مشروطه ایرانی و ژاپنی، داستان یک تفاوت
گروه تاریخ و اقتصاد: مینیشی شیمبون یکی از قدیمی‌ترین روزنامه‌های ژاپن است. نخستین شماره این روزنامه در ۲۱ فوریه سال ۱۸۷۲ - چهار سال پس از بر تخت نشستن امپراتور میجی - منتشر شد. از دوره میجی به‌عنوان دوره اصلاحات و مدرنیزاسیون در ژاپن یاد می‌شود.
مورخان اصلاحات امیرکبیر و میجی را با هم مقایسه می‌کنند که یکی به دلیل نفوذ دربار و فقدان فرهنگ مدرن‌گرا سرکوب و نابود شد و دیگری بزرگ‌ترین تمدن مدرن در شرق عالم را به‌وجود آورد. طول دوران صدارت امیر کبیر چهار سال و صدارت میجی ۴۵ سال بوده است.
مورخان اصلاحات امیرکبیر و میجی را با هم مقایسه می‌کنند که یکی به دلیل نفوذ دربار و فقدان فرهنگ مدرن‌گرا سرکوب و نابود شد و دیگری بزرگ‌ترین تمدن مدرن در شرق عالم را به‌وجود آورد. طول دوران صدارت امیر کبیر چهار سال و صدارت میجی ۴۵ سال بوده است.
گروه تاریخ و اقتصاد: مینیشی شیمبون یکی از قدیمی‌ترین روزنامه‌های ژاپن است. نخستین شماره این روزنامه در 21 فوریه سال 1872 - چهار سال پس از بر تخت نشستن امپراتور میجی - منتشر شد. از دوره میجی به‌عنوان دوره اصلاحات و مدرنیزاسیون در ژاپن یاد می‌شود.
مورخان اصلاحات امیرکبیر و میجی را با هم مقایسه می‌کنند که یکی به دلیل نفوذ دربار و فقدان فرهنگ مدرن‌گرا سرکوب و نابود شد و دیگری بزرگ‌ترین تمدن مدرن در شرق عالم را به‌وجود آورد. طول دوران صدارت امیر کبیر چهار سال و صدارت میجی 45 سال بوده است. این نکته هم جالب و تامل‌برانگیز است که روزنامه «وقایع‌اتفاقیه» به‌عنوان نماد رسانه‌ای اصلاحات در ایران، سه دهه پیش از نشریه «مینیشی شیمبون» منتشر شده است. انتشار این نشریه هنوز نیز ادامه دارد و شمارگان آن سه میلیون و نهصد و چهل و پنج هزار نسخه در روز است! از نظر موضوعی همان تفاوت این دو نشریه به خوبی نشانگر وضعیت و موضعیت آنها است. همزمان با صدارت میجی، قطار مدرن‌گرایی در ژاپن به حرکت درآمد. سرآغاز این اصلاحات سوگندنامه‌ای پنج‌ماده‌ای بود که در هفتم آوریل ۱۸۶۸ و در هنگام تاج‌گذاری امپراتور میجی اعلام شد. این سوگندنامه هدف از دگرگونی‌های دوران امپراتور میجی را روشن کرد و بنیانی قانونی برای مدرن‌گرایی ژاپن بنا نهاد. روزنامه «مینیشی شیمبون» در پی این سوگندنامه شکل گرفته است که بندهای اصلی آن بدین شرح بوده:
۱- برپایی شورای مشورتی.
۲- دخالت همه طبقات در اداره امور مملکتی.
۳- الغای قانون‌های تجمل‌ستیز و حذف محدودیت‌های طبقاتی در استخدام.
۴- جایگزینی قانون‌های منصفانه طبیعی به جای سنت‌های نادرست.
۵- جست و جوی جهانی دانش به منظور تقویت بنیاد حکومت امپراتوری.
اما نشریه «وقایع اتفاقیه» به‌رغم تاکید امیرکبیر بر رویکرد مردمی و عام آن، منحصر به دربار می‌شود، امیر کبیر گفته: «عوام نمی‌دانند که مصرف و حسن این وقایع اتفاقیه در چیست؛ یا خیال می‌کنند که دیوانیان عظام شروع به این کرده‌اند به جهت منافع و مداخل، لکن این‌طور نیست و نباید باشد. این اخبار چیزی است. اینها به جهت تربیت خلق است و اینکه اینها از امور دیوانی و اخبار و مناسبات دول و منافع خاص و عام و مقتضیات عصر عالم باشند و اینکه تا روزی که من هستم نمی‌شود که این اطلاع به عامه نرسد. این روزنامه منصبی نیست که به کسانی که از دیوان اعلی اسامی ایشان تعیین شده، به اینها برسد و به دیگران نرسد.»
اما عملا از شش صفحه روزنامه، یک صفحه و نیم آن به اخبار و جزئیات کارهای ناصرالدین شاه می‌پرداخت چنان متملقانه، که حتی تغییرات جوی و گرم شدن هوا را نیز به «یمن وجود مبارک» ربط می‌داد، برای نمونه در شماره سوم «وقایع اتفاقیه» چنین آمده‌است: «از یمن طالع فیروزی مطالع و اقبال بیهمان سرکار اعلیحضرت پادشاهی هوای دارالخلافه طهران در این اوقات به‌طوری خوب و خوش می‌گذرد که برف به آن شدت در سه چهار روزه به کلی از اطراف و حول و حوش رفت!» چنین است که ژاپن به سرعت مدرن می‌شود و ایران به دام استبداد درون ماندگار قجری و پهلوی می‌افتد.
مورخان اصلاحات امیرکبیر و میجی را با هم مقایسه می‌کنند که یکی به دلیل نفوذ دربار و فقدان فرهنگ مدرن‌گرا سرکوب و نابود شد و دیگری بزرگ‌ترین تمدن مدرن در شرق عالم را به‌وجود آورد. طول دوران صدارت امیر کبیر چهار سال و صدارت میجی 45 سال بوده است. این نکته هم جالب و تامل‌برانگیز است که روزنامه «وقایع‌اتفاقیه» به‌عنوان نماد رسانه‌ای اصلاحات در ایران، سه دهه پیش از نشریه «مینیشی شیمبون» منتشر شده است. انتشار این نشریه هنوز نیز ادامه دارد و شمارگان آن سه میلیون و نهصد و چهل و پنج هزار نسخه در روز است! از نظر موضوعی همان تفاوت این دو نشریه به خوبی نشانگر وضعیت و موضعیت آنها است. همزمان با صدارت میجی، قطار مدرن‌گرایی در ژاپن به حرکت درآمد. سرآغاز این اصلاحات سوگندنامه‌ای پنج‌ماده‌ای بود که در هفتم آوریل ۱۸۶۸ و در هنگام تاج‌گذاری امپراتور میجی اعلام شد. این سوگندنامه هدف از دگرگونی‌های دوران امپراتور میجی را روشن کرد و بنیانی قانونی برای مدرن‌گرایی ژاپن بنا نهاد. روزنامه «مینیشی شیمبون» در پی این سوگندنامه شکل گرفته است که بندهای اصلی آن بدین شرح بوده:
۱- برپایی شورای مشورتی.
۲- دخالت همه طبقات در اداره امور مملکتی.
۳- الغای قانون‌های تجمل‌ستیز و حذف محدودیت‌های طبقاتی در استخدام.
۴- جایگزینی قانون‌های منصفانه طبیعی به جای سنت‌های نادرست.
۵- جست و جوی جهانی دانش به منظور تقویت بنیاد حکومت امپراتوری.
اما نشریه «وقایع اتفاقیه» به‌رغم تاکید امیرکبیر بر رویکرد مردمی و عام آن، منحصر به دربار می‌شود، امیر کبیر گفته: «عوام نمی‌دانند که مصرف و حسن این وقایع اتفاقیه در چیست؛ یا خیال می‌کنند که دیوانیان عظام شروع به این کرده‌اند به جهت منافع و مداخل، لکن این‌طور نیست و نباید باشد. این اخبار چیزی است. اینها به جهت تربیت خلق است و اینکه اینها از امور دیوانی و اخبار و مناسبات دول و منافع خاص و عام و مقتضیات عصر عالم باشند و اینکه تا روزی که من هستم نمی‌شود که این اطلاع به عامه نرسد. این روزنامه منصبی نیست که به کسانی که از دیوان اعلی اسامی ایشان تعیین شده، به اینها برسد و به دیگران نرسد.»
اما عملا از شش صفحه روزنامه، یک صفحه و نیم آن به اخبار و جزئیات کارهای ناصرالدین شاه می‌پرداخت چنان متملقانه، که حتی تغییرات جوی و گرم شدن هوا را نیز به «یمن وجود مبارک» ربط می‌داد، برای نمونه در شماره سوم «وقایع اتفاقیه» چنین آمده‌است: «از یمن طالع فیروزی مطالع و اقبال بیهمان سرکار اعلیحضرت پادشاهی هوای دارالخلافه طهران در این اوقات به‌طوری خوب و خوش می‌گذرد که برف به آن شدت در سه چهار روزه به کلی از اطراف و حول و حوش رفت!» چنین است که ژاپن به سرعت مدرن می‌شود و ایران به دام استبداد درون ماندگار قجری و پهلوی می‌افتد.
ارسال نظر