«دنیای‌اقتصاد» تحولات ژئوپلیتیک و افق پیشروی بازارجهانی نفت را در سال۲۰۲۴ بررسی می‌کند
۲۰۲۴؛ سال‌بحران در تامین نفت
چالش عرضه در برابر چالش تقاضا
به باور وزیر انرژی امارات ریشه چالش فعلی در سمت عرضه عبارتست از: کاهش تولید نفت توسط بسیاری از تولیدکنندگان و پتانسیل عرضه ناکافی نفت‌خام به بازار جهانی. واقعیت این است که چالش در سمت عرضه به‌مراتب جدی‌‌‌‌‌تر از چالش ناشی از احتمال کاهش تقاضای جهانی برای سوخت‌‌‌‌‌های فسیلی در سال‌آینده است. در همین رابطه سهیل المزروعی، وزیر انرژی امارات‌متحده‌عربی در مصاحبه با بلومبرگ گفت: «در شرایط فعلی، نگران حجم و کمیت تقاضا در بازار جهانی نفت نیستیم. آنچه بیش از همه ما را نگران می‌کند پاسخ به این پرسش اساسی است که آیا در آینده به اندازه کافی منابع نفتی برای تامین تقاضای روزافزون بازار جهانی نفت در اختیار خواهیم داشت یا خیر.»
این مقام ارشد انرژی در یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان و تاثیرگذارترین اعضای اوپک اضافه کرد: هم‌‌‌‌‌اکنون و تحت شرایط ژئوپلیتیک حاکم بر جهان، آنچه ما را در بازار بین‌المللی سوخت‌‌‌‌‌های فسیلی بیش از هر زمان دیگر نگران می‌کند، پیروی و حمایت از سیاست کاهش تولید توسط بسیاری از تولیدکنندگان نفت است. به گفته المزروعی، بازار جهانی نفت در حال‌حاضر متعادل است. این نکته بیانگر این واقعیت است که ائتلاف اوپکپلاس با توجه به اعلام هفته گذشته روسیه مبنی‌بر کاهش تولید خود در ماه مارس به میزان ۵۰۰هزار بشکه در روز، برای اعمال تغییر در سهمیه‌‌‌‌‌های تولید خود، تعجیل نخواهدکرد.
کاهش ۵۰۰هزار بشکه‌‌‌‌‌ای عرضه روسیه
در همین رابطه معاون نخست‌وزیر روسیه، الکساندر نواک در بیانیه‌‌‌‌‌ای اعلام کرد: روسیه تاکنون و برای اثبات حسن‌نیت این کشور در تعاملات بین‌المللی، حجم کامل نفت تولیدی خود را به بازار جهانی عرضه کرده‌است. همانگونه که پیش از این نیز اعلام‌شده‌بود، روسیه به آن دسته از کشورهایی که به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم از سیاست سقف قیمتی حمایت و تبعیت می‌کنند، نفت نخواهد فروخت. او ادامه داد: روسیه به‌صورت داوطلبانه، تولید نفت خود را به میزان ۵۰۰هزار بشکه در روز در مارس کاهش خواهد داد. این کاهش تولید به ایجاد تعادل در بازار جهانی سوخت‌‌‌‌‌های فسیلی کمک خواهد کرد.
گفتنی است پیش از این و آخرین‌مرتبه که این کشور تصمیم به کاهش تولید نفت تا حدود ۱۰درصد را گرفت، در اواسط سال‌گذشته و در واکنش به اعمال تحریم‌های سختگیرانه اتحادیه اروپا علیه این کشور بود. لازم به ذکر است روسیه در چند ماه گذشته با تغییر استراتژی بازار خود و از طریق ارائه تخفیف‌های جذاب، شریان نفت‌خام خود را به سمت مشتریان آسیایی تغییر مسیر داده‌است. تولید نفت روسیه طی سال۲۰۲۲، به‌واسطه رشد عرضه و انتقال نفت این کشور به مقاصد آسیایی به‌خصوص دو کشور هندوستان و چین، معادل ۳/ ۲درصد افزایش و به مرز ۵۴۰میلیون تن، برابر با حدود ۵/ ۱۰میلیون بشکه در روز رسید.
افق ناامید‌‌‌‌‌کننده صنعت‌نفت فرسوده روسیه
اویل‌‌‌‌‌پرایس در ادامه گزارش خود آورده است، پیش‌بینی بریتیش‌‌‌‌‌پترولیوم حکایت از آن دارد که تولید نفت روسیه در بلندمدت با مشکلات عدیده‌‌‌‌‌ای در حوزه‌های اکتشاف، استخراج، پالایش و بهره‌‌‌‌‌برداری روبه‌رو خواهد بود. در صورت حفظ شرایط کنونی پیش‌بینی تحلیلگران حکایت از آن دارد که تولید نفت‌خام این کشور در افق ۲۰سال‌آینده، تا ۴۰درصد کاهش پیدا خواهدکرد. بریتیش‌‌‌‌‌پترولیوم اعلام کرده‌است تولید نفت روسیه به‌واسطه فقدان سرمایه‌گذاری، غیبت فناوری روز دنیا در کنار قدیمی‌بودن و فرسودگی میادین و تجهیزات فعلی نفتی این کشور، می‌تواند به‌سادگی از ۱۲میلیون بشکه روزانه در سال۲۰۱۹، به ۷میلیون بشکه در روز تا دو دهه آینده، تنزل پیدا کند. واقعیت این است که کرملین ماه‌هاست با تحریم‌های غرب که با هدف کنترل وکاهش درآمدهای نفتی روسیه وضع شده‌اند، مواجه بوده و اتخاذ سیاست کاهش تولید از سوی این کشور نشان می‌دهدکه اجرای مکانیزم سقف قیمت غرب، تاثیر مطلوب نظر مقامات اروپایی را بر روند صادرات نفت‌خام این کشور گذاشته است.
اثرات مخرب تحریم‌ها بر اقتصاد روسیه
سران گروه هفت، اتحادیه اروپا و استرالیا در ادامه وضع سلسله تحریم‌های همه‌‌‌‌‌جانبه و سختگیرانه علیه روسیه به‌واسطه تهاجم این کشور به اوکراین، بهره‌‌‌‌‌مندی از خدمات حمل‌ونقل و بیمه دریایی برای نفت روسی که بالاتر از ۶۰ دلار در هر بشکه معامله شده‌است را ممنوع اعلام کردند. لازم به ذکر است ائتلاف غرب همچنین ممنوعیتی را برای خرید فرآورده‌های نفتی روسیه تصویب کرده و سقف قیمتی را از پنجم فوریه برای صادرات فرآورده‌های نفتی روسیه مصوب و به مورد اجرا گذاشته است.
به گزارش اویل‌‌‌‌‌پرایس، وزیر دارایی روسیه در ماه پایانی سال‌گذشته اعلام کرد با کاهش درآمد صادراتی این کشور بهدنبال اجرایی‌شدن مصوبه سقف قیمتی، کسری‌بودجه روسیه در سال‌جاری حتی می‌تواند از دو‌درصد تولید ناخالص داخلی که پیش از این تخمین زده شده‌بود نیز عبورکند. این اولین‌بار است که یکی از دولتمردان روسی، اثرات منفی مصوبه سقف قیمتی بر فروش و صادرات نفت و فرآورده های نفتی این کشور را رسما پذیرفته و به آن اعتراف می‌کند.
مواضع اوپکپلاس
در همین چارچوب، دو نماینده از ائتلاف اوپکپلاس در مصاحبه با رویترز گفتند که این گروه در حال‌حاضر برنامه‌‌‌‌‌ای برای تغییر مسیر و بازتعریف اهداف تولید نفت خود، پس از اعلام کاهش تولید روسیه ندارد. در عین‌حال و به نقل از کرملین، این کشور پیش از این برنامه خود مبتنی بر کاهش تولید را با برخی از اعضای ائتلاف اوپکپلاس که روسیه خود یکی از اعضای کلیدی این گروه است، درمیان گذاشته بود. یک منبع دولتی روسیه اما، ضمن رد این ادعا به رویترز گفت؛ قبل از اعلام این تصمیم، روسیه به‌طور رسمی با هیچ‌یک از اعضای اوپکپلاس در مورد برنامه کاهش تولید خود رایزنی نکرده‌است.
به گزارش رویترز، تصمیم جدید روسیه برای کاهش تولید، کمتر از ۱۰روز پس از بر‌‌گزاری نشست ستاد نظارتی مشترک وزیران اوپکپلاس، رسانه‌‌‌‌‌ای شد. جالب اینجاست که در این جلسه، عدم‌تغییر سیاست فعلی این گروه که اواخر سال‌گذشته تصویب شده‌بود، موردتایید اعضا که روسیه یکی از آنهاست، قرار گرفت. معاون نخست‌وزیر روسیه در این‌باره اظهار کرد: روسیه اعتقاد دارد اعمال مصوبه سقف قیمت بر فروش نفت و فرآورده‌های نفتی روسیه، مداخله مستقیم در بازار جهانی انرژی است که اثرات سویی بهدنبال خواهد داشت.
لزوم جذب سرمایه‌گذاری جدید در صنعت نفت
ابراز نگرانی امارات در مورد عرضه نفت در سال‌آینده، آخرین اظهارات چهره‌‌‌‌‌های شاخص اوپک بود که بار دیگر تاکید داشتند صنعت نفت سال‌هاست از فقدان جذب سرمایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذار جدید، رنج میبرد. در همین چارچوب، هیثم الغیس، دبیرکل اوپک در جریان یک نشست مطبوعاتی اعلام کرد صنعت جهانی نفت چند سال است که از اثرات مخرب نبود سرمایه‌گذاری ساختاری و جدید رنج میبرد. او از فعالان محیط‌‌‌‌‌زیست خواست تا با نگاه کلان به تصویر بزرگ‌‌‌‌‌تر توجه کرده و اجازه ایجاد تحول و دگرگونی ساختاری در حوزه بین‌الملل انرژی را بدهند.
مدیرعامل آرامکوی عربستان‌سعودی نیز به‌تازگی اعلام کرد؛ سرمایه‌گذاری‌های زیست‌‌‌‌‌محیطی، اجتماعی و حاکمیتی، چنانچه مستقیما علیه پیشرفت در حوزه صنعت نفت و گاز باشند، تهدیدی بالقوه برای برقراری امنیت انرژی به‌حساب آمده که در نهایت موجب رشد قیمت حامل‌‌‌‌‌های انرژی به‌‌‌‌‌ویژه سوخت‌‌‌‌‌های فسیلی خواهد شد.
