دیوان عدالت اداری به نفع پلتفرم‌های سلامت دیجیتال رای داد
تداوم تعلیق در توزیع اینترنتی دارو
دبير کميسيون سلامت ديجيتال نصر تهران: کميسيون اصل ۹۰ مجلس نيز به ضوابط فني اجراي آزمايشي عرضه آنلاين دارو انتقاد دارد و بر اين اساس قرار شد وزارت بهداشت اين آيين‌نامه را اصلاح کند که متاسفانه تاکنون خبري در اين خصوص منتشر نشده است
فعالان بخش خصوصی در مهر ماه برای اعتراض به این آیین‌نامه با کمیسیون اصل ۹۰ مجلس جلسه برگزار کردند و در آن مقرر شد تا وزیر بهداشت آیین‌نامه مربوطه را در آبان ماه اصلاح کنند، اما به نظر می‌رسد که تاکنون این اصلاحیه انجام نشده است و توزیع آنلاین همچنان در بلاتکلیفی قرار دارد.
سرپیچی از قانون
بر خلاف رای دیوان عدالت مبنی بر قانونی بودن فعالیت پلتفرم‌های توزیع آنلاین دارو و تطبیق این فعالیت با قوانین و مقررات کشور، سازمان غذا و دارو در سال‌های اخیر برای عرضه اینترنتی دارو سنگ‌اندازی کرده است؛ تا جایی که ابلاغ ضوابط فنی توزیع آنلاین دارو به‌صورت آزمایشی نیز نتوانست رضایت فعالان بخش خصوصی را جلب کند. فعالان و کارشناسان این حوزه معتقد بودند که ضوابط تعیین‌شده از سوی سازمان غذا و دارو با دخالت در فعالیت سکوها، راه را برای آنها سخت‌تر می‌کند و در این بین مواردی خارج از دستورالعمل تصویب‌شده و تدوین تبصره‌های سخت لحاظ شده است که باعث می‌شود فعالیت در این فضا عملا غیرممکن شود.
یکی از عمده مشکلات این آیین‌نامه مربوط به شرایط فعالیت پلتفرم‌های حمل‌ونقل آنلاین بود که نگرانی‌های بسیاری را نیز درباره راه‌اندازی سامانه توزیع آنلاین داروی سازمان غذا و دارو و خطر رقابت بخش دولتی با خصوصی و ایجاد انحصار به دنبال داشت. در پی این اقدام فعالان بخش خصوصی در مهر ماه برای اعتراض به این آیین‌نامه با کمیسیون اصل ۹۰ مجلس جلسه‌ای برگزار کردند و در آن مقرر شد تا وزیر بهداشت آیین‌نامه مربوطه را در آبان ماه اصلاح کنند؛ اما به نظر می‌رسد که تاکنون این اصلاحیه انجام نشده است و توزیع آنلاین همچنان در بلاتکلیفی قرار دارد. این در حالی است که روز شنبه دیوان عدالت اداری در حکمی اعلام کرد که فعالیت پلتفرم‌های اینترنتی برای توزیع و جابه‌جایی دارو کاملا قانونی است و با قوانین و مقررات کشور مغایرتی ندارد. این تصمیم به استناد قوانین جدید در حوزه مدیریت داده‌ها و بودجه سال ۱۴۰۲ گرفته شده است. علاوه بر این، این رای تصریح می‌کند که دستورالعمل‌های موجود مانند آیین‌نامه حمایت از تولید دانش‌بنیان و مصوبات هیات مقررات‌زدایی کاملا قانونی هستند و امکان فعالیت پلتفرم‌ها در حوزه سلامت دیجیتال را فراهم کرده‌اند.
پیش از این، در تابستان سال گذشته هیات مقررات‌زدایی در مصوبه‌ای بر قانونی بودن فعالیت پلتفرم‌های توزیع آنلاین دارو تاکید و اعلام کرده بود: «تمامی پلتفرم‌های دارای مجوز از اتحادیه کسب‌وکارهای فضای مجازی یا سایر مراجع صدور مجوز کسب‌وکارهای اینترنتی می‌توانند در عرضه دارو از «داروخانه‌های دارای مجوز معتبر و تحت‌نظارت سازمان غذا و دارو» به «مصرف‌کننده نهایی» فعالیت کنند و به اخذ مجوز جدید نیازی ندارند.» انجمن تجارت الکترونیک تهران با استناد به رای دیوان عدالت، مخالفت یا جلوگیری از فعالیت پلتفرم‌های توزیع اینترنتی دارو را فاقد پشتوانه قانونی دانسته و تاکید دارد که بر اساس رای دیوان عدالت، این تصمیم در راستای حمایت از سلامت دیجیتال و دسترسی آسان‌تر بیماران به خدمات پزشکی و دارویی گرفته شده است.
نیما فاضلی، رئیس کمیسیون سلامت دیجیتال انجمن تجارت الکترونیک تهران نیز با اشاره به رای دیوان عدالت معتقد است که فعالان سلامت دیجیتال به دنبال ارتقای خدمات درمانی با رعایت چارچوب‌های قانونی هستند و در این خصوص توضیح می‌دهد: «تلاش ما در بخش خصوصی بر این است که بخش دولتی را مجاب کنیم تا با نگاهی همه‌جانبه‌نگر به سلامت دیجیتال و با در نظر گرفتن منافع کشور و مردم، به‌خاطر دغدغه‌های کوچک قابل‌حل یا موارد خاص حاصل تضاد منافع شخصی یا سازمانی، کشور و جامعه را از کلیت مفیدی با عنوان فعالیت در بخش سلامت دیجیتال محروم نکنند؛ آن هم در قرن ۲۱ که اتفاقات شگفت‌انگیزی در این حوزه در حال رخ دادن است و دستاوردهای بزرگی ایجاد شده است.» او در ادامه صحبت‌های خود خواستار به رسمیت شناختن کسب‌وکارهای سلامت دیجیتال است و می‌گوید: «ما به عنوان فعالان کسب‌وکارهای سلامت دیجیتال در قالب انجمن تجارت الکترونیک و سازمان نظام صنفی رایانه‌ای، امیدواریم دوستان بخش دولتی فعالیت‌های بخش خصوصی را به رسمیت بشناسند تا با فراهم آمدن فضای تعامل بتوانیم با در نظر گرفتن دغدغه‌های آنها، صلاح کشور و البته منافع کسب‌وکارها، بهترین خدمات در زمینه پیشگیری و درمان را به افراد جامعه ارائه دهیم.»
تصدی‌گری دولت در توزیع آنلاین دارو؟
در حالی که رای دیوان عدالت اداری بر قانونی بودن عرضه اینترنتی دارو در سکوها تاکید دوباره می‌کند، اما وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو از وظایف خود برای اجرای این موضوع شانه خالی می‌کنند. مهدی خدادادی، دبیر کمیسیون سلامت دیجیتال سازمان نصر تهران، با بیان این مطلب به «دنیای اقتصاد» درباره تسهیل عرضه اینترنتی دارو با توجه به رای دیوان عدالت توضیح می‌دهد: «رای دیوان عدالت اداری در این باره به اصل دستورالعمل عرضه اینترنتی مربوط است، اجرای این دستورالعمل معطل ابلاغ ضوابط فنی توسط سازمان غذا و دارو است که ضوابط ارائه شده بیشتر یک آیین‌نامه بود تا ضوابط. کمیسیون اصل ۹۰ مجلس نیز به این موضوع انتقاد داشتند و قرار شد تا وزارت بهداشت این آیین‌نامه را در آبان ماه اصلاح کند که متاسفانه تاکنون خبری در این خصوص منتشر نشده است.»
او در ادامه صحبت‌های خود با اشاره به فعالیت سامانه تیکت، متعلق به سازمان غذا و دارو می‌گوید: «این سازمان با راه‌اندازی سامانه تیکت و سنگ‌اندازی برای پلتفرم‌ها قصد دارد تا جای آنها را در حوزه توزیع اینترنتی دارو بگیرد. با توجه به اینکه رئیس سازمان غذا و دارو تغییر کرده و ضوابط فنی عرضه آنلاین دارو در سکوها نیز تاکنون اصلاح نشده است، فعالان بخش خصوصی همچنان در عدم قطعیت و بلاتکلیفی قرار دارند.»
با این اوصاف و با وجود تداوم مانع‌تراشی‌های سازمان غذا و دارو برای پلتفرم‌های سلامت دیجیتال آنها از تلاش و پیگیری مداوم برای توافق دو‌طرفه می‌گویند، اما وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو تاکنون پاسخگو نبوده‌اند. این در حالی است که این سازمان به صورت موازی سامانه‌ای برای توزیع اینترنتی دارو راه‌اندازی کرده و در حال فعالیت است که انتقاد و اعتراض فعالان و کارشناسان مبنی بر تصدی‌گری دولت و رقابت با بخش خصوصی در این حوزه را برانگیخته. در این شرایط باید منتظر ماند و دید که در روزهای آتی مسوولان چه واکنشی به عملکرد سازمان غذا و دارو نشان خواهند داد.
