«دنیای اقتصاد» گزارش می‌دهد
کاشت و برداشت پیاز با ضرر
پیاز کیلویی 600 تومان
یکی از کشاورزان جنوبی به «دنیای اقتصاد» می‌گوید قیمت پیاز سر زمین آنقدر پایین است که حتی برداشت محصول صرفه اقتصادی ندارد. چند روز پیش ویدئویی در فضای مجازی مورد توجه کاربران قرار گرفت که کشاورزان محصولات پیاز را مجانی در اختیار مردم گذاشته بودند چراکه قیمت خرید سر زمین آنقدر پایین بود «که حتی هزینه کارگر زمین تامین نمی‌شد. امسال دلال‌ها قیمت پیاز را کیلویی 600 تومان تعیین کردند. باور می‌کنید؟ 600 تومان. آن هم در حالی که در میادین میوه‌وتره‌بار کیلویی 3 هزار تومان فروخته می‌شود». او درباره نهادهای دولتی متولی این مساله و نقش آنها در منازعه بین کشاورزان و دلال‌ها می‌گوید: «هیچ نقشی ندارند، اصلا انگار در بازار نیستند. برعکس وقتی بخشنامه‌ای ابلاغ شود سریع ما را پیدا می‌کنند و حرفشان را می‌زنند.» او درباره صادرات محصولات کشاورزی به خصوص صیفی‌ها می‌گوید: «سال گذشته به دلیل صادرات بی‌رویه میوه و سبزی افزایش یافت که روی بازار داخلی تاثیر گذاشت و قیمت برخی از اقلام بالا رفت. دولت صادرات پیاز را ممنوع کرد و دوباره تا خرداد امسال مجوز صادرات را ابلاغ کرد. بسیاری از همکاران من روی کالاهای صادراتی برنامه‌ریزی و هزینه می‌کنند اما درست زمان برداشت محصول بخشنامه‌ای دیگر که صادرات را ممنوع کرده تمام سرمایه کشاورزی را به باد می‌دهد.» به گفته این کشاورز هزینه کاشت پیاز در هر هکتار «حدود 100 میلیون تومان است. حال شما فرض کن کشاورزی که 20 هکتار صیفی کاشته و الان با نرخ خرید زیر هزار تومان حتی برداشت محصول به صرفه نیست، چگونه سرمایه سال آینده را تامین کند؟»
بی‌برنامگی دو وزارتخانه
دبیر خانه کشاورز استان کرمان هم حرف این کشاورز را تایید می‌کند. مهدی سیف‌الدینی درباره نقش نهادهای دولتی در بازار میوه می‌گوید: «متاسفانه علاوه بر اینکه با بازار هماهنگ نیستند با همدیگر هم هماهنگ نیستند.» به گفته وی عراق و کشورهای حاشیه خلیج فارس «همیشه بازارهای خوبی برای محصولات کشاورزی ما بودند. سال گذشته تنها از استان کرمان بالغ بر 100 هزار تن پیاز صادر شد. کشاورز هم برای صادرات محصول برنامه‌ریزی می‌کند اما با بخشنامه‌های دولتی و ممنوعیت صادرات عملا ورشکست می‌شود.» سیف‌الدینی درخصوص دلیل این مشکلات که «هرسال پیش می‌آید» می‌گوید: «مشکل از نبود مدیریت است. در شرایطی که نظارتی وجود ندارد میزان صادرات بی‌رویه بیشتر می‌شود و قیمت کالا در بازار داخل گران‌تر. به جای مدیریت صادرات را ممنوع می‌کنند. نتیجه‌‌اش می‌شود دپوی زحمت یک سال کشاورزان در انبارها و زمین و عدم تغییر قیمت پیاز در بازار داخلی. وقتی این همه تولید پیاز داریم و حتی محصولات فروش نمی‌روند، چرا قیمتش پایین نمی‌آید؟ مشکل کمبود یا مازاد کالا نیست. مشکل مدیریت است.» به گفته دبیر خانه کشاورز استان کرمان وزارت جهاد کشاورزی الگوی کشت مشخصی ندارد «که تولیدکننده بداند در سال پیش روی زراعی می‌تواند چه میزان پیاز یا گوجه صادر کند. حتی این وزارتخانه با وزارت صمت هم هماهنگی‌های لازم را ندارند که کشاورزان دائم متضرر نشوند. در همین مثال، اگر وزارت جهاد کشاورزی الگو و برنامه مشخصی برای میزان کشت و صادرات محصولات داشت می‌توانست برای عدم ممنوعیت صادرات کشاورزان با وزارت صمت چانه‌زنی کند اما هرکس کار خودش را می‌کند». به گفته این فعال حوزه کشاورزی مجلس باید در این مساله ورود کند: «مجلس هم کاری نمی‌کند. بعد از قانون‌گذاری دومین وظیفه مجلس نظارت بر دولت است که متاسفانه کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی تاکنون به این مسائل ورود پیدا نکرده‌است. امید کشاورزان به هر دو قوه کم شده است. مدیریت بازار وظیفه دولت است نه تولیدکننده. تولیدکننده باید محصولی با کیفیت عرضه کند نه اینکه دغدغه آشفتگی و نابسامانی بازار هم داشته باشد. دولت هم نهایتا با وام بتواند به کشاورز کمک کند اما آن هم یک بدهکاری دیگر است و عملا کشاورز ورشکست می‌شود.»
ششمین کشور تولیدکننده
ایران ششمین کشور تولیدکننده پیاز است. ایران در سال گذشته حدود 2 میلیون و 700 هزار تن پیاز تولید کرده در حالی که میزان مصرف سالانه حدود 5/ 1 میلیون تن است. صادرات بی‌رویه در سال گذشته باعث شد دولت محتاط‌‌تر با این بازار برخورد کند و بخشنامه‌هایی که صادرات را مجاز و ممنوع می‌کند علاوه بر سردرگمی کشاورزان، ضرر هنگفتی هم به آنها تحمیل می‌کند. صادرات پیاز در حالی ممنوع شده که رئیس سازمان جهاد کشاورزی جنوب استان کرمان درباره شروع صادرات پیاز گفته بود دولت به ازای صادرات هر کیلو پیاز ۵۰۰ تومان تحت عنوان بسته تشویقی به صادرکننده پرداخت می‌کند. خرید تضمینی و انبارداری محصول و تسهیل صادرات این محصول یکی از راهکارهای جلوگیری از ضرر کشاورزان است اما تاکنون نتیجه قابل‌توجهی نداشته است.
