جدیدترین گزارش شاخص نوآوری نشان داد
ایران در رتبه ۶۷ اقتصاد نوآورانه جهان
با این حال این گزارش که بخش‌هایی از آن در دوره کرونا تهیه شده تاکید دارد حتی در همین شرایط هم در برخی کشورها مثل سنگاپور، بریتانیا، هنگ‌کنگ، چین و آمریکا در صورت کنترل پاندمی زمینه‌های بازگشت به فضای سرمایه‌گذاری نوآورانه مهیاست.
تغییرات کشورها در رتبه‌ها
نقطه قابل‌توجه در این گزارش این است که نام ایران در این گزارش به‌عنوان یکی از سه کشور برتر در منطقه آسیای مرکزی و جنوبی آمده است. این گزارش جهان را به هفت بخش تقسیم کرده که در آمریکای شمالی آمریکا و کانادا، در اروپا سوئیس، سوئد و بریتانیا، در آسیای شرقی سنگاپور، کره، هنگ‌کنگ و چین، در شمال آفریقا اسرائیل، قبرس و امارات، در صحرای آفریقا آفریقای جنوبی، موریتانی، کنیا و تانزانیا، در آمریکای لاتین شیلی، مکزیک و کاستاریکا و بالاخره در آسیای مرکزی و جنوبی به ترتیب هند، ایران و قزاقستان به‌عنوان کشورهای برتر معرفی شده‌اند.
براساس یافته‌های این گزارش کشورهای چین، ویتنام، هند و فیلیپین به رشد قابل توجه خود در این زمینه ادامه می‌دهند هرچند کشورهای سوئیس، سوئد و آمریکا و به‌دنبال آنها بریتانیا و هلند همچنان بالاترین رتبه‌ها را در جدول کشورها در اختیار دارند.
نکته قابل‌توجه در مورد این رده‌بندی جهانی این است که عمده کشورهای رده بالا آنهایی هستند که درآمد بالایی هم دارند اما در این میان چین تنها استثناست که تنها کشور با رده درآمدی متوسط است که جزو ۳۰ کشور اول قرار گرفته است. مالزی نیز به‌عنوان دومین کشور با درآمد متوسط در رده ۳۳ جدول قرار دارد. هند در رده ۴۸ و فیلیپین در رده ۵۰ برای نخستین بار در این جایگاه‌ها قرار می‌گیرند. نکته قابل‌توجه این است که هند در رده سوم کشورهایی است که با درآمد کم محسوب می‌شوند.
ایران در جایگاه ۶۷
شاخص‌های Gii عمدتا متمرکز بر شاخص‌هایی نوآورانه است و به این ترتیب عمدتا اقتصاد مرتبط به شرکت‌های نوپا و استارت‌‌آپی مورد بررسی قرار می‌گیرد. بر همین اساس رتبه ایران در این عرصه را باید تا اندازه زیادی مدیون فضای استارت‌‌آپی و نه لزوما کل اقتصاد کشور دانست. این گزارش ایران را در رده ۶۷ از ۱۳۱ اقتصاد نوآورانه جهان قرار داده است.
از بین هفت شاخص مورد بررسی ایران در آموزش دانشگاهی رتبه ۷، مالکیت فکری رتبه ۱۳، پتنت‌های (ثبت اختراع) اورجینال رتبه ۱۴، حجم و اندازه بازار داخلی رتبه ۱۸، تولید دانش رتبه ۲۵، تولید محصولات فناورانه رتبه ۲۶، زیرساخت‌های عمومی رتبه ۳۱، تحقیق و پژوهش رتبه ۴۶، دسترسی آی‌سی‌تی رتبه ۳۹ و اندازه بازار داخلی رتبه ۱۸ را کسب کرده است
درجدول کلی امتیاز ایران ۸۹/ ۳۰ از ۱۰۰ نمره بوده که رتبه ۶۷ جهان را در بر می‌گیرد. باید در نظر گرفت که هرچند در گروه‌بندی ایران در جمع کشورهایی قرار گرفته که به جایگاه دوم رسیده اما از نظر تقسیم‌بندی جغرافیایی کشورهای منطقه متعددی جایگاه بالاتری نسبت به ایران دارند. مثلا عربستان سعودی یک رتبه بالاتر یعنی ۶۶، گرجستان در رتبه ۶۳، ترکیه در رتبه ۵۱ و امارات در رتبه ۳۴ قرار دارند.
نکته دیگر اینکه ایران در تقسیم‌بندی درآمدی کشورها جزو کشورهایی با درآمد سرانه بالای متوسط جهانی در نظر گرفته شده که با توجه به زمان تهیه گزارش- نیم‌فصل اول سال ۲۰۲۰- باید تغییر و تحولات ارزی را به‌خصوص در هفت، هشت ماه اخیر در ایران که احتمالا منجر به افت درآمد سرانه (و احتمالا منجر به تغییر در برخی شاخص‌ها می‌شود) هم در نظر گرفت.
گپ‌های جغرافیایی و مراکز نوآوری
گپ‌های منطقه‌ای از نظر نوآوری هم نقطه قابل توجه در این رده‌بندی است. کشورهای آمریکای شمالی و اروپا از نظر نوآوری در صدر قرار دارند و به‌دنبال آنها کشورهای جنوب شرقی و شرق آسیا و بعد کشورهای شمال و غرب آسیا و به‌دنبال آنها آمریکای لاتین. در ادامه نیز کشورهای مرکز و جنوب آسیا و صحرای آفریقا قرار دارند.
در این میان آمریکای لاتین و منطقه کارائیب کشورهایی هستند که وضعیت نوآوری نامتعادلی دارند. تنها شیلی، اروگوئه و برزیل در برخی شاخص‌های علمی رتبه‌های خوبی دارند.
از نظر هاب‌های نوآورانه آمریکا با داشتن ۲۵ هاب در صدر قرار دارد و پس از آن چین با ۱۷، آلمان با ۱۰ و ژاپن با ۵ هاب در رده‌های بعدی قرار دارند. براساس این گزارش توکیو- یوکوهاما دارای بالاترین عملکرد از نظر هاب نوآوری است و بعد از آن شنزن، هنگ‌کنگ، گوانگجو، سئول، پکن، سن حوزه و سانفرانسیسکو قرار دارند. گزارش همچنین به وضعیت قبل از کرونا و مقایسه آن با سال‌های قبل هم پرداخته است. براساس این گزارش متوسط هزینه جهانی در زمینه نوآوری از رشد GDP سریع‌تر بوده است. براساس تخمین‌های امسال در سال‌های ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸ میزان تحقیق و توسعه به ترتیب ۵ و ۲/ ۵ درصد رشد داشته است که رشد بسیار خوبی تا قبل از کرونا به حساب می‌آمده و بالاترین میزان هزینه برای تحقیق و توسعه در ۶ سال اخیر بوده است.
در این میان چین در زمینه تحقیق توسعه در سال ۲۰۱۸ بالغ بر ۶/ ۸ درصد نسبت به سال قبل از آن رشد نشان داده است. در هند میزان تحقیق و توسعه در سال ۲۰۱۸ رشدی برابر با ۵/ ۵ درصد داشته است. کشورهایی چون کره‌جنوبی هم با ۳/ ۸ درصد رشد، آمریکا با ۴/ ۳ درصد رشد، آلمان با ۷/ ۳ درصد و ژاپن با ۴/ ۲ درصد در بالای لیست قرار دارند.
گزارش مجمع جهانی اقتصاد برگرفته از گزارش معتبری است که هر ساله با همکاری سازمان جهانی مالکیت فکری (WIPO)، دانشگاه کرنل و موسسه مدیریت بازرگانی اروپا (INSEAD) تدوین و منتشر می‌شود. برای بررسی و رتبه‌بندی اقتصادهای نوآور جهان در این گزارش، شیوه‌نامه خوبی تهیه شده است. براساس این شیوه‌نامه، دو زیرنمایه ورودی‌ها و خروجی‌ها تعریف شده است که میانگین آنها، رتبه نوآوری جهانی کشورها را مشخص می‌کند.
زیرنمایه بخش ورودی‌ها با پنج شاخص نهادها، سرمایه انسانی و تحقیق، کیفیت زیرساخت‌ها، تخصصی بودن بازار و تخصصی بودن کسب‌وکارها به بررسی کشورها می‌پردازد که نتایج آن نشان می‌دهد کدام عناصر اقتصاد ملی، فعالیت‌های نوآورانه را ممکن ساخته‌اند.
