برخی کارشناسان معتقدند قیمت نفت در زمستان امسال افزایش می‌یابد
انتظار طلوع بازار نفت در افق زمستان
کمتر از یک ماه دیگر تا فرارسیدن موعد اعمال تحریم اتحادیه اروپا بر صادرات نفت خام روسیه از طریق دریا و همچنین عملیاتی شدن سقف قیمتی گروه ۷ بر نفت روسیه باقی مانده است. پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که عواملی همچون کاهش معنادار ظرفیت پالایشگاه‌ها در کنار اختلالات تولید و عرضه نفت خام، افزایش قیمت سوخت و به‌ویژه گازوئیل را در آینده نزدیک رقم خواهد زد. تا کمتر از یک ماه دیگر، تحریم صادرات دریایی نفت خام روسیه به اتحادیه اروپا به اجرا گذاشته خواهد شد.
در نتیجه این اقدام، حجم عرضه جهانی نفت به طور قابل توجهی کاهش خواهد یافت، چرا که در جهان امروز، روسیه یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان نفت و سوخت در جهان به شمار می‌آید. بازار سوخت جهانی نیز خود را برای گذار از شرایط اضطراری یادشده آماده می‌کند. به گفته جان کمپ از رویترز، صندوق‌های سرمایه‌گذاری بار دیگر به نفت تمایل نشان داده، تا جایی که روزانه حجم قابل‌توجهی از آن را در بازار آتی خریداری می‌کنند. در هفته گذشته به عنوان مثال، حجم معاملات نفت خام برنت به ۲۲میلیون بشکه و نفت وست تگزاس اینترمدیت به ۱۵میلیون بشکه رسید.
بی‌اعتنایی خریداران به موانع و تحریم‌ها
هندوستان که به‌سرعت به سمت صنعتی شدن پیش می‌رود، نفت خام روسیه را با تخفیف ویژه خریداری می‌کند. بنابراین طبیعی است که تنها به دلیل همین قیمت رقابتی، حجم بالایی از نفت روسی را خریده و ذخیره کند. براساس داده‌های جدید، سهم خرید و واردات نفت خام این کشور از مبدا خاورمیانه در ماه سپتامبر به کمترین میزان در ۱۹ ماه گذشته رسید. به این ترتیب، روسیه از عربستان سعودی به عنوان تامین‌کننده شماره دوی نفت هند بعد از عراق، پیشی گرفت. از سرزمین اژدهای زرد نیز خبر می‌رسد چینی‌‌ها بدون کمترین توجه به تحریم‌های وضع‌شده علیه روسیه، همچنان به خرید و واردات نفت از روسیه ادامه می‌دهند. جالب این‌جاست که همین موضوع در مورد تبعیت این کشور از سیاست سقف قیمتی گروه ۷ برای نفت خام روسیه نیز صادق است؛ مصوبه‌ای که به‌زعم سران کشورهای صنعتی، طی چند هفته آینده لازم‌الاجرا خواهد بود. چین پیش از این نیز بارها اعلام کرده است بر سر تامین نفت خام مورد‌نیاز خود کوتاه نیامده و با هیچ طرفی وارد معامله نخواهد شد.
مشکلات تامین سوخت دیزل
آنچه مسلم است اینکه با اجرایی شدن تحریم‌های اتحادیه اروپا و اعمال سقف قیمتی گروه ۷ بر تجارت نفت روسیه، افزایش قیمت جهانی نفت نسبت به قیمت کنونی اجتناب‌ناپذیر خواهد بود. موضوع نگران‌کننده‌تر اما، مساله سوخت به‌ویژه گازوئیل است که بدون شک افزایش قیمت چشمگیری را تجربه خواهد کرد؛ چرا که با گذشت زمان، عرضه نفت خام محدودتر شده، بدتر آنکه هیچ افق روشنی برای تاسیس و راه‌اندازی پالایشگاه‌های جدید وجود ندارد. واقعیت این است که وضعیت تولید و تامین سوخت پایدار در ماه فوریه، زمانی که تحریم اتحادیه اروپا بر سوخت روسیه اجرایی شده است، بسیار پیچیده‌تر خواهد بود.
براساس گزارش وال استریت ژورنال، اتحادیه اروپا در‌حال‌حاضر و روزانه برابر با ۴۰۰هزار بشکه گازوئیل از روسیه، به‌علاوه ۷/ ۱میلیون بشکه از دیگر تامین‌کنندگان، خریداری می‌کند. بنابراین لازم است از ۵ فوریه، روزانه معادل ۴۰۰هزار بشکه جایگزین گازوئیل روسی، از سایر منابع تامین شود که البته موجب شدت گرفتن تورم خواهد شد. بندیکت جورج، رئیس قیمت‌گذاری سوخت دیزل در آرگوس مدیا، گفت: «اروپا در تلاش برای یافتن جایگزین برای گازوئیل روسیه، مجبور خواهد بود هر قیمتی را که تولیدکنندگان گازوئیل مطالبه کنند پذیرفته و پرداخت کند. بدیهی است قیمت گازوئیل در آن زمان، به طور غیرمنتظره‌ای بالا خواهد بود. چنانچه کوچک‌ترین اتفاق جدیدی بیفتد، قیمت‌ها به‌سرعت بالا می‌رود، زیرا مسیر جایگزینی برای هیچ‌کس وجود نخواهد داشت.»
افت جهانی حجم ذخایر پالایششده
حقیقت این است که در‌حال‌حاضر و به واسطه بحران‌های موجود، حجم ذخایر پالایششده در سراسر دنیا، به مراتب پایین‌تر از میانگین بلندمدت آن است، به ویژه در ایالات متحده که خود از اصلی‌ترین صادرکنندگان محصولات نفتی به اتحادیه اروپاست. این بدان معناست که قیمت جهانی نفت همچنان بالا خواهد ماند، چراکه تنها ظرفیت پالایشی جدید در خاورمیانه و چین وجود دارد که آن هم بسیار محدود بوده و پاسخ‌گوی نیاز آتی بازار نیست. از سوی دیگر، تقاضای جهانی برای سوخت دیزل به طور مداوم روند صعودی داشته، چرا که در بسیاری از نقاط جهان، از این سوخت برای حمل‌و‌نقل و جابه‌جایی بار استفاده می‌شود.
به گفته یکی از تحلیلگران نفتی در اس‌اند‌پی گلوبال، اروپا می‌تواند سوخت بیشتری از ایالات متحده و چین وارد کرده، ضمن آنکه صادرات محصولات نفتی خود را به آمریکای جنوبی و آفریقا کاهش دهد. اتخاذ این سیاست شرایط اروپا را در مواجهه با بحران پیش رو بهبود خواهد بخشید، هرچند در عین حال موجب ایجاد موجی معکوس در سطح آمریکای جنوبی و به‌ویژه آفریقا خواهد شد، که بازگشت آن می‌تواند به صورت بالقوه دامن‌گیر خود اروپا نیز بشود.
بررسی تحریم نفتی روسیه و مصوبه اوپک‌پلاس
با نیم‌نگاهی به چشم‌انداز بازار نفت در دو ماه پیش‌رو، مصوبه اوپک‌پلاس مبنی بر کاهش تولید، در افق این بازار خودنمایی می‌کند. ناظران بازار انرژی انتظار دارند تحریم نفتی اروپا علیه روسیه، منجر به کاهش عرضه جهانی این کالای استراتژیک برابر با حدود یک‌میلیون بشکه در روز شود. اوپک‌پلاس نیز مصمم به کاهش روزانه تولید و عرضه معادل یک‌میلیون بشکه دیگر است. این دو به منزله کاهش عرضه جهانی نفت برابر با ۲میلیون بشکه در روز خواهند بود. نکته قابل‌تامل دیگر آنکه براساس گزارش‌های دریافتی از بازار انرژی، منحنی رشد تولید نفت شیل ایالات متحده نیز کاهشی شده است.
به عقیده ناظران، تصمیم اوپک‌پلاس در راستای تثبیت قیمت طلای سیاه و ممانعت از کاهش بیشتر قیمت‌ها، اتخاذ شده است. این در حالی است که مبادلات بین‌المللی نفت در ماه‌های گذشته و در نوع خود، بزرگ‌ترین ریزش قیمت پس از همه‌گیری کووید-۱۹ را تجربه کرده است. کاهش تولید از سوی اوپک‌پلاس، عرضه کنونی و محدود نفت در بازار را که به گفته مدیران و تحلیلگران انرژی، به واسطه عدم تمایل به سرمایه‌گذاری و اختلالات عرضه رقم خورده است، با محدودیت بیشتری روبه‌رو خواهد کرد. لازم به ذکر است کاهش معنادار تولید نفت از سوی اوپک‌پلاس، با وجود اینکه احتمالا رشد قیمت‌ها را به دنبال خواهد داشت، در نهایت منجر به افزایش تولید نفت و گاز از سوی ایالات متحده نخواهد شد.
این در حالی است که بر اساس پژوهش محققان دانشگاه اصفهان، فرآیند تعیین قیمت نفت خام از اصلی‌ترین مولفه‌های اقتصاد جهانی است که به طور دائم توسط ناظران و سیاستگذاران بازارهای مالی رصد می‌شود. قیمت جهانی نفت رفتار خود را براساس مولفه‌های روز اقتصادی تغییر داده و به همین دلیل تلاطم این بازار بسیار بالاست. بازار نفت و فضای اقتصادی حاکم بر آن در بلندمدت، درگیر تبعات بحران همه‌گیری کووید-۱۹ خواهد بود. وقوع پاندمی و متعاقب آن اتخاذ سیاست‌های پیش‌گیرانه و بعضا سخت‌گیرانه کشورها، خسارات قابل‌توجهی بر درآمد کشورهای صادرکننده و همچنین سرمایه‌گذاران حوزه نفت خام وارد آورده است که اثرات مخرب آن کماکان گریبان‌گیر جوامع است. در همین ارتباط به نظر می‌رسد معامله‌گران بین‌المللی نفت راهبرد خرید و ذخیره نفت خام را بدون توجه به چشم‌انداز چالش‌های جهانی، از جمله منازعات ژئوپلتیک در کنار تدابیر سخت‌گیرانه مقابله با کووید-۱۹ در چین ادامه دهند. تدابیری که به عنوان عامل بازدارنده اصلی در مسیر رشد قیمت نفت در سال جاری عمل کرده است.
قیمت‌ها در بازار
بازار نفت در روز جمعه درحالی به‌طور متوسط بیش از ۲درصد رشد کرد که در دو هفته گذشته نوسانات زیادی تجربه کرد. عدم‌ثباتی که به‌سبب خبرهای ضدونقیض از برنامه‌های قرنطینه‌ای چین بود. در این مدت به‌سبب خبرهایی مبنی بر کاهش سخت‌گیری‌های سیاست کوویدصفر بزرگ‌ترین واردکننده نفت جهان، برنت به آستانه ۱۰۰دلار رسید و با بهای ۹۶ دلار خریدوفروش شد و نفت خام آمریکا وارد کانال ۹۰دلار شد. روز گذشته هر بشکه نفت سنگین برنت با ۸/ ۲درصد رشد بشکه‌ای۳۰/ ۹۶دلار فروخته شد و نفت خام آمریکا در یک‌قدمی ۹۰دلار، یعنی ۵۰/ ۸۹دلار فروخته شد که نشان از افزایش ۵۰/ ۳درصدی نسبت به روز گذشته دارد. این افزایش قیمت به سبب خبرهایی اتفاق افتاد که برای بار چندم مبنی بر کاهش سخت‌گیری‌های سیاست کوویدصفر چین و همچنین کاهش توان دلار که به معنی افزایش توان خریداران نفت است، مخابره شد. هر گالن گازوئیل با ۶۰/ ۲درصد افزایش به ۶۳/ ۲دلار و هر Mmbtu گاز طبیعی به ۲۰/ ۶دلار آمریکا رسید.
