شبکه‌های اجتماعی؛ رسانه سیل

در سایر شهرها نیز به سرعت گروه‌های امدادرسانی برای جمع‎آوری کمک‎های نقدی و غیرنقدی در این شبکه‎ها ایجاد شد.  همچنین از آنجا که مقامات کشوری از جمله وزیر ارتباطات یا خبرنگاران و افراد حاضر در مناطق سیل‌زده از توییتر برای اطلاع‌رسانی و اعلام وضعیت ارتباطی استفاده می‎کردند، این شبکه اجتماعی به همراه تلگرام به کانال‎های اصلی برای دریافت اخبار محلی و حتی مطلع شدن از وضعیت سلامت افراد شده بود. علاوه بر آن، هشدارها و پیام‌های آموزشی لازم هنگام مواجهه با سیل به سرعت در تلگرام و توییتر منتشر شد. پیش از این نیز در جریان وقوع زلزله در تهران، شبکه‌های اجتماعی به ویژه تلگرام نخستین کانال ارتباطی شهروندان پایتخت‌نشین برای خبر گرفتن از یکدیگر بود. با این حال، مسدود بودن این شبکه‌ها باعث شد، برخی افراد که به این شبکه‌ها یا حتی سایر رسانه‎های داخلی دسترسی نداشتند، دیرتر از سایرین از اخبار این مناطق مطلع شوند.

درخواست رفع فیلتر

به این ترتیب، همزمان با جاری شدن سیل، کاربران ایرانی نسبت به فیلترینگ و محدودیت دسترسی به این شبکه‌های اجتماعی برای مطلع شدن از وضعیت ساکنان مناطق سیل‎زده و روند امدادرسانی به آن‎ها واکنش نشان داده و خواستار رفع فیلترینگ توییتر و تلگرام شدند. به هر حال، نه‌تنها در شرایط بحرانی مانند وقوع سیل یا زلزله، بلکه در هر زمانی شبکه‎های اجتماعی به ویژه توییتر و تلگرام، دو ابزار پرمخاطب در بین شهروندان برای دریافت اخبار است. به‌طوری که با وجود فیلترینگ تلگرام، اظهارات مقام دولتی حاکی از آن است که بیش از ۳۵ میلیون کاربر در کشور دارد، می‌تواند نقش قابل توجهی در روند اطلاع‌رسانی و حتی ارسال پیام‌های هشداری یا درخواست کمک ایفا کند، با این حال دسترسی آزاد به این شبکه‎ها در شرایط فعلی ممکن نیست.

هر چند پیش از این مقامات دولتی از جمله وزیر ارتباطات و ۶ عضو از اعضای کمیته فیلترینگ درخواست رفع فیلتر توییتر را داشتند. با این حال، طی روزهای گذشته که غرب و جنوب غربی کشور گرفتار سیل بود، برخی مقامات کشور نیز به جمع متقاضیان رفع فیلتر اضافه شدند. برای نمونه علیرضا معزی، دبیر شورای اطلاع‌رسانی دولت در حساب توییتر خود نوشت: «پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی به ویژه تلگرام و توییتر به مثابه رسانه‌های بحران، نقشی ممتاز در امدادرسانی ایفا کردند؛ تبادل آسان و دسترسی سریع به اطلاعات، دلیل اصلی جاماندن رسانه‌های جریان اصلی بود و اگر فیلترینگ مانع نمی‌شد امدادرسانی روندی موثرتر می‌یافت. از تجربه‌ها بیاموزیم.» همچنین محمود صادقی، نماینده مردم تهران در مجلس نیز درخواست رفع فیلتر تلگرام را داشت و در حساب توییتر خود نوشت: «کاش دادستانی محترم نیز فعلا ولو موقت فیلتر تلگرام را بردارند تا مردم بتوانند از این امکان برای برقراری ارتباط استفاده کنند». علاوه بر واکنش این مقامات، برخی از خبرنگاران محلی به‌عنوان شاهد دسته اول این واقعه نتوانسته بودند برای ارسال تصاویر و اخبار مناطق سیل‎زده از شبکه‌های مسدود شده استفاده کنند، نیز این روزها بیش از هر زمانی نسبت به فیلترینگ تلگرام و توییتر معترض بودند و درخواست رفع آن را داشتند.

آن روی سکه

اما در کنار اخبار و تصاویر ویدئویی منتشر شده از مناطق سیل زده، شبکه‎های اجتماعی به محلی برای تسویه‌حساب‎های سیاسی، حرکت‌های نمایشی و انتشار اخبار و اظهارنظر‌های غیرتخصصی و غیرکارشناسانه و تصاویر دلخراش شده است. به هر حال، در شرایط فعلی نباید فراموش کرد که هنوز جمعیت قابل‌توجهی همچنان پیگیر اخبار این مناطق هستند و اطلاع دقیقی از وضعیت برخی روستاهای سیل‌زده و ساکنان آن وجود ندارد.