که با وجود تحریم‌‌‌های آمریکا در حال افزایش عرضه بوده، به بالاترین سطح از سال ۲۰۱۸ رسیده است. بر اساس دادههای حملونقل و منابع در نظرسنجی رویترز، نیجریه در ماه سپتامبر بدون هیچ‌گونه اختلال عمده در صادرات، افزایشی قابل‌‌‌توجه در صادرات را تجربه کرد و تولید خود را ۱۱۰هزار بشکه در روز افزایش داد. نیجریه در نظر دارد تا سال آینده میلادی بخش بیشتری از تولید نفت خود را احیا کند.
نظرسنجی رویترز نشان داد دومین افزایش بزرگ اوپک مربوط به ایران بوده است، به‌‌‌طوری که تولید نفت خام این کشور به ۳ میلیون و ۱۵۰هزار بشکه در روز رسیده است. بر اساس نظرسنجی رویترز و ارقام جداگانه از اوپک، این بالاترین رقم از سال ۲۰۱۸ است؛ سالی که واشنگتن دوباره تحریم‌‌‌ها را علیه ایران اعمال کرد. بر اساس این نظرسنجی، تولید ۱۰ عضو اوپک که مشمول توافق کاهش عرضه اوپک‌‌‌پلاس هستند، ۸۰هزار بشکه در روز افزایش یافت. عربستان و دیگر اعضای اوپک حاشیه خلیج فارس به‌‌‌شدت به توافق کاهش عرضه نفت و کاهش‌‌‌های داوطلبانه اضافه پایبند هستند. بر اساس این نظرسنجی، عربستان در ماههای اوت و سپتامبر تولید نفت خام خود را نزدیک به ۹ میلیون بشکه در روز نگه داشت، ریاض به‌‌‌تازگی تصمیم گرفت کاهش عرضه داوطلبانه روزانه یک میلیون بشکهای خود را تا پایان سال‌جاری میلادی تمدید کند.
عراق و امارات متحده عربی در ماه سپتامبر تولید نفت خود را اندکی افزایش دادند، در حالی که عرضه نفت آنگولا به‌‌‌دلیل کاهش صادرات ۵۰هزار بشکه در روز کاهش یافت. تولید اوپک هنوز حدود روزانه ۷۰۰هزار بشکه کمتر از مقدار مورد نظر است، زیرا نیجریه و آنگولا ظرفیت تولید به‌‌‌اندازه سطح توافق شده را ندارند. نظرسنجی رویترز با هدف پیگیری عرضه نفت به بازارهای جهانی تهیه می‌شود. این نظرسنجی بر مبنای دادههای حملونقل ارائه‌‌‌شده از سوی منابع خارجی، دادههای موسسه ریفینیتیو ایکون، اطلاعات شرکت‌های رصدکننده حمل محموله‌‌‌های نفتی مانند پترولجستیک و کپلر و اطلاعات ارائه شده از سوی منابع شرکت‌های نفتی، اوپک و شرکت‌های مشاوره‌‌‌ای است.
قیمت هفتگی سبد نفتی اوپک در هفته منتهی به ۲۹ سپتامبر (هفتم مهرماه) نسبت به هفته پیش از آن ۱۳ سنت افزایش یافت. به گزارش شانا به نقل از دبیرخانه سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک)، قیمت هفتگی سبد نفتی اوپک در هفته منتهی به جمعه هفته گذشته (هفتم مهرماه) با ۱۳ سنت افزایش به ۹۶ دلار و ۱۴ سنت رسید، در حالی که این رقم در هفته منتهی به ۲۲ سپتامبر (۳۱ شهریورماه) ۹۶ دلار و یک سنت بود. قیمت سبد نفتی اوپک روز جمعه (هفتم مهرماه) با یک دلار و ۱۳ سنت افزایش به ۹۶ دلار و ۳۵ سنت رسید، در حالی که این رقم روز پنج‌شنبه (ششم مهرماه) ۹۷ دلار و ۴۸ سنت بود.
