گزارش میدانی «دنیای‌اقتصاد» از راسته طلافروشان خیابان کریم‌خان
فروش طلای‌خانگی ۱۵ درصد افزایش یافته است
فروش سرمایه‌های خانگی
خیابان کریم‌خان، تقاطع حافظ به سمت هفت‌تیر، قبل‌از‌ظهر. باد پرچم‌های ساختمان الماس کریم را تکان می‌دهد و دو نگهبان پشت در شیشه‌ای پاساژ قدم می‌زنند. ساخت ساختمان به اتمام رسیده اما هنوز هیچ مغازه‌ای شروع به‌کار نکرده است؛ ولی روبه‌روی الماس کریم طلافروش‌های کریم‌خان کرکره را بالا داده‌اند و در حال چیدن ویترین هستند. کاسب‌ها یا شاگرد‌ها با دقت و ظرافت انواع گردنبندها و دستبندهای طلا را در ویترین می‌گذارند و در جعبه‌هایی را که انگشترهای مختلف در آن جای گرفته باز می‌کنند و کنار گردنبندها قرار می‌دهند، آسمان آفتابی است اما هوا پر دود. در ورودی یکی از پاساژهای همین راسته، جمله «خرید و فروش» طلا روی تابلوی ال‌ای‌دی نصب شده است. کنار تابلو یک ردیف پله کوچک و گرد به سمت پایین می‌رود. درست کنار همین پله‌ها یک مغازه کوچک یک‌در‌یک متر است که زودتر از همه کار را شروع کرده است. یک ویترین کوچک کمتر از یک متر بین مغازه‌دار و زنی که برای فروش طلا آمده فاصله انداخته است. طلافروش با دقت یک دستبند را کندوکاو می‌کند و زن همان‌طور که دست‌روی‌دست گذاشته به طلافروش خیره مانده است. او مردی است با جثه‌ای متوسط و موهایی جوگندمی که بهرامی نام دارد. او درباره میزان فروش طلای خانگی در سالی که گذشت به خبرنگار «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: «۲۰درصد بیشتر از پارسال شده است، به‌گونه‌ای کاملا مشخص و محسوس کسانی که طلای خانگی را می‌فروشند بیشتر شده اند.» به گفته بهرامی بیشترین فروش مربوط به «گردنبند و دستبند است. کسی که بخواهد طلا را به‌عنوان بخشی از سرمایه خریداری کند مسلما سکه می‌خرد که کارمزد تعلق نگیرد و قیمتش حفظ شود. معمولا خانواده‌های متوسط هستند که سرمایه اندک خودشان را به‌صورت انواع طلا برای همسر یا دختر خود می‌خرند که هم دلشان را شاد کرده‌باشند و هم پولشان را پس‌انداز.» زن از این حرف بهرامی لبخند می‌زند. او که برای فروش دستبندش آمده می‌گوید: «من معلمم. همسرم هم کارمند و دوتا بچه داریم. هزینه‌ها آن‌قدر بالا رفته که حقوق جفتمان کفاف نمی‌دهد. تازه کلاس‌های بچه‌ها هم به‌صورت مجازی برگزار می‌شود و خانه هستند و این خودش یک پس‌انداز است. با تمام این سختی‌ها از پس همه هزینه‌ها برآمدیم به‌جز کرایه‌خانه. کمی پول پس‌انداز داریم که با فروش دستبند می‌توانیم پول رهن افزایش یافته صاحب‌خانه را بدهیم.» زن می‌گوید صاحب‌خانه رهن را دوبرابر کرده و «چاره‌ای نداریم». بهرامی درباره بازار خریدوفروش طلا می‌گوید تنها ۲۰درصد پارسال فروش داشته است: «از سه سال پیش قدرت خرید مردم کم‌کم پایین آمد. پارسال اوضاع بهتر از امسال بود. مخصوصا با شیوع کرونا تمام بازارها به‌هم ریخت.» بهرامی درباره طلای دست‌دوم در بازار می‌گوید: «اتحادیه فروش طلای دست‌دوم را ممنوع کرده است. البته به‌صورت قاچاق خریدوفروشش انجام می‌شود اما جریمه بسیار سنگینی دارد. الان که شرایط مالی مردم به‌هم ریخته است طلاسازها هم مصنوعات طلا را بیشتر کرده‌اند که قیمت‌ها به اندازه توان خرید مردم شود. طلاهایی که می‌آورند هم بین ۵تا ۱۵ میلیون تومان است. مثلا دستبند این خانم ۸ میلیون بیشتر نمی‌ارزد.» او در پاسخ به این سوال که درست است عیار طلا پایین آمده و به ۱۶ رسیده می‌گوید: «به هیچ‌وجه. اتحادیه به‌شدت برخورد می‌کند و کاسب‌ها هم چنین کاری نمی‌کنند. این موضوع شایعه‌ای بیش نیست.» طلافروش دیگری هم همین را می‌گوید: «اصلا امکان ندارد عیار طلا را کاهش دهند. شاید مصنوعات افزایش داشته و از میزان کمتری طلا استفاده کنند اما اینکه عیار طلا پایین بیاید شایعه است.» او جوانی است با قدی بلند و موهایی کوتاه و بدنی ورزیده. همان‌طور که ویترین را می‌چیند به خبرنگار ما درباره شرایط بازار طلا می‌گوید: «خرید و فروشی انجام نمی‌شود. هرچه هست بین خود کسبه است وگرنه مردم پول ندارند طلا بخرند.» او در واکنش به سوال میزان فروش طلای خانگی پاسخ می‌دهد: «بین ۱۰ تا ۲۰ درصد بیشتر شده است. معمولا هم قشر کارمند یا کارگر هستند. بیشترین کالایی هم که می‌آورند گردنبند و دستبند است.» او درباره نرخ خرید طلای دست‌دوم می‌گوید: «روی هم رفته نزدیک به ۱۰ تا ۱۵ درصد از قیمت طلا کم می‌شود. اجرت و دستمزد کسر می‌شود. بالاخره ما هم باید روی طلایی که می‌خریم سود کنیم.» به گفته این طلافروش «تقاضای تعداد محدودی هم که برای خرید می‌آیند گردنبند و انگشتر است. قیمت طلا از ابتدای سال بین ۳۰ تا ۴۰ درصد و حتی گاهی بیشتر افزایش داشته است. طلا هم گرمی قیمت می‌خورد و هر انگشتر یا گردنبند متفاوت کلی اختلاف قیمت دارند به همین خاطر خریدها در این منطقه به سمت خریدهای سبک است، حتی همان‌ها که در این شرایط توان خرید طلا دارند.» معمولا در فصل جابه‌جایی خانه فروش طلای خارجی بیشتر می‌شود و در مناسبت‌ها و شب عید افزایش پیدا می‌کند. فروش امسال روز مادر هم بیشتر از ۳۰ درصد نسبت به پارسال کاهش داشته است.
عوامل تاثیرگذار
طلافروش دیگری درباره دلیل افزایش قیمت طلا می‌گوید: «طلا بیشتر از اینکه تابع سیاست‌های داخلی باشد با نرخ جهانی بالا و پایین می‌شود، منتها چون دلار در بازار ثبات ندارد هزینه کاسبی بالا می‌رود و مسلما روی قیمت طلا هم مثل بقیه کالاها تاثیر می‌گذارد.» او طلافروشی است با قدی کوتاه، موهایی ریخته و عینک طبی ظریفی به چشم. از روی صندلی بلند شده و دستانش را روی میز گذاشته و خیلی صریح صحبت می‌کند: «مشکل بازار گرانی کالا نیست. کالا خودش را با بازار وفق می‌دهد. مشکل اصلی قدرت خرید مردم است که به حدی پایین آمده که همه بازارها خوابیده است چه برسد به طلا. بالا و پایین شدن نرخ ارز و قیمت اونس جهانی روی قیمت طلا تاثیر می‌گذارد و قیمت اصلی یا پایه براساس این دو عامل تعیین می‌شود و مثل همه کالاها نظام عرضه و تقاضا این قیمت پایه را بالا و پایین می‌کند. به‌همین خاطر است که مردم فکر می‌کنند نرخ دلار با طلا رابطه مستقیم دارد و مثلا چرا طلا به اندازه دلار پایین نمی‌آید.» او کمی ماسک خود را بالا می‌کشد و جایش می‌اندازد: «برای مثال راسته طلافروشی کریم‌خان هم یک فضای رقابتی دارد و این شرایط ایجاب می‌کند برای فروش بیشتر راهکارهایی داشته باشیم. برای مثال ساخت طلاجات ظریف‌تر و سبک‌تر که به جیب مصرف‌کننده نزدیک‌تر باشد.» این طلافروش درباره میزان فروش طلای خانگی در سه سال اخیر می‌گوید: «پلکانی بیشتر شده است. امسال هم نسبت به پارسال بین ۱۵ تا ۲۰ درصد افزایش داشته است.» به گفته این طلافروش قشری که برای فروش طلای خانگی مراجعه می‌کنند بیشتر از طبقه متوسط هستند: «بیشتر قشر کارمند هستند. معمولا هم طلایشان بیشتر از ۲۰میلیون تومان دستشان را نمی‌گیرد. همین رقم‌ها به‌خوبی نشان می‌دهد که چه قشری برای فروش اقدام می‌کنند چون معمولا کسانی که به اصطلاح وضعشان خوب است و اگر بخواهند سرمایه‌شان را بفروشند اول سکه می‌فروشند و بعد طلای خانگی. ولی وقتی کسی مستقیم طلای خانگی را برای فروش می‌آورد یعنی هیچ پس‌انداز دیگری ندارد و معمولا آخرین راهشان است.» مشاهدات میدانی خبرنگار «دنیای‌اقتصاد» از راسته طلافروش‌های خیابان کریم‌خان زند نشان می‌دهد میزان فروش طلای خانگی نسبت به سال گذشته به‌طور متوسط ۱۵درصد بیشتر شده است. بیشترین طلایی که فروخته شده گردنبند و دستبند بوده و متوسط پولی که فروشنده از فروش طلایی که به‌عنوان سرمایه آن را فروخته ، به دست می‌آورد۱۰میلیون تومان است. این در حالی است که نرخ اجرت و دستمزد و ... بین ۱۰ تا ۱۵ درصد از مبلغ طلا کسر می‌کند. کاهش قدرت خرید مردم و افزایش هزینه‌های زندگی از جمله هزینه مسکن باعث‌شده قشر متوسط دست به «آب‌کردن» سرمایه خانگی خود بزند.
