با وجود وعده‌های مکرر هنوز تکلیف بسته‌های بلندمدت و پرحجم اینترنت همراه مشخص نشده است
اصرار بر خرده‌فروشی اینترنت موبایل
با این وجود واکنش مدیران وزارت ارتباطات به این اتفاق، انکار حذف این بسته‌هاست. مدت‌هاست که اپراتورها از ارائه بسته‌های پرحجم و بلندمدتی که استفاده از اینترنت همراه را تا حدی برای کاربران به‌صرفه می‌کرد، امتناع می‌کنند و وعده‌های مکرر مدیران وزارت ارتباطات برای بازگشت این بسته‌ها نیز بی‌نتیجه مانده است. با اصرار اپراتورها بر عرضه بسته‌های کم‌حجم و کوتاه‌مدت، اکنون بیشترین حجم بسته اینترنت قابل خرید به ۱۵ گیگابایت کاهش یافته است و نتیجه این رویکرد، ناچار شدن کاربران به خرید تعداد بیشتری بسته با هزینه بالاتر، برای تامین حجم مشخصی از اینترنت مصرفی ماهانه است.
در تلاش برای توجیه یک حذف
چند روز پیش، روزنامه فرهیختگان با استناد به گزارش کاربران و جداولی که در تاریخ ۸ دی از سوی اپراتورهای ارتباطات همراه منتشر شده بودند، از حذف برخی بسته‌های اینترنتی مدت‌دار که حجم ترافیک قابل مصرف بالاتری داشتند، خبر داد. طبق آنچه این روزنامه گزارش کرد -و در داده‌هایی که پیش‌تر رسانه‌هایی مانند ایرنا و فارس منتشر کردند نیز قابل مشاهده است- اخیرا برخی بسته‌های اینترنتی که همزمان با تایید افزایش ۳۴ درصدی قیمت اینترنت همراه در فهرست بسته‌های قابل ارائه اپراتورها قرار داده شده بود، حذف شده‌اند و بیشترین حجم اینترنت قابل خرید اکنون فقط ۱۵گیگ است.
بسته‌های حذف شده، بسته‌هایی هستند که مدت‌ها بود که از سوی اپراتورها ارائه نمی‌شدند و به موجب آنچه اعلام شده بود، کاربر باید حدود نیم میلیون تومان برای خرید ۸۰ گیگ اینترنت هزینه می‌کرد. گذشته از آنکه قیمت این بسته‌های اینترنتی در همان زمان هم تا حدی شوکه‌کننده بود، اما برخی کاربران حسب نیازی که داشتند، اقدام به خرید این بسته‌ها کردند. با این‌حال چند روزی است که کاربران گزارش می‌کنند این بسته‌ها دیگر در لیست بسته‌های اینترنتی اپراتورها وجود ندارند و مشخص نیست دلیل حذف آنها قیمت بالای آنها بوده یا به‌‌صرفه‌نبودن عرضه آنها باعث شده اپراتورها از عرضه آن پشیمان شوند.
اگرچه با مستندات موجود، حذف این بسته‌های اینترنتی کاملا مشهود است و حتی کاربران نیز مستنداتی مبنی بر خرید این بسته‌ها در تاریخ ۸ دی ماه را در حساب‌های کاربری خود منتشر کرده‌اند، اما وزیر ارتباطات در پاسخ به پیگیری خبرنگاران حذف این بسته‌ها را انکار کرد. البته آنچه عیسی زارع‌پور در پاسخ به سوال خبرنگاران در حاشیه جلسه هیات دولت اظهار کرد کاملا درست است و به نظر می‌رسد وی فعلا در تلاش است تا از پذیرش اتفاق رخ داده خودداری کند.
زارع‌پور در اظهارات روز گذشته خود در این باره تاکید کرد: در یک سال و نیم گذشته هیچ بسته بالای چهار ماه (۱۲۰ روز) توسط اپراتورها ارائه نشده بود و تا ۵ دی ماه که افزایش تعرفه انجام شد، هیچ بسته‌ای حذف نشده و صرفا افزایش ۳۴درصدی قیمت روی آنها اعمال شده است. وی با بیان اینکه فقط بسته‌های جدید برای بازنگری در قیمت‌ها حذف شده‌اند، تصریح کرد: برخی رسانه‌ها خبر کذب حذف بسته‌های بلندمدت را منتشر می‌کنند که صحت ندارد و فضا را ملتهب می‌سازند. وزیر ارتباطات ادامه داد: اخیرا بسته‌های جدیدی معرفی شد و در رسانه‌ها گفته شد قیمت آنها نسبت به پنج سال پیش، افزایشی بیشتر از ۳۴درصد پیدا کرده است؛ در نتیجه فعلا حذف شدند تا فضا آرام گیرد و برای بازنگری قیمت‌ها پیگیری لازم انجام شود.
مقاومت در عرضه بسته‌های به‌صرفه
مدت‌هاست که با وجود وعده‌های مکرر مدیران وزارت ارتباطات و اپراتورها، ارائه بسته‌های اقتصادی‌تر اینترنت که حجم و زمان مصرف بیشتری دارند، به تعویق افتاده است. این رویکرد در حالی دنبال می‌شود که بسیاری از کاربران حسب شرایط و نیازهایشان ماهانه چندین گیگ اینترنت موبایل مصرف می‌کنند و با در دسترس نبودن بسته‌های بلندمدت عملا هزینه اینترنت مصرفی آنها چند برابر شده است. ادامه تاکید کاربران بر لزوم بازگرداندن بسته‌های بلندمدت و به‌صرفه اینترنت، باعث شد که شورای رقابت وارد عمل شود. این شورا ماه گذشته و پس از انجام بررسی‌های مختلف، اپراتورهای تلفن همراه کشور را مکلف به بازگرداندن بسته‌های اینترنتی متنوع، بلندمدت و با حجم‌های بیشتر کرد. با این وجود، هنوز تغییر چندانی به چشم نمی‌خورد و به نظر نمی‌رسد که تصمیم به ارائه نشدن بسته‌های حجیم اینترنت همراه، صرفا حسب نظر اپراتورها انجام شده باشد.
اوایل امسال، وزیر ارتباطات با تکرار وعده اضافه شدن بسته‌های اینترنتی پرحجم، تاخیر در تحقق این وعده را مناسب نبودن وضعیت درآمدی اپراتورها دانست. وی در ادامه با اشاره به محدودیت‌های پیش آمده در ارائه بسته‌های اینترنت ۶۰ گیگابایتی گفت: «شهریور ماه سال ۱۴۰۱ نیز قول داده بودیم، اما محدودیت‌هایی پیش آمد و درآمد اپراتورها ۱۰ تا ۱۵ درصد کاهش پیدا کرد و باعث شد انجام این موضوع عقب بیفتد. اما پیگیری می‌کنیم که حتما این مساله در سال ۱۴۰۲ رخ دهد.» اگرچه حالا دهمین ماه سال ۱۴۰۲ نیز رو به پایان است و هنوز این وعده عملیاتی نشده است، اما وزیر ارتباطات همچنان بر وعده‌دهی مصر است و مجددا حدود دو هفته پیش در حاشیه جلسه هیات دولت اعلام کرد: «تا آخر سال حتما این بسته‌ها برمی‌گردند.»
از اظهارات وزیر ارتباطات چنین به نظر می‌رسد که وضعیت اپراتورها، اصلی‌ترین مانع در مسیر بازگشت بسته‌های به‌صرفه است، اما گویا ماجرا چیز دیگری است. پیش‌تر مدیران رگولاتوری و وزارت ارتباطات، بارها بر لزوم تغییر تناسب مصرف اینترنت ثابت و همراه توسط کاربران تاکید کرده و معتقد بودند باید شرایطی ایجاد شود که مردم به استفاده از اینترنت ثابت گرایش پیدا کنند. در نتیجه احتمالا حالا همین افزایش قابل‌توجه در قیمت اینترنت همراه و تعلل در بازگرداندن بسته‌های اقتصادی، بخشی از همین رویکرد وزارت ارتباطات باشد. گواه این ادعا را می‌توان در اظهارات سال گذشته رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی یافت. در یکی از مصاحبه‌هایی که صادق عباسی شاهکوه، رئیس وقت رگولاتوری، در شهریور سال گذشته انجام داد، صراحتا تاکید کرد: «موافق ارائه بسته‌های بلندمدت اینترنت همراه نیستیم؛ زیرا ارائه بسته اینترنت بلندمدت با حجم زیاد را رقیب اینترنت ثابت می‌دانیم.»
ناچاری کاربران در استفاده از اینترنت سیار
با وجود آنکه مدیران شبکه ارتباطی کشور معتقدند که باید کفه ترازوی اینترنت مصرفی کاربران به سمت شبکه ثابت سنگین شود و درصددند تا این هدف را با حذف بسته‌های مقرون‌به‌صرفه اینترنت همراه دنبال کنند، اما مساله این است که بسیاری از کاربران ناچار به استفاده از اینترنت موبایل هستند؛ دلیل این امر را نیز می‌توان در نبود پوشش مناسب اینترنت ثابت در برخی مناطق یا پایین بودن سطح کیفی آن جست‌وجو کرد. محمدعلی یوسفی‌زاده، مدیرعامل آسیاتک در گفت‌وگویی که اخیرا با سیتنا داشته، به تحلیل وضع موجود پرداخته و گفته است: عدم برنامه‌ریزی مناسب برای توسعه شبکه ثابت، باعث شده که امکان نگهداری مناسب از همین شبکه مسی موجود نیز فراهم نباشد و در نتیجه آن، کیفیت شبکه ثابت به قدری افت کند که نتواند پاسخگوی نیاز کاربران باشد.
مدیرعامل آسیاتک در ادامه صحبت‌های خود به استقبال کاربران کشور از سرویس‌های ارتباطات سیار اشاره کرده و گفته است: اکنون با یک شکاف بزرگ از نوع مصرف در کشور مواجهیم و به دلیل وجود ساختار رگولاتوری، نوع تعرفه‌گذاری در سال‌های گذشته و عدم توسعه ارتباطات ثابت، حالا مصرف اینترنت همراه از ثابت پیشی گرفته است. وی در اظهارات خود می‌گوید: در تمام دنیا اینترنت همراه، سرویس گرانی است و فقط برای موارد خاص و خارج از نقاطی که افراد ثابت هستند، استفاده می‌شود. اما در کشور ما شرایط به گونه‌ای پیش رفته که مردم رویه دیگری را در پیش گرفته و بیشتر مصرف دیتای ما به سمت شبکه همراه رفته است.
یوسفی‌زاده که مدیریت یکی از اپراتورهای ثابت سرویس‌دهنده اینترنت را بر عهده دارد، از موافقان افزایش تعرفه ارتباطات سیار است. وی در تشریح دلیل این مساله می‌گوید: فارغ از اینکه مسائل سرمایه‌گذاری و نگهداری از شبکه موبایل بسیار سنگین‌تر و متفاوت‌تر است، این شبکه، فرکانس را با بیشترین مقدار استفاده کرده است. او می‌افزاید: «تکنولوژی به کار رفته در ارتباطات سیار، نوعی از تکنولوژی نیست که برای پاسخ به نیاز روزمره مصرف‌کنندگانی که امکان استفاده از ارتباطات ثابت را دارند، طراحی شده باشد. ما از نظر تعرفه‌ای در حوزه موبایل، تعرفه بسیار پایینی داریم و عدم تغییر آن طی سال‌های اخیر باعث شده که اپراتورها همان شبکه را هم نتوانند توسعه دهند یا نگهداری کنند که نتیجه آن بدتر شدن کیفیت خواهد بود.» این فعال حوزه ارتباطات، افزایش فعلی تعرفه‌های ارتباطات سیار را صرفا مسکنی می‌داند که به صورت موقت مشکلات اپراتورها را حل می‌کند و معتقد است که باید راهکار اصلی را در اصلاح ساختار تعرفه‌گذاری جست.
او می‌گوید: «مردم بر اساس هزینه‌ای که در سبد خانوار می‌کنند، سرویس‌ها و خدمات خود را مدیریت می‌کنند. ما اگر این قیمت‌ها را دستوری کنترل کنیم، به سمت مصرف بی‌رویه خواهیم رفت و ممکن است تبعات اجتماعی و فرهنگی به دنبال داشته باشد که در این شرایط محدودیت‌های آن به مردم بازمی‌گردد؛ در نهایت اصلاح ساختار قیمت همراه با بالا رفتن کیفیت و استفاده صحیح مردم، می‌تواند شبکه در دسترس، پایدار و قابل اطمینان را برای کشور داشته باشد و هم تاثیر مناسب استفاده از فناوری را در جامعه کامل کند.»
با تمام اینها و فارغ از آنکه فرهنگ استفاده از اینترنت ثابت باید به تدریج جایگزین ارتباطات همراه شود، اما نمی‌توان از این نکته صرف‌نظر کرد که هنوز بسیاری از کاربران چاره‌ای جز استفاده از ارتباطات همراه ندارند و افزایش قابل‌توجه قیمت اینترنت همراه در روزهای اخیر، فشار هزینه‌ای مضاعفی بر آنها وارد خواهد کرد. اگرچه باید تا پایان امسال منتظر باشیم تا ببینیم سرانجام وعده وزیر ارتباطات برای بازگشت بسته‌های اقتصادی اینترنت همراه عملیاتی می‌شود یا خیر، اما احتمالا همان بسته‌ها نیز قیمت چندان پایینی نخواهند داشت؛ کما اینکه در همین بسته‌های بلندمدتی که همراه اول در اواسط این ماه به کاربران معرفی کرده بود، هزینه استفاده از ۸۰ گیگ اینترنت، چیزی در حدود نیم میلیون تومان تعریف شده بود!
