درس‌آموزی از بزرگ‌ترین عرضه‌های اولیه سهام در جهان
مسیر ورود استارت‌آپ‌ها به بورس هموار شد؟
از سوی دیگر به دلیل نبود سازوکار لازم به خصوص در زمینه ارزش‌گذاری کسب‌و‌کارهای نوپا در بازار سرمایه مسیر ورود به این بازار نیز هموار نبوده است. با وجود وعده مسوولان مختلف به دلیل وجود مدل‌های سنتی ارزش‌گذاری و نبود مسیر ارزش‌گذاری دارایی‌های نامشهود در قوانین بازار سرمایه اساسا و حتی با وجود تمایل و وعده برخی مسوولان دولتی ورود نخستین استارت‌آپ به بورس چند سال طول کشیده و حتی در جریان این پروسه برخی از استارت‌آپ‌های بزرگ اساسا مسیر ورود به بورس را کنار گذاشته‌اند.
تجربه‌های رخ داده در مورد ورود نخستین استارت‌آپ به بورس
سختگیری‌های مختلف در مورد متمایز کردن استارت‌آپ‌ها از دیگر شرکت‌های عادی نیز دلیل دیگر این تاخیر در عرضه اولیه سهام یک استارت‌آپ بود در حالی که مسیر ورود به بورس در بسیاری از کشورهای جهان عملا مشخص‌ترین مسیر برای آینده این شرکت‌هاست، در ایران این موانع عملا راه را بر ورود سرمایه به این بازار بسته است.
تجربیات IPO در کشورهای دیگر
Alibaba: تا سال‌های مدیدی، علی‌بابا توانسته بود رتبه یک عرضه اولیه سهام عام را به خود اختصاص دهد. این روند تا زمانی که آرامکو وارد بازار شود، ادامه داشت. چهار روز پس از عرضه اولیه سهام، پذیره‌نویسان از اختیار خود برای فروش سهام بیشتر استفاده کردند و مجموع IPO را به ۲۵ میلیارد دلار رساند. شاید بتوان گفت دلیل محبوبیت علی‌بابا، وجود یکسری پلتفرم‌ها همچون شرکت تجارت الکترونیک آنلاین جهانی (AliExpress)، زنجیره خرده‌فروشی با قابلیت ادغام خرید آنلاین و فروشگاهی (Freshippo) و پلتفرم محبوب ویدئویی چینی (Youku) است. این شرکت فناوری در چین مستقر است و سعی کرده تا به استفاده از دیگر تکنولوژی بازارهای بزرگ، کمپانی خود را در خارج از چین و در اروپا و آمریکا گسترش دهند. علی‌بابا به عنوان بزرگ‌ترین عرضه اولیه عمومی فناوری تا به امروز، با کسب مجموع ۸/ ۲۱میلیارد دلار در سپتامبر ۲۰۱۴، بر بازار تسلط دارد. عرضه عمومی اولیه شرکت متا به ارزش ۱۶ میلیارد دلار نیز آن را به یکی از بزرگ‌ترین عرضه‌های فناوری در تاریخ تبدیل کرده است.
Rappi: سافت‌بانک، یک شرکت هلدینگ چندملیتی ژاپنی است که به‌طور عمده در شرکت‌هایی که در بخش‌های فناوری، انرژی و مالی فعالیت می‌کنند، سرمایه‌گذاری می‌کند. امسال، این شرکت بزرگ‌ترین معامله سرمایه‌گذاری واحد را در یک استارت‌آپ فناوری آمریکای لاتین انجام داده و از سرمایه‌گذاری یک میلیارد دلاری خود روی پلتفرم محبوب ارسال کالا بر اساس تقاضای آنلاین در کلمبیا خبر داده است. اغراق نکرده‌ایم اگر Rappi را جزو معدود غول‌های مستقر در آمریکای لاتین بدانیم. معاملات سهام در بورس اوراق بهادار توکیو پس از تکمیل عرضه عمومی اولیه شرکت در دسامبر ۲۰۱۸ آغاز شد و به بیش از ۲۱ میلیارد دلار افزایش یافت.
Saudi Aramco: آرامکو عربستانی یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های جهان است که به عنوان یک شرکت صنعتی در زمینه‌های انرژی، نفت‌خام و گاز طبیعی فعالیت می‌کند و در ادامه، اکتشافات، تولیدات و حمل‌ونقل را به دیگران عرضه می‌کند. این شرکت در دسامبر ۲۰۱۹ وارد بورس شد و تجارت خود را در بورس اوراق بهادار عربستان آغاز کرد و در ابتدا با فروش سه میلیارد سهام، نزدیک به ۶/ ۲۵ میلیارد دلار جذب کند. طبق گزارش CNBC، این رقم اولیه پس از اینکه شرکت ۴۵۰ میلیون سهم دیگر را فروخت، به ۴/ ۲۹ میلیارد دلار افزایش یافت. این غول صنعت عربستانی بعد از سال‌ها توانست پا بر جای شرکت علی‌بابا بگذارد و خود بر سر تخت پادشاهی بنشیند. بزرگ‌ترین عرضه اولیه سهام در تاریخ جهانی متعلق به این شرکت است.
IPO استارت‌آپ‌ها
Lilium & Vertical Aerospace: دو استارت‌آپ حمل‌ونقل هوایی، از طریق معاملات ادغام شرکت‌ها(SPAC) در سال جاری وارد بازار عمومی شدند. شرکت Lilium آلمان ۵۸۴ میلیون دلار و ارزشی معادل ۳/ ۳ میلیارد دلار دریافت کرده و شرکت Vertical Aerospace مستقر در بریتانیا ۳۰۰ میلیون دلار به ارزش ۲/ ۲میلیارد دلار جذب کرده است. در حالی که در سال‌های اخیر توجه زیادی به سمت خودروهای الکتریکی معطوف شده است، در ماه‌های گذشته شاهد ظهور نوع جدیدی از شرکت خودروسازی بودیم. به‌طور خاص، وسایل نقلیه برخاست و فرود عمودی (eVTOL) توجه زیادی را از سوی سرمایه‌گذاران تشنه رشد به خود جلب کرده است. Lilium & Vertical Aerospace از معدود شرکت‌هایی است که قصد دارند خودروهای پرنده همان چیزی باشد که تسلا برای خودروهای الکتریکی بود.
Arrival: استارت‌آپ اتوبوس برقی Arrival که در بریتانیا تاسیس شد، در ماه مارس از طریق ادغام SPAC در بورس نیویورک- نزدک، عرضه شد. این معامله که در آن Arrival توانسته ۶۶۰ میلیون دلار گردآوری کند، ارزش شرکت را به ۴/ ۵ میلیارد دلار رساند. با این حال، در روز عرضه اولیه سهام، ارزش بازار آن به ۱۳ میلیارد دلار رسید. بر خلاف خودروسازان سنتی، Arrival قصد دارد اتوبوس‌های برقی کوچک خود را در به اصطلاح «میکروکارخانه‌ها» تولید کند.
Uber: اوبر بزرگ‌ترین شرکت اشتراک‌گذاری سفر جهان، در سال ۲۰۰۹ تاسیس شد و به سرعت مسیر رشد را طی کرد و به با ارزش‌ترین شرکت خصوصی استارت‌آپ جهان بدل شد. عرضه اولیه عمومی اوبر یکی از مورد انتظارترین IPOها بود و ارزش این شرکت توسط سرمایه‌گذاران وال‌استریت ۱۲۰ میلیارد دلار ارزش‌گذاری شد. ۱۰ سال پس از تاسیس، سهام اوبر در ۹ مه ۲۰۱۹ عمومی شد. اگرچه مسیر ناهموار بود، اما اوبر یک شرکت بزرگ در فضای اشتراک خودروی سواری باقی مانده است. این شرکت در ۹ مه ۲۰۱۹ به صورت عمومی وارد بورس شد، اما طولی نکشید که همچون سنگ سقوط کرد. از آن زمان، اوبر با تمام قوا سعی در سودآور شدن شرکتش، کار کرده است.
Lyft: یکی از مشهورترین عرضه‌هایی است که در سال ۲۰۱۹ عمومی شد. در مورد Lyft، رقابت با Uber در داخل و در بازارهای بین‌المللی، جایی که اوبر رهبر بازار است، یک چالش منحصر به فرد است. با این حال، Lyft به نخستین شرکت ارائه خدمات حمل‌ونقل اینترنتی تبدیل شده که وارد بازار بورس شده و توانسته در این زمینه از Uber پیشی گیرد.
Didi: شرکت چینی حمل‌ونقل «دیدی» با وعده سوددهی پا به عرصه بورس آمریکا گذاشت. اما در حال حاضر این شرکت با اتهامات سیاسی روبه‌رو شده است. چند روز پس از عرضه اولیه سهام، رگولاتور فضای سایبری چین یک بررسی امنیت سایبری را به شرکت فناوری باز کرد و سهام «دیدی» نزدیک به ۷۰ درصد از ارزش خود را از قیمت عرضه اولیه سهام خود از دست داده است.
Snap: پس از ورود اسنپ به دنیای بورس، وال‌استریت ژورنال گزارش داد که پس از تخمین IPO در مارس ۲۰۱۷، دو بنیان‌گذار اسنپ بیش از ۷۰ درصد از قدرت رای را در شرکت در اختیار خواهند داشت. همچنین حدود ۴۵ درصد از کل سهام این کمپانی در ید آنان است. ارزش عرضه اولیه سهام اسنپ بین ۲۰ تا ۲۵ میلیارد دلار برآورد شده است که بزرگ‌ترین عرضه اولیه سهام در بازار سرمایه ایالات‌متحده از زمان عرضه علی‌بابا در سال ۲۰۱۴ به ارزش ۱۶۸ میلیارد دلار است. با توجه به گزارش درآمد اسنپ در سال ۲۰۱۷، این شرکت از ۲/ ۲ میلیارد دلار ضرر سه ماهه خبر داد و سهام آن بیش از ۲۰ درصد سقوط کرد و بیشتر سودهای پس از عرضه اولیه سهام را از بین برد.
