به بهانه فصل چیدن گل‌محمدی در کاشان
بررسی بازار گل و گلاب
۷۰درصد گل‌محمدی جهان در ایران برداشت می‌شود اما به دلیل نبود فرآوری مناسب، ایران سهم چندانی از بازار جهانی این گیاه در اختیار ندارد، کشورهایی همچون ترکیه، بلغارستان و حتی صربستان در سطح جهانی در این بازار جولان می‌دهند و حتی برخی کشورها به تولید شکلات از این محصول می‌پردازند.
در این ارتباط مدیر جهادکشاورزی کاشان در گفت‌وگو با «تحلیل بازار» با اشاره به اینکه حدود ۲۶۰۰ هکتار از اراضی کاشان زیر کشت گل‌محمدی قرار دارد، اظهار کرد: «در اراضی کاشان متوسط برداشت گل‌محمدی در هر هکتار حدود چهار‌هزار تن است که در صورت عدم‌ورود خسارت و حوادث غیرمترقبه امکان برداشت تا ۱۰هزار تن هم وجود دارد.»
رضا مظلومی با اشاره به اینکه حدود ۴۳۰۰ نفر در کارگاه‌های سنتی و صنعتی گلابگیری منطقه کاشان مشغول به‌کار هستند، تصریح کرد: «یکی از بزرگ‌ترین محاسن این گیاه نیاز محدود به آب است که با توجه به شرایط تنش آبی حاکم بر کاشان و کل ایران، کشت این گیاه از این نظر نیز اهمیت ویژهای دارد.»
وی ادامه داد: «محصولات مربوط به گل‌محمدی کشت‌شده در کاشان دارای یکی از باکیفیت‌ترین نمونه‌ها در سطح ایران است. علت اصلی این موضوع، تنوع موجود در جغرافیای کاشان و اختلاف ارتفاع از سطح دریا است. مهم‌ترین محصول تولیدشده از گل‌محمدی در کاشان گلاب است. سالانه بیش از ۲۰میلیون لیتر گلاب و ۱۳۰۰ لیتر اسانس گل‌محمدی در کاشان تولید می‌شود.»
مظلومی یکی دیگر از مشکلات در این صنعت را عدم‌استانداردسازی محصولات مربوط به گل‌محمدی مثل گلاب دانست و خاطرنشان کرد: «شفاف‌سازی و استانداردسازی این محصولات و حضور در بورس می‌تواند توجه تجار بین‌المللی را به این صنعت در داخل کشور جلب کند.»
تفاوت گلاب اصل از تقلبی
متاسفانه در سال‌های اخیر، تولید گلاب تقلبی رواج زیادی پیدا کرده، زیرا با این روش می‌توانند در زمانی کوتاه و با هزینه کم مقدار زیادی گلاب بی‌‌‌‌‌‌‌‌‌کیفیت و تقلبی تولید و روانه بازار کنند. در تولید سنتی گلاب، گل‌‌‌‌‌‌‌‌‌های‌محمدی درون دیگ‌‌‌‌‌‌‌‌‌های گلابگیری ریخته شده و وارد فرآیند تقطیر می‌شوند. در این فرآیند بخاری که از تقطیر گل‌محمدی و آب به‌دست می‌آید سرد شده و به گلاب تبدیل می‌شود. گلابگیری ممکن است تا ۴ ساعت هم طول بکشد و برای مثال اگر ۳۰ کیلوگرم گل‌محمدی و ۸۰ لیتر آب درون دیگ ریخته شود، بعد از این زمان ۴۰ لیتر گلاب سنگین و درجه‌‌‌‌‌‌‌‌‌یک به‌دست می‌آید.
فرآیند گلابگیری هم زمان‌‌‌‌‌‌‌‌‌بر است و هم مقداری زیادی گل تازه چیده‌شده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌خواهد؛ بعضی از افراد سودجو نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌خواهند این زحمت را به خود بدهند. این افراد گل کمتری در دیگ می‌‌‌‌‌‌‌‌‌ریزند و در آخر به آن اسانس‌‌‌‌‌‌‌‌‌های تقلبی اضافه می‌کنند تا عطر و طعم گلاب درجه‌‌‌‌‌‌‌‌‌یک را پیدا کند و آن را به‌دست مشتری می‌دهند یا از مخلوط اسانس‌‌‌‌‌‌‌‌‌های مصنوعی با آب چیزی می‌سازند که عطر و بوی گلاب می‌دهد اما گلاب نیست.
گلاب اصل و باکیفیت شفاف و بی‌‌‌‌‌‌‌‌‌رنگ است و ناخالصی و رسوبی ندارد؛ بنابراین اگر ذرات معلقی درون گلاب دیدید به کیفیت آن شک کنید.
اگر زمانی فرصت دیدن گل‌محمدی را از نزدیک داشتید، حتما آن را بو کنید و عطرش را به خاطر بسپارید. گلاب اصل کاشان عطر گل‌محمدی دارد ولی این عطر ملایم است. اگر گلابی که می‌‌‌‌‌‌‌‌‌خرید عطر تندی دارد به کیفیت آن شک کنید و بدانید الزاما عطر زیاد و تند نشان‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهنده کیفیت گلاب نیست چراکه این عطر تند می‌تواند ناشی از اسانس‌‌‌‌‌‌‌‌‌های تقلبی اضافه‌‌‌‌‌‌‌‌‌شده به گلاب باشد، اما برای تشخیص بهتر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانید مقدار کمی از گلاب را درون ظرفی ریخته و آن را بو کنید. اگر گلاب اصل باشد همین مقدار کم از گلاب بوی فوق‌‌‌‌‌‌‌‌‌العاده‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای دارد و عطر آن در فضای اطراف ظرف می‌‌‌‌‌‌‌‌‌پیچد.
مقداری از گلاب را بچشید. مزه گلاب اصل تلخ و گس است اما این تلخی اذیت‌کننده نیست و سریع از بین می‌‌‌‌‌‌‌‌‌رود. هرقدر گلاب سنگین‌‌‌‌‌‌‌‌‌تر باشد و میزان گل‌محمدی بیشتری برای تهیه آن استفاده شده باشد، گلاب تلخ‌‌‌‌‌‌‌‌‌تر است. مثلا گلاب دو آتیشه مزه تلخ‌‌‌‌‌‌‌‌‌تری دارد؛ اما دقت کنید که مزه گلاب نباید به هیچ‌‌‌‌‌‌‌‌‌عنوان تند باشد و یا سر زبان را بسوزاند. گلابی که تقلبی باشد و اسانس داشته باشد سر زبان را می‌‌‌‌‌‌‌‌‌سوزاند. گذر زمان می‌تواند گلاب اصل را از تقلبی متمایز کند. گلابی که اصل باشد، ماندگاری بالایی دارد. گلابهای تقلبی بعد از مدتی عطر خود را از دست داده و مانند آب می‌شوند.
به گزارش «دنیای‌اقتصاد» درحالی‌که هر یک لیتر برخی گلابهای کم‌کیفیت بین ۱۵ تا ۴۰هزارتومان فروخته می‌شود، گلاب خالص و اصیل، قیمتی بالای ۶۰هزارتومان در هر لیتر دارد.
