بازیگران تازه‌نفس به کمک رایانش ابری وارد صنعت مخابرات می‌شوند
زنگ خطر «کلاد» برای اپراتورهای ۵G
هفته‌نامه اکونومیست در یادداشتی در این زمینه بر این باور است که رقابت برای عرضه نسل پنجم در نهایت باعث توسعه این تکنولوژی خواهد شد و صنعت مخابرات سرانجام راه خود را در این فضا هم باز خواهد کرد. تنها یکی از سه اپراتور بزرگ آمریکا، یعنی T-mobile، پوشش گسترده ۵G را عرضه کرده و اپراتورهای AT&T و Verizon، دو رقیب بزرگ‌تر آن، مجبور شده‌اند عرضه این فناوری در مقیاس بزرگ را به تعویق بیندازند. در میان تلاش‌های اخیر آنها، نگرانی‌هایی از اداره هوانوردی فدرال مبنی بر اینکه طیف رادیویی ۵G آنها با سیستم‌های هوانوردی در برخی از هواپیماهای قدیمی تداخل دارد، ابراز شد. این دو کمپانی گرچه استفاده از شبکه ۵G خود را برای دو هفته به حال تعلیق درآوردند اما مدعی هستند که این فناوری ایمن است. از سوی دیگر بازیگران دیگری نیز در حال ورود به این عرصه‌اند. انتظار می‌رود در آینده نزدیک کمپانی Dish Networks، شرکتی که بیشتر به دلیل خدمات تلویزیون ماهواره‌ای خود شناخته شده، عنوان چهارمین اپراتور بزرگ آمریکایی در این صنعت را به دست آورد. وعده این شرکت تزریق رقابت به یک صنعت متمرکز و مستحکم بود که در نهایت منجر به ادغام T-mobile با شرکتی کوچک‌تر به نام Sprint در سال ۲۰۲۰ شد. مهم‌تر از آن، Networks Dish قرار است که نخستین شبکه‌ای در آمریکا باشد که تقریبا به‌طور کامل روی کلاد قرار دارد. به گفته یک شرکت تحقیقاتی Dell’Oro Group، اگر اجرای این طرح موفقیت‌آمیز باشد و سایر اپراتورها از آن پیروی کنند، می‌تواند نه تنها صنعت بی‌سیم آمریکا، بلکه بازار جهانی مخابرات سیار را با درآمد سالانه حدود یک تریلیون دلار دوباره پیکربندی کند.
ظهور بازیگران ابری
Dish Networks نقطه اوج فرآیندی است که در اوایل دهه ۱۹۸۰ آغاز شد، زمانی که رگولاتورهای ضد انحصار به AT&T، بزرگ‌ترین اپراتور شبکه جهان و IBM بزرگ‌ترین شرکت کامپیوتری، اجازه ورود به بازارهای یکدیگر را دادند. گرچه کارشناسان یک نبرد حماسی بین این دو غول را پیش‌بینی کردند، اما در آخر، نه جنگی رخ داد و نه اتحادی. امروز اما همه‌چیز متفاوت شده است. شرکت‌های بزرگ حوزه کلاد رایانش ابری مانند AWS آمازون و Azure مایکروسافت به سرعت در حال رشد هستند که در نهایت آنها را قادر به تامین منابع ایجاد یک شبکه تلفن همراه می‌کند.
فناوری ۵G تلفن همراه، در ابتدا نه به عنوان مجموعه‌ای از سوئیچ‌ها و سخت‌افزارها بلکه به عنوان مجموعه‌ای از خدمات که می‌توانند به نرم‌افزار یا «مجازی‌سازی» تبدیل شوند، در نظر گرفته شد. از سوی دیگر صنعت مخابرات با پذیرش استانداردهای «فناوری باز دسترسی رادیویی (O-RAN)» که امکان مجازی‌سازی عملکردهایی که پیش‌تر توسط سخت‌افزارها انجام می‌شد، کم‌فروغ شد. در نتیجه این تحولات، شبکه‌ها می‌توانند به پلتفرم‌هایی برای افزودنی‌های نرم‌افزاری تبدیل شوند، درست همان‌طور که موبایل‌ها به گوشی‌های هوشمندی بدل شدند که می‌توانند برنامه‌ها را اجرا کنند. همه این فاکتورها در Dish Networks به‌طور کامل نمایش داده می‌شود. اکنون به جای ایستگاه‌های پایه بلند و حجیم مورد استفاده در شبکه‌های تلفن همراه معمولی که در جعبه‌های باریک متصل به پست‌های آنتن قرار می‌گیرند، این امکان وجود دارد که ارتباطات به‌طور مستقیم از طریق سرویس AWS برقرار شود. مارک روآن، مدیر ارشد Dish Networks می‌گوید تنها چیزی که این شرکت از سازندگان معتبر تجهیزات مخابراتی می‌خرد، نرم‌افزار است. در نتیجه، راه‌اندازی و اجرای شبکه Dish ارزان‌تر خواهد بود. همچنین این شرکت قادر خواهد بود که به شکل خودکار، آزمایشگاه‌های مجازی را در اختیار سرویس‌های جدید قرار دهد. این فناوری به این شرکت اجازه می‌دهد تا به سرعت شبکه‌های با هدف خاص را راه‌اندازی و هدایت کند، به عنوان مثال، تجهیزات را در چاه‌های معدن وصل کند، یا پهپادها را قادر می‌سازد با یکدیگر و کنترل‌کننده‌های‌شان صحبت کنند. این کمپانی پیشرو همچنین می‌خواهد از هوش مصنوعی برای بهینه‌سازی استفاده از طیف رادیویی استفاده کند. باید تاکید کرد که این کسب‌و‌کار، تازه‌واردان را نیز به خود جذب کرده است. پیش از این راکوتن، یک غول آنلاین ژاپنی، به دنبال توسعه سیستمی مشابه Dish Networks بود. راکوتن به جای برون‌سپاری عملیات ابری خود به فناوری‌های بزرگ دیگر، از فناوری خودش استفاده و یک شرکت جدید به نام راکوتن سمفونی راه‌اندازی کرده است تا این سیستم را به اپراتورهای دیگر ارائه دهد. طارق امین، سرپرست راکوتن توضیح می‌دهد: «ما نمی‌خواهیم یک ابر مخابراتی باشیم، اما به اپراتورها اجازه می‌دهیم که خود این‌کار را انجام دهند.» شبکه‌های تلفن همراه موجود، یک شبه جایگزین نمی‌شوند. حتی آغاز فعالیت شبکه راکوتن با تاخیر مواجه شد و Dish Networks که ابتدا قرار بود در اواخر سال گذشته راه‌اندازی شود همچنان برخی از موانع فنی را پشت سر نگذاشته است. استفن ترال از مشاوران لایت کیوتینگ، می‌گوید که سوال این است که آیا تکنولوژی ابری می‌تواند شبکه‌های مخابراتی را به‌طور کامل از بین ببرد. کنترل ایستگاه اصلی ۵G بسیار پیچیده است و شامل بررسی صدها پارامتر می‌شود.
موانع دیگر
از طرفی موانع سیاسی و مالی نیز بر سر این راه وجود دارد. دولت‌های اروپایی نگرانند که در صورتی که این شبکه‌ها در سرویس‌های ابری آمریکایی اجرا شوند، شرکت‌های آمریکایی به شبکه‌های کشورشان دسترسی بیشتری خواهند داشت. اپراتورها، در اروپا و جاهای دیگر، نگران از دست دادن قدرت رقابتی در برابر غول‌های فناوری مانند آمازون، گوگل یا مایکروسافت هستند که در حال حاضر بیشتر ارزش تولید شده توسط فناوری تلفن همراه ۴G را در قبضه دارند. مایکل ترابیا، مدیر ارشد فناوری اورنج، یک اپراتور تلفن همراه فرانسوی می‌گوید: «اگر همه این دست فعالیت‌ها از نظر مالی برای شرکت‌های مخابراتی جالب نباشد، آنها چیز دیگری را امتحان خواهند کرد.»
در نهایت، ارائه‌دهندگان ابری و اپراتورهای شبکه به احتمال زیاد به توافقی دست خواهند یافت. در دنیای جدید و جالب مخابرات سیار، هیچ‌کدام نمی‌توانند به تنهایی این صنعت را رونق ببخشند و بار آن را بر دوش بکشند.
