آلفرد نوبل، مخترع دینامیت و بنیان‌گذار بزرگ‌ترین جایزه جهانی

گروه تاریخ و اقتصاد: دهم دسامبر سال ۱۸۹۶ مردی از دنیا رفت که زندگی‌اش سراسر در تناقض سپری شد. او هم مخترع دینامیت بود و هم هواخواه صلح و دوستی برای بشریت. اما زندگی حقیقی آلفرد نوبل از همین روز مرگش آغاز می‌شود.

آلفرد سال ۱۸۳۳ در استکهلم به دنیا آمد. در سال ۱۸۴۲ به همراه خانواده‌اش راهی سن‌پترزبورگ شد. پدرش که مهندس و مخترع بود‌، در آن زمان فردی متمول محسوب می‌شد و به همین دلیل برای آموزش پسرش معلم‌های خصوصی را به کار گرفت. او بدون حضور در مدرسه در درس شیمی و زبان‌های انگلیسی‌، فرانسوی،‌ آلمانی و روسی مهارت یافت. نوبل تنها به مدت ۱۸ ماه در مدرسه شرکت کرد. در سال ۱۸۵۰ راهی پاریس شد و پس از آن در سن ۱۸ سالگی برای تحصیل در رشته شیمی به آمریکا رفت.با وجود نداشتن تحصیلات آکادمیک، آلفرد نوبل زبان‌های سوئدی‌، فرانسوی‌، روسی‌، انگلیسی،‌ آلمانی و ایتالیایی را به روانی صحبت می‌کرد. او همچنین مجموعه اشعاری را به زبان انگلیسی سرود. نوبل در روزهای پایانی عمرش نمایشنامه‌ای چهارصفحه‌ای را با نام «مکافات» برگرفته از اثر «پرسی شلی» به نگارش درآورد. تنها چهار نسخه‌ کپی از این نمایشنامه باقی ماند، زیرا اندکی پس از مرگ، تمام نسخه‌های آن به اتهام مطالب کفرآمیز و غیراخلاقی سوزانده شد. اما در سال ۲۰۰۳ نسخه‌ دوزبانه‌ «مکافات» برای نخستین‌بار به چاپ رسید.

نوبل پس از تحصیل در رشته شیمی،‌ به روسیه رفت و پس از ورشکسته شدن پدرش به وطن بازگشت و زندگی خود را وقف تحقیق درباره‌ مواد منفجره کرد. او در سال ۱۸۶۷ دینامیت را اختراع کرد. این چهره‌ سوئدی در طول عمر خود ۳۵۰ اختراع به ثبت رساند و در زمان مرگ مالک ۹۰ کارخانه‌ تولید سلاح بود. او بیشتر عمر خود را صرف سفر به کشورهای مختلف به منظور احداث کارخانه کرد‌، اما بین سال‌های ۱۸۷۳ تا ۱۸۹۱ در پاریس اقامت داشت. نوبل هرگز ازدواج نکرد و دوره‌های متعدد افسردگی را تجربه کرد.زمانی‌که «لودویگ نوبل» برادر آلفرد در سال ۱۸۸۸ درگذشت، آلفرد نوبل برای دیدن کن به فرانسه رفته بود که آگهی ترحیم برادرش را در یک روزنامه دید. این نشریه‌ فرانسوی لودویگ را به دلیل فعالیت‌هایش در زمینه‌ مواد منفجره متهم کرده و تیتر زده بود: «سوداگر مرگ مُرد». آلفرد نوبل به فکر فرورفت و حس کرد که دوست ندارد پس از مرگش روزنامه‌ها بنویسند: «دکتر آلفرد نوبل که با یافتن راه‌هایی برای کشتن سریع‌تر انسان‌های بیشتر ثروتمند شد، روز گذشته بدرود حیات گفت.»

بنابراین او در ۲۷ نوامبر ۱۸۹۵ در باشگاهی سوئدی - نروژی آخرین وصیت‌نامه‌اش را امضا کرد و قسمت اعظم دارایی‌اش را برای بنیان‌گذاری جایزه‌ نوبل اختصاص داد. او با تخصیص ۹۴ درصد میراثش مبلغ ۳۱ میلیون و ۲۲۵ هزار کرون را صرف راه‌اندازی پنج جایزه‌ نوبل پزشکی‌، شیمی‌، ادبیات‌، فیزیک و صلح کرد. این جایزه قرار شد هر ساله با در نظر گرفتن ملاک‌های آلفرد نوبل که در وصیت‌نامه‌اش قید شده به برترین شخصیت‌های جهان بدون درنظر گرفتن ملیت آنها اعطا شود.گفته می‌شود خصومتی که نوبل با یک ریاضی‌دان داشت، دلیل تخصیص داده نشدن جایزه‌ در رشته‌ ریاضی شد. به دلیل کامل نبودن طرحی که آلفرد نوبل در وصیت‌نامه‌ خود ارائه داده بود، تاسیس بنیاد نوبل پنج سال طول کشید و اولین جایزه‌ نوبل در ۱۰ دسامبر ۱۹۰۱ اعطا شد.آلفرد نوبل که از بیماری آنژین (گلودرد) رنج می‌برد، سرانجام در سال ۱۸۹۶ درگذشت.