م.ر. بهنام رئوف

رمز موفقیت در بازار، ارائه و عرضه مدل‌های مختلف با قیمت‌های مختلف است. این رمز موفقیت نوکیا بود که بعدها

از طرف رقبایش علیه خود او استفاده شد رقابت این روزها در بازار تلفن همراه روز به روز سخت‌تر و فشرده‌تر می‌شود.

تا همین چند سال پیش شاید بیش از یکی دو نام در بازار تلفن همراه خودنمایی نمی‌کردند؛ اما امروز اگر قصد خرید یک گوشی داشته باشید با انبوهی از مدل‌های مختلف روبه‌رو هستید که فرآیند تصمیم‌گیری را برای شما سخت می‌کند.

در زمان‌های نه‌چندان دور نوکیا سلطان بی‌چون و چرای بازار تلفن همراه بود. این برند فنلاندی از همان ابتدا به درستی درک کرده بود که بازار چه چیزی می‌خواهد.

نوکیا امسال در کنفرانس جهانی ۲۰۱۱ خود اعلام کرد که هم‌اکنون یک میلیارد گوشی در دست مردم جهان دارد و برای ساخت و توزیع یک میلیارد گوشی دیگر برنامه‌ریزی می‌کند.

هر چند که این گفته‌ها از سوی مدیرعامل مایکروسافتی این برند با آنچه شواهد در بازار نشان می‌دهد تا حد زیادی تفاوت دارد؛ اما استفان الوپ و همکارانش می‌دانند که این روزها برای اول ماندن در جهان راه سختی را پیش روی خود دارند.

نوکیا از همان روزهای اول کار می‌دانست که رمز موفقیت در بازار ارائه و عرضه مدل‌های مختلف با قیمت‌های مختلف است. فنلاندی‌ها با این حربه سال‌های سال توانستند بازار را در اختیار خود داشته باشند.

آنها اولین مدل‌های کوچک و مدل‌های باریک را عرضه کردند و حتی اولین سازنده‌ای بودند که دوربین را با تلفن‌های خود تلفیق کردند و استفاده از پیامک را برای گوشی‌های خود فراهم کردند. پلیرهای موسیقی را در گوشی به کار گرفتند و توانستند بالغ بر یک دهه سلطان بازار باشند. آنها حتی زودتر از مابقی رقبای خود به اکوسیستم دنیای همراه پی بردند. فهمیدند که در آینده بازار تلفن همراه در اختیار شرکت‌هایی است که بتوانند نرم‌افزارهای کاربردی و سرگرمی‌های بسیاری را در دستان کاربران خود فراهم آورند؛ چرا که این نوکیایی‌ها بودند که تمام امکانات وسایل قابل حمل را زودتر از مابقی تولیدکنندگان به گوشی‌های خود اضافه کرده بودند و حال دریافته بودند که در بخش سخت‌افزار و ارائه قابلیت‌های این‌چنین دیگر نمی‌توان نوآوری خاصی برای کاربران فراهم آورد.

باهوش اما ترسو

همین مساله بود که باعث شد نوکیا خیلی زودتر از تمام برندهای دیگر سایتی برای دانلود نرم‌افزارهای کاربردی برای گوشی‌هایش راه‌اندازی کند. Mosh نام این سایت بود که بعد از چند سال به Ovi تغییر یافت. برنامه‌ای که برای این سایت درنظر گرفته شده بود تغییر رفتار و ذائقه کاربران تلفن همراه از سخت‌افزار به سوی نرم‌افزارهای کاربردی بود. اپل همین ایده را با گوشی آی فون خود ارائه کرد و به دلیل ریسک‌پذیری بالای مدیرعامل فقید خود یعنی استیو جابز از یک سو و پروپاگاندا‌های معروف این شرکت، از سوی دیگر توانست نوکیا را از گردنه این موضوع خارج کند.

جابز پیش از نیز بر سر اختراع و استفاده از موس‌های کامپیوتر یک بار دیگر این کار را کرده بود. آن هم زمانی که در بازدید از شرکت زیراکس متوجه فناوری ساخته شده این شرکت یعنی چیزی شبیه به همین موس‌های امروزی شده بود. هنگامی که او از ساختمان زیراکس خارج شد به کارشناسان خود ساختار تکنولوژی به کار گرفته شده در زیراکس را توضیح داد و از آنها خواست سریع این فناوری را ساخته و آن را تجاری کنند.

همین شد که فناوری موس یا همان موشواره به شکل تجاری برای اولین بار در کامپیوتر‌های اپل به کار گرفته شد. به هر حال این بار نبوغ بالای نوکیایی‌ها مغلوب وسواس بسیار این چشم آبی‌ها در ساخت فناوری‌های آینده شد و اپل توانست با سرعتی بیشتر ایده آنها را به نوعی دیگر

گسترش دهد.

همه به دنبال سکوی اول

اپل، که تنها با یک مدل گوشی فعالیت خود را در بازار آغاز کرده بود به راحتی توانست انقلاب جدیدی را در بازار تلفن همراه هدایت و رهبری کند.

بعد از عرضه اولین گوشی اپل به نام آی‌فون که انقلابی در صنعت تلفن همراه ایجاد کرد و موفقیت چشمگیر و روزافزون آن، سایر برندهای تولیدکننده تلفن همراه به جز قدیمی‌های این حوزه سعی کردند با کپی برداری از آی‌فون، گوشی‌هایی به بازار عرضه کنند تا بتوانند با آن رقابت کرده و سهمی از آی فون در بازار بگیرند. از همان زمان بود که در دنیای تلفن همراه واژه‌ای تحت عنوان iPhone Killer که معادل فارسی آن قاتل آی فون یا آی فون کُش بود استفاده می‌شد. رسانه‌ها از آی‌فون کیلر برای گوشی‌هایی استفاده می‌کردند که مشخصاتی بسیار نزدیک با آی‌فون داشت، اما با قیمتی پایین‌تر سعی می‌کردند تا سهم بازار این گوشی را از آن بگیرند.

دنبال روی اپل، اما یک شرکت کره‌ای بود. شرکتی که تنها فعالیتش در بازار تلفن همراه به همان سال‌های اول بازار باز می‌گشت.

اما این بار چشم بادامی‌ها تصمیم گرفته بودند که از ضعف دیگر رقیب هموطن خود در این صنعت استفاده کنند. آنها رمز موفقیت نوکیا را سرلوحه فعالیت‌های خود قرار دادند و با الهام از انقلاب آی فون در بازار برنامه بلندمدت پنج ساله‌ای را تدوین کردند تا در پایان آن بتوانند پرفروش‌ترین برند بازار تلفن همراه باشند.

نام این برند سامسونگ است. این نام کره‌ای هم‌اکنون همانند نوکیا در هر فصل مدل‌های متنوعی را به بازار تلفن همراه عرضه می‌کند. سامسونگ هر چند که با الهام از آی فون به توسعه سری گوشی‌های گالکسی خود پرداخت و دشمنی خونی به نام اپل برای خود در تمام دنیا به وجود آورد، اما زود‌تر از نوکیا فهمید که آینده از آن سیستم‌عامل‌های اپن سورس است. بر همین اساس آندروید را به عنوان یکی از سیستم‌عامل‌های اصلی گوشی‌های خود برگزید و سعی کرد با عرضه مدل‌های متنوع عرصه را بر نوکیا تنگ کند. نوکیا اما بنا به دلایلی تصمیم به توسعه گوشی‌های خود با ویندوز گرفت و با یک تعویض تاکتیکی در بند هیات مدیره خود استفان الوپ را از مایکروسافت به عنوان مدیرعامل خود انتخاب کرد.

این انتخاب و این تصمیم استراتژیک در حالی توسط نوکیایی‌ها اتخاذ شد که تولیدکنندگان مطرح در بازار گوشی‌های هوشمند همچون اچ تی سی که فعالیت خود را با به کارگیری ویندوز روی گوشی‌های خود آغاز کرده بودند، تصمیم گرفتند استفاده از این سیستم‌عامل در گوشی‌های آینده خود را کمتر کرده و در عوض آندروید را برای تولیدات خود به‌کارگیرند. برآیند همین تصمیمات است که گمانه زنی‌ها را برای واگذاری سکوی اول جهان از نوکیا به برندهای دیگری همچون سامسونگ را بر سر زبان‌ها انداخته است، اما به هر حال شاید در بخش گوشی‌های هوشمند یا همان اسمارت فون‌ها نوکیا از سایر رقبای خود عقب باشد اما باز هم پرفروش‌ترین در جهان است. هرچند که در برخی از تحلیل‌ها هم عنوان می‌شود که دنیای گوشی در حال حرکت به سمت فناوری هوشمند است و رقبای نوکیا به دنبال ساخت گوشی‌های هوشمند با قیمتی ارزان‌تر و در مدل‌های متنوع‌تر است. حال باید منتظر ماند و دید که آیا این برند فنلاندی تا پایان سال ۲۰۱۲ می‌تواند با سیستم‌عامل ویندوز حرفی در بین گوشی‌های هوشمند داشته باشد یا در این دریای پرخروش فناوری دچار مشکلات اساسی می‌شود. به هر حال با مشاهده شیوه‌های رقابتی موجود در بازار فعلی به نظر می‌رسد بهتر باشد که واژه آی فون کیلر را با اندکی تغییر به نوکیا کیلر تغییر داد. چرا که اکنون این سایر برندهای بازار هستند که برای کسب جایگاه فروش و سهم نوکیا سعی در کپی‌برداری از روش‌های گذشته این شرکت برای موفقیت در بازار فعلی هستند.

اما با تمام این حرف‌ها در بین گوشی‌های هوشمند هم‌اکنون اپل حرف اول را می‌زند. هرچند که برخی از تحلیل‌ها و گزارش‌های آماری می‌گوید سیستم‌عامل آندورید که هم اکنون توسط تولیدکنندگانی همچون سامسونگ، اچ تی سی، سونی اریکسون، ال جی و موتورولا استفاده می‌شود، بازار را از اپل گرفته است.

بر اساس آمارها در ۳ ماهه دوم ۲۰۱۱، اپل با فروش ۲۰ میلیون و ۳۰۰ هزار دستگاه گوشی آیفون، در صدر جدول قرار گرفت. این در حالی است که سامسونگ با فروش ۱۹ میلیون و ۲۰۰ هزار و نوکیا با فروش ۱۶ میلیون و ۷۰۰ هزار گوشی هوشمند به ترتیب رده‌های دوم وسوم این جدول را به خود اختصاص دادند. اچ تی سی نیز با فروش موفقیت آمیز ۱۲ میلیون و ۱۰۰ هزار اسمارت فون در رده چهارم قرار گرفت. از بین این ۴ سازنده، نوکیا تنها کمپانی بود که در حوزه فروش گوشی‌های هوشمندش با کاهش سالانه روبه‌رو شده است.